Pod prąd

styczeń 2024

Minister Aktywów Państwowych planuje rozmowy a może i zmiany w spółkach skarbu państwa. To może oznaczać, że za nowymi osobami pójdzie też zmiana strategii. Na dzisiaj trudno przewidzieć, jakie zmiany zostaną wprowadzone, ale mogą one dotyczyć nie tylko kopalni i elektrowni Turów, ale także planów energetyki jądrowej w Koninie. Tam bowiem także, oprócz ZE PAK i firmy koreańskiej, podmiotem jest PGE. Dzisiaj coraz częściej słyszymy też, że projekty atomowe nie mają oparcia w rzeczywistych planach czy decyzjach. Portal LM z Konina cytuje wypowiedzi eksperta dotyczącej elektrowni w Koninie: „Projekt na ten moment uważam za fikcyjny, ponieważ poprzedni rząd nie zaproponował żadnego modelu, w którym mógłby być realizowany – ocenia na łamach DGP Grzegorz Onichimowski, doradca PO ds. polityki energetycznej. Jak mówi, PGE powinna przedstawić strategię i warunki, na jakich projekt miałby być kontynuowany.”

Telewizja Bogatynia przeprowadziła wywiad z burmistrzem Zgorzelca m.in. na temat transformacji regionu w kontekście zmiany władzy. Burmistrz także uzależnia przyszłość od zmian w spółkach skarbu państwa, ale podkreśla, że kluczowa będzie współpraca z zatrudnionymi. Region, jego zdaniem, powinien zostać regionem energetycznym, nawet, kiedy skończy się wydobycie węgla brunatnego.
„Nie wiemy co się będzie działo w dużych spółkach. Kiedy sytuacja się już wyjaśni, to temat transformacji wróci z dużą mocą. Pytałem posłów co oni na ten temat myślą i mam wrażenie, że z perspektywy Wrocławia czy Warszawy to my jesteśmy tak daleko, że niekoniecznie czuję zrozumienie dla problemów, które tutaj mogą zaistnieć na miejscu. Cały czas powtarzam, że my musimy tutaj ściągnąć takich inwestorów, aby została tutaj energetyka. Kopalni nie będzie w latach 40 stych, ale energetyka powinna zostać. Dzisiaj największym zasobem powiatu zgorzeleckiego są ludzie, którzy mają kompetencje i doświadczenie energetyczne. Bardzo się przydadzą środki na transformację, a czasu jest mało. Trzeba siąść z zarządem spółek. Trzeba też usiąść z załogami górników i energetyków i opracować z nimi warianty dekarbonizacji. To jest najważniejsze, czego do tej pory nie udało się zrobić, aby porozmawiać z pracownikami o tym, jakie zmiany ich czekają i jaką tu mają perspektywę. Np. trzeba ustalić czy 2044 to jest realna szansa czy też tylko deklaracja.

Do posłanek i posłów trafił materiał informacyjny na temat transformacji energetycznej w Polsce, autorstwa Polskiej Zielonej Sieci. To opracowanie szczególnie nie spodoba się górnikom, którzy najchętniej fedrowaliby jeszcze z ćwierć wieku, jak nie dłużej. Tymczasem eksperci przewidują, że z końcem obecnej dekady, w 2030 r. w naszym kraju większość kopalń będzie zamknięta na cztery spusty.
Nie za dwadzieścia lat, nie za dekadę – już w ciągu sześciu lat w Polsce zostanie zamkniętych ok. 20 kopalni węgla kamiennego i brunatnego. …Nikt z górnikami o tym nie rozmawia, a powinien.

