Pod prąd grudzień-styczeń 2021

Redakcja „Pod prąd”  życzy Państwu wszystkiego najlepszego w Nowym 2022 Roku, nieustającej energii do zmieniania świata, pasji i optymizmu oraz samych sukcesów i uśmiechu na co dzień. W 2021 nie powstała żadna nowa odkrywka, a plany np. odkrywki Złoczew zostały raz na zawsze zakończone.

28 grudnia, z inicjatywy Ministerstwa Klimatu i Środowiska, podjęto w rządzie błyskawiczne procedowanie w sprawie kopalni Turów, a konkretnie płacenia kar za niedostosowanie się do środka zapobiegawczego Trybunału Sprawiedliwości UE do budżetu UE. Rada Ministrów podała, że wykona postanowienia TSUE. Za chwilę ruszyła lawina komentarzy dementujących - Konfederacja i rzecznik rządu oświadczyli, że płacić nie będziemy.
Stary rok zostawia nas z kabaretem i wciąż nie wiadomo na czym stoimy. Wiemy natomiast, że kara wynosi już ponad 200 mln zł.
Poniżej „burza mózgów”
„Rada Ministrów zobowiązuje Ministra Aktywów Państwowych do wykonania postanowienia Wiceprezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 września 2021 w sprawie C-121/21. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia” - napisano w projekcie uchwały.
- Nie zamierzamy zapłacić kar, podtrzymujemy swoje stanowisko. Wprost mówi o tym przyjęta uchwała - przekazał Michałowi Wróblewskiemu, reporterowi wp.pl, Piotr Müller, rzecznik rządu.

Pod koniec roku podsumowania i plany na przyszłość to już tradycja. Także  nasza Koalicja „Rozwój TAK-Odkrywki NIE” wpisała się w ten schemat organizując drugie już w tym roku spotkanie aktywistów, organizacji pozarządowych i ekspertów, którzy od dekady  sprzeciwiają się skutkom działania kopalni odkrywkowych oraz planom  budowy nowych odkrywek węgla brunatnego. W roku10-lecia powołania Koalicji  Radosław Gawlik, jej współzałożyciel i wiceprzewodniczący, przypomniał  o naszym wspólnym ogromnym sukcesie - żadna nowa odkrywka w tym czasie nie powstała! Z satysfakcją  odnotowaliśmy też, że w wyniku presji społecznej w tym zaangażowania członków Koalicji „RT-ON”,  sprawa budowy odkrywki Złoczew została, decyzjami ostatnich miesięcy, definitywnie zamknięta. Wydaje siętylko, że  sprawa Turowa i  konfliktu o wymiarze międzynarodowym zostanie z nami jeszcze na długo.
Tradycyjnie oprócz informacji nt. działań poszczególnych Koalicjantów dyskutowaliśmy o sukcesach oraz bieżących i przyszłych wyzwaniach dla naszego ruchu.I tak dyskusja toczyła się wokół kilku kluczowych kwestii: m.in. Turowa, potrzebie transformacji regionu oraz dialogu ze wszystkimi stronami konfliktu, a także sprawy niemieckiej odkrywki Jaenschwalde oraz niespodziewanego zainteresowania polskiego rządu skutkami jej działania na przygraniczne gminy. Władze zamierzają po długich latach bezczynności sprawdzić jaki jest wpływ kopalni na środowisko i jakość życia mieszkańców po polskiej stronie. Dla nas jasne jest, że odkrywka Jaenschwalde, jak każda kopalnia odkrywkowa na świecie, negatywnie oddziałuje na polskie gminy Gubin i Brody co podnieśli włodarze tych samorządów domagając się (słusznie) zadośćuczynienia od niemieckiej kopalni. Jako Koalicja wsparliśmy te żądania organizując np. konferencje prasową w Zielonej Górze z udziałem władz niemieckiej gminy Schenkendobern, która tak jak polskie gminy boryka się ze skutkami działania kompleksu energetycznego Jaenschwalde.         
 Wyniki kontroli Ministerstwa Klimatu i Środowiska w przygranicznych gminach mogą tym samym jedynie potwierdzić nasze wieloletnie stanowisko na temat odkrywek, a także wpisać się w uwagi niemieckich organizacji pozarządowych, które chcą zamknięcia odkrywki Janschwalde (patrz punkt poniżej)
 Omawialiśmy też szereg problemów związanych z rekultywacją terenów poodkrywkowych w regionie wsch. Wielkopolski, przywracania do życia Pojezierza Gnieźnieńskiego oraz nieprzejrzystych działań PAK SA mimo pewnych pozytywów ich obecnej aktywności. Kolejna bardzo ważną kwestią wymagająca pełnej mobilizacji to  sprawa ochrony złóż kopalin (blokada rozwoju części samorządów)  i  groźnych dla gmin zapisów w projekcie nowelizacji PGG. W ww. obszarach będziemy prowadzić działania angażujące Koalicję oraz mobilizować nowe środowiska.

Po raz kolejny doświadczyliśmy jak zróżnicowana, inspirująca i  bogata doświadczeniami swoich członków jest nasza Koalicja RT-ON  i jak wiele jeszcze wyzwań przed nami.    

W grudniu władze Bogatyni nieco zdziwiły się, że ktoś ośmielił się powiedzieć: „region jest gotowy, by odejść od węgla do 2030 r., teraz  potrzebny jest plan transformacji”
Prezes Zklastra Agnieszka Spirydowicz powiedziała w Brukseli:
„zamknięcie Turowa w 2030 roku wydaje się rozsądną propozycją, która jest do zaakceptowania przez mieszkańców powiatu zgorzeleckiego i pracowników kompleksu Turów”. Przedstawiciel Komisji Europejskiej podkreślił jednak, że aby region mógł dostać środki z Funduszy Transformacji, musi przedstawić wiarygodny program transformacji zakładający dekarbonizację do 2030 r.

W Brukseli rozpatrywano dwie petycje: pierwsza złożona przez kraj Liberecki dotyczy niebezpieczeństwa utraty wody pitnej w regionie z powodu rozbudowy kopalni węgla brunatnego Turów.
Druga petycja