Pod prąd czerwiec - lipiec 2022

Jak co roku w wakacje do Wielkopolski przyjeżdżają turyści i nie poznają pojezierza gnieźnieńskiego. W tym roku szokuje nie tylko krajobraz, ale też fakt, że kopalnia Tomisławice zostanie zamknięta wcześniej, niż zapewniał ZE PAK, a samorządy nie mogą uwierzyć, że właściciel ZE PAK, miliarder, za nic ma sobie przyrodę, ale też ludzi.
Skąd będą pochodzić pieniądze na naprawę szkód? Zapłaci je ZE PAK czy może pochodzić będą z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, który został zaprojektowany na zupełnie inny cel niż płacenie rachunków za zanieszczyczającego?

Koalicjanci RT-ON, w gronie organizacji pozarządowych, stowarzyszeń, fundacji, naukowców i ekspertów, a także reprezentantów społeczności lokalnych zagrożonych budową kopalni oraz pokrzywdzonych przez działające odkrywki, spotkali się na co półrocznym zjeździe, aby podsumować najważniejsze wydarzenia z ostatnich miesięcy. Co ważne, od czasu bezprawnego uruchomienia przez PAK SA kopalni Tomisławice w 2010 r., żadna nowa odkrywka nie powstała! Jako istniejąca od ponad dekady Koalicja uznajemy to za nasz sukces, podobnie jak prawdopodobne całkowite zamknięcie już 2024 r. działających w płn-wsch. Wielkopolsce odkrywek. Wiemy jednak, że czeka nas sporo pracy z rekultywacją terenów po kopalnianych, ochroną zasobów wody, retencją, sprawiedliwą transformacją regionów węglowych. Osobno omówiliśmy ważny problem tzw. „ochrony złóż węgla brunatnego” (udokumentowanych i strategicznych) przed zabudową nie związaną z energetyką, zmian w projekcie ustawy prawo geologiczne i górnicze (pgg) oraz polityce surowcowej państwa(PSP). Zarówno zmiany w ustawie pgg jak i PSP wprost faworyzują przedsiębiorców górniczych, ograniczają prawo własności obywateli oraz władztwo planistyczne gmin. Potencjalnie spychają w niebyt społeczności gmin położonych na złożach np. paliw kopalnych jak węgiel brunatny, blokując ich rozwój w oczekiwaniu na ewentualną budowę kopalni.

Okazuje się, że nikt bardziej niż nasi przeciwnicy nie docenił pracy naszej Koalicji

Warto zatem przypomnieć słowa węglowego lobbysty prof. Kasztelewicza, który na początku roku 2022 w Sejmie wyrażał swoje obawy wobec przyszłości węgla brunatnego cyt. „Mówię tu jako profesor, jako inżynier, który poświęcił życie dla węgla brunatnego. Mieliśmy nadzieję, pisząc ten program, że uruchomimy takie złoże, panie ministrze, jak Legnica - tam mogłyby być dwa „bełchatowy”, bo jest 15 mld ( ton węgla - przyp. red) - że uruchomimy Oczkowice - 2 mld, czyli jeden „bełchatów”, a przypomnę, że Bełchatów wydobył 1,3 mld do dnia dzisiejszego, że będzie Gubin, że będzie Złoczew. My mieliśmy wszystko do budowy branży: zaplecze naukowe, projektowe, maszyny, załogę itd.” […] „Tutaj kolega poseł i panowie z Turowa mówili: mamy wszystkie koncesje do 2026 r., ze względu na decyzje środowiskowe mamy 10 organizacji zaskarżonych. Koncesję do 2044 r. mamy zaskarżoną. Na to pozwala ustawa ocenowa. W każdym momencie dopuszcza się przy decyzji środowiskowej niezadowolonych (patrz: organizacje ekologiczne, ekoturystyczne)”.
Żal i pretensje Kasztelewicza i jego kompanów to teraz niezamierzony wyraz uznania dla ruchu przeciwników węgla i odkrywek.
Koalicja RT-ON pragnie w przyszłości mocniej zająć się tematyką docelowych form energetyki, jaka będzie powstawać w naszym kraju. Jak zwykle jesteśmy za rozwojem i postępem, naukowym i technologicznym w opozycji do archaicznym metod pozyskiwania nieodnawianych źródeł energii. Chcemy poprawy jakości życia oraz spokojnego, „zielonego” rozwoju gmin gdzie były planowane lub nadal działają odkrywki. Uważamy, że czas scentralizowanej, wielkoskalowej energetyki to już przeszłość. Dla regionów wiejskich i tych, gdzie po zamknięciu kopalni zostaną ludzie bez pracy, warto będzie postawić na energetykę obywatelską i rozproszoną, zróżnicowaną i w 100 % odnawialną. Jedną z konkluzji w ramach dyskusji była potrzeba organizacji najbliższych miesiącach tematycznego spotkania Koalicjantów ws m.in. możliwości wsparcia energetyki obywatelskiej jako odpowiedzi na zagrożenie powstrzymania przez węglowych lobbystów szybkiego odwrotu od paliw kopalnych.
Cytaty prof. Kasztelewicza:

W czerwcu na Trójstyku doszło do spotkania, które jeszcze rok temu wydawało się niemożliwe.
Burmistrz Bogatyni Wojciech Dobrołowicz, burmistrz Zittau Thomas Zenker oraz burmistrz Hradka Josef Horinka, przy udziale Starosty Zgorzeleckiego Artura Bielińskiego i Hetmana Kraju Libereckiego Martina Půty spotkali się na trójstyku granic. Był piknik, zabawa i fajerwerki. Konflikt między sąsiadami jest chwilowo nieco ostudzony, ale pamiętajmy, że trwa ocena prawna Saksonii co do oddziaływania kopalni na stronę niemiecką. Mieszkańcy Czech też nie odpuszczają. Czy kopalnia zakończy swoją pracę zdecydowanie wcześniej niż w 2044 r.?
Czesi ze Stowarzyszenia Sąsiedzkiego Uhelna nie są zadowoleni z porozumienia dot Turowa między rządem Czech i Polski. Dla nich sytuacja w ogóle się nie zmieniła - kopalnia dalej pompuje wodę i pozbawia ich dostępu do niej. Teraz mieszkańcy chcą się poskarżyć na swój własny kraj - planują złożyć skargę konstytucyjną na swój rząd.

Ze względu na obecną sytuację i kryzys energetyczny wywołany napaścią Rosji Putina na Ukrainę w Europie, koncern LEAG planuje ponownie uruchomić wcześniej wyłączone bloki energetyczne E i F. Aby do tego doszło potrzeba jest zgoda landu oraz zmiana przepisów - zmniejszenie wymogów ekologicznych. To nie jedyny kontrowersyjny problem. Elektrownia i kopalnia pobierają zbyt duże ilości wody, niż to jest obecne w pozwoleniu. Może też dojść do problemów z dostawami wody pitnej w regionie

W czerwcu 2022 artystka wizualna Rachel Ellis opublikowała na swoim blogu reportaż zdjęć po pobycie w Opolnie-Zdroju oraz w Bogatyni. Ellis pokazuje na swoich zdjęciach trudną sytuację mieszkańców, którzy skazani są na życie w niepewności.

W czerwcu ukazał się też reportaż filmowy polskich podróżników, którzy przemierzają Polskę od Suwałk do Bogatyni. Także w ich reportażu znalazło się Opolno-Zdrój.
W lipcu 2022 do Opolna i Bogatyni przyjadą studenci Instytutu Kulturoznawstwa UWR. Oprócz badań terenowych planowane są warsztaty wokół problematyki energii oraz zasobów. Temat tożsamości miejsc jak np. Bogatynia będzie też przedmiotem debaty podczas Festiwalu Góry Literatury. Zapraszamy
18 lipca, 13.15-14.30 na rozmowę „Przyroda. Krajobraz. Tożsamość. Z Jakubem Małeckim, Katarzyną Majbrodą i Izabelą Zygmunt rozmawia Hanna Schudy (współorganizator: Komisja Europejska)

Marcina Popkiewicza przedstawiać chyba nie trzeba, temat transformacji energetycznej to taki trochę „gorący kartofel” i mało kto się na tym zna. Wszędzie tam, gdzie planowane były odkrywki oraz tam, gdzie konwencjonalne kombinaty energetyczne jeszcze istnieją temat transformacji to tabu. Popkiewicz przedstawia jak zwykle sporo nowej wiedzy, obiecuje też jak się „wydostać z dziury” do której wpadliśmy.