Rząd niemiecki, a szczególnie Zieloni, od lat pracują nad przyspieszeniem dekarbonizacji w Niemczech. Zieloni jeszcze w programie wyborczym obiecywali, że będą walczyć o przyspieszenie procesu dekarbonizacji do 2030 r.  Agresja Rosji w Ukrainie, podobnie jak w innych krajach od początku mogła oznaczać, że ten ambitny plan zostanie zmodyfikowany.
W Polskich mediach ukazał się w styczniu artykuł, w którym czytamy, że „według nowych prognoz niemiecki system energetyczny nie da rady całkowicie wycofać się z węgla przed końcem 2038 roku”. Następnie został on podchwycony przez związek zawodowy KWB Turów, gdzie czytamy sugestie, że Niemcy rezygnują z dekarbonizacji.
Tymczasem jak na razie o ewentualnych problemach z dekarbonizacją napisał dziennik Frankfurter Rundschau (Frankfurt nad Menem), gdzie mamy z kolei odniesienie do ekspertyzy, która pyta o możliwości dekarbonizacji i możliwe utrudnienia. Wynikają one m.in. z budżetu na 2024 r. oraz pieniędzy, które miały być przeznaczone na rozwój portów gazowych. Także telewizja WDR już w grudniu pisała: „Z perspektywy operatorów elektrowni dotacje państwowe w sektorze energetycznym są warunkiem wstępnym wycofania węgla do 2030 r. Jeśli jednak sprawy potoczą się źle, elektrownie opalane węglem brunatnym będą musiały działać znacznie dłużej. I to w obliczu kryzysu klimatycznego, który dramatycznie się pogłębia i sprawia, że wycofanie się z produkcji energii opartej na paliwach kopalnych staje się coraz pilniejsze.”
Nie jest zatem na dzisiaj jasne, jak wygląda sytuacja, ale faktem jest, że 2030 r. jest celem, do którego będą dążyć politycy i tego oczekuje społeczeństwo.

Reprezentacja naszej Koalicji  oraz Fundacji „RT-ON” uczestniczyli w dniach 16-17.01.2024 r. w międzynarodowym wydarzeniu pn. „Planeta Konin - kultura w służbie zmiany regionu”. W konińskim Domu Kultury Oskard – jak relacjonuje Janusz Łucki, wiceprezes Fundacji -  odbyła się projekcja filmu dokumentalnego z 2016 r. w reżyserii Andrei Dascalescu pt. „Planeta Petrila” opowiadającego o lokalnym aktywiście, artyście i byłym górniku Ionie Barbu. Główny bohater filmu poprzez działania kulturalne powstrzymywał degradację ekologiczną i społeczną spowodowaną zamknięciem kopalni węgla kamiennego „Petrila” w Rumunii. Propozycja przekształcenia terenów pokopalnianych w park kulturowy i udostępnienie tej przestrzeni dla lokalnej społeczności spotkała się z zupełnym niezrozumieniem władz, ale upór i konsekwencja lokalnych działaczy spowodowały zmiany w sposobie myślenia decydentów. Dzięki temu udało się uratować chociaż część infrastruktury kopalnianej, będącej elementem dziedzictwa kulturowego regionu. Obecnie funkcjonuje tam Muzeum Ratownika Górniczego odwiedzane przez  kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie, odbywają się także liczne wydarzenia kulturalne. Od ponad roku region ten również uczestniczy w Terytorialnym Planie Sprawiedliwej Transformacji.

Zarówno Wielkopolska Wschodnia, jak i rumuńska Dolina Jiu są w podobnym momencie swojej historii. Po latach funkcjonowania przemysłu wydobywczego nastąpiło zamknięcie kopalni. Oba regiony muszą odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Wydarzenie „Planeta Konin” było okazją do nawiązania dialogu i współpracy między oboma regionami. Odbyły się panele dyskusyjne na temat roli kultury w transformacji regionu powęglowego oraz o działaniach społeczeństwa obywatelskiego w obliczu nadchodzących zmian. W rozmowach brali udział przedstawiciele władz lokalnych, instytucji, organizacji pozarządowych z rejonu konińskiego oraz licznie przybyli goście z rumuńskiej Doliny Jiu. Uczestnicy wymienili się swoimi doświadczeniami oraz zadeklarowali dalszą współpracę kulturalną między regionami. Dyskusję moderowały Agata Kuźmińska (Instytut Zielonej Przyszłości) i Miłosława Stępień (CEE Bankwatch Network).

Wydarzenie zorganizował CEE Bankwatch Network, a współorganizatorami byli Polska Zielona Sieć, Agencja Rozwoju Regionalnego w Koninie, Centrum Kultury i Sztuki w Koninie oraz Konińska Rada Działalności Pożytku Publicznego.