Pod prąd

październik 2023

Podobnie jak w reszcie kraju, w Bogatyni większościowo wygrała opozycja demokratyczna. Ale miało być inaczej. Wydaje się, że mieszkańcy zrozumieli, że środki ok 1 mld zł z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji są ważne, a jeżeli wygra PiS, to region nigdy ich nie zobaczy. Kopalnia i tak ma przed sobą góra 20 lat a mieszkańcy już dzisiaj pracują za granicą, gdzie dojadą w 10 minut. Kiedy powstanie nowy rząd dowiemy się więcej, jakie są plany na przyszłość Turowa.

Komentarz Redakcji Pod prąd:
Jedną z pierwszych rzeczy do sprawdzenia jest to, czy PGE i nowy rząd są w stanie szybko przedstawić harmonogram transformacji Kompleksu Turów z etapem do 2030 r i po nim?!
PGE taki plan pokazało dla Bełchatowa i tam region już dostał ok 1 mld zł na transformację z UE.

Pewnie słyszeliście już o planach bloku gazowego w miejscu byłej elektrowni Adamów? Wszystko miało iść jak po maśle. Jak wiadomo bloki gazowe tego typu potrzebują chłodzenia wodą, w tym przypadku z rzeki Kiełbaski. W międzyczasie Towarzystwo na rzecz Ziemi zleciło ekspertyzę pt. „Prognoza oddziaływania projektowanego bloku gazowo-parowego (BGP) planowanej Elektrowni Adamów na wybrane wskaźniki hydrologiczne, reżim przepływu i stan JCWP rz. Kiełbaski”. Okazuje się, że zasoby wodne zlewni Kiełbaski są niewystarczające do zapewnienia odpowiedniej ilości wody do chłodzenia dla planowanej gazowej Elektrowni Adamów. Jak czytamy w raporcie: „Górny bieg rz. Kiełbaski powinien być traktowany jako rzeka okresowa, niestabilna hydrologicznie, o silnie zdegradowanych zasobach wodnych. Poza tym: „Prognozowane oddziaływanie poboru wód ze zlewni rz. Kiełbaski doprowadzi rzekę do permanentnego stresu wodnego. Wyrównanie tego stresu byłoby możliwe po dostarczaniu ok. 11 mln m3 wody rocznie, co w świetle wydanych pozwoleń wodnoprawnych (m.in. dla Zb. Jeziorsko) wydaje się niemożliwe.”. Już dzisiaj rzeka jest ciekiem z niestabilnymi przepływami, do tego zmiany klimatu będą ten stan pogłębiać. Takie są fakty hydrologiczne. Tymczasem plany budowy bloku nabierają kształtów. W czerwcu Rzeczpospolita pisała: „Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy ZE PAK podjęło 26 czerwca 2023 r. Uchwałę dotyczącą rozpoczęcia realizacji projektu budowy bloku gazowo-parowego 600MW wraz z infrastrukturą towarzyszącą na terenie dawnej Elektrowni Adamów.”

Raport Polskiej Zielonej Sieci wydaje się być uniwersalny. Dotyczy co prawda Wielkopolski, ale wnioski pasują także do sytuacji w innych regionach. Czytamy: „Dominująca przez dekady w omawianym regionie monokulturowa gospodarka skutkowała niskim poziomem przedsiębiorczości, a wynikające ze zwolnień pracowników dużych zakładów przemysłowych wysokie bezrobocie tylko zaostrzyło to zjawisko. To z kolei doprowadziło do wzrostu liczby mieszkańców, którzy emigrowali za pracą.” Przedsiębiorcy „dowiedzieli się, że na kopalniach i elektrowniach się nie skończy i że transformacja energetyczna wpłynie na cały region, co implikuje konieczność objęcia go działaniami sprawiedliwo-transformacyjnymi.”

Dla przedsiębiorców w regionach górniczych z pewnością ważny jest wniosek: „władzom krajowym rekomenduje się przeprowadzenie kompleksowych zmian prawnych, które umożliwiłyby decentralizację systemu energetycznego poprzez rozwój energetyki obywatelskiej i energetyki rozproszonej. Wobec niedomagań rozwiązań systemowych przedsiębiorcy szukają indywidualnych metod radzenia sobie zarówno z kryzysem energetycznym, jak i wyzwaniami płynącymi z implementacji europejskich polityk klimatycznych. Działania podejmowane przez właścicieli firm są m.in. reakcją na gwałtowny wzrost cen energii. Tymczasem polityka energetyczna państwa powinna być kształtowana w taki sposób, żeby przedsiębiorcy mogli wpisać swoje działania w perspektywę systemowej i długofalowej strategii energetycznej, a nie łatać jej brak doraźnymi rozwiązaniami.
Zapraszamy do lektury:

9 października 2023 roku w Wilczynie odbyła się konferencja pn. „ Ochrona wód we wschodniej Wielkopolsce”. Jednym z prelegentów był Józef Drzazgowski, który podzielił się z redakcją Pod prąd swoimi wrażeniami dotyczącymi ochrony wód w regionie: „Prace trwają i miejmy nadzieję, że Pojezierze Gnieźnieńskie uratujemy. Przykład zalewania odkrywek ma swoje pozytywne znaczenie dla środowiska przyrodniczego i dla lokalnej ludności. Np. w zbiornikach pokopalnianych można zaobserwować ramienice i wiele innych wodnych roślin. W zbiornikach pomimo, że nikt nie zarybiał tych sztucznych jezior są dziesiątki rodzajów ryb w tym sielawa. A w słoneczny dzień można zaobserwować ławice narybku. Więc życie wraca”. Niech się jednak nie wydaje, że to koniec problemów, bo proces renaturyzacji i rekultywacji będzie trwał lata. Tymczasem wielu się wydaje, że najważniejsze problemy za nami. Na spotkaniu nie było np. przedstawiciela Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Po wyborach trzeba będzie pracować jeszcze bardziej, aby ochronić zasoby wodne w Polsce, szczególnie tam, gdzie mamy do czynienia z eksploatacją węgla i rolnictwem.

28 października 2023 r w życie weszła nowelizacja prawa geologicznego i górniczego.
Od wielu miesięcy, jako Koalicja „RT-ON” wraz licznymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, protestowaliśmy przeciw jej zapisom. Staraliśmy się zapobiec jej uchwaleniu. Na różnych etapach procedowania ustawy wskazywaliśmy komisjom sejmowym i senackim na jej niekonstytucyjność w tym ograniczenie praw własności, ograniczenie władztwa planistycznego gmin oraz faktyczną blokadę rozwoju gmin położonych na złożach węgla brunatnego poprzez arbitralne wprowadzenie tzw. ochrony złóż strategicznych. Nasze argumenty przekonały Senat RP, który postanowił w lipcu br. odrzucić ustawę w całości. Niestety Sejm rękami kończącej swoją kadencję rządzącej większości postanowił weto senackie odrzucić i to mimo wcześniejszej rekomendacji komisji sejmowych gdzie przegłosowano by zgodnie z wolą Senatu ustawy jednak nie przyjmować.

Naszym największym rozczarowaniem – mówi Tomasz Waśniewski z Fundacji „RT- ON” – była postawa Prezydenta RP, który miał szanse zawetować tą dramatycznie złą ustawę lub chociaż skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego w trybie prewencji. Niestety, mimo apeli nie zrobił tego. Mało tego - nie doczekaliśmy nawet odpowiedzi na wspólny apel Fundacji „RT-ON” i Stowarzyszenia Samorządowego z płd. Wielkopolski wzywający Prezydenta by uchronił polski porządek prawny przed kolejnym legislacyjnym bublem, skoro nie zrobiła tego większość sejmowa.

Przypomnimy, co czeka mieszkańców i władze samorządowe: Minister właściwy ds. środowiska – po zasięgnięciu opinii państwowej służby geologicznej oraz (niewiążącej) opinii wójta, burmistrza czy prezydenta miasta gminy, na terenie, której są położone złoża kopalin będących przedmiotem postępowania – w drodze decyzji administracyjnej będzie miał możliwość uznania złóż kopalin (głównie węgla brunatnego) za strategiczne. Skutkuje to zakazem zabudowy, czyli faktyczna blokadą rozwoju gmin położnych na złożu. Właściciel działki, na terenie, której mogą się znajdować złoża uznane za strategiczne, będzie zmuszony udostępnić teren. Nie może go zabudować, a tym samym zostanie upośledzone jego prawo własności! Od decyzji ministra nie będzie przysługiwało odwołanie, naruszona będzie zasada dwuinstancyjności. Nie będzie też przysługiwało odszkodowanie dla właściciela prywatnej działki. Nie przewidziano też żadnej formy rekompensaty czy zadośćuczynienia.

Sądzimy, że ustawa górnicza (pgg) oraz tzw. lex knebel i ustawa wiatrakowa wymagają pilnej naprawy a ich zmiana powinna stać się priorytetem dla nowej koalicji rządowej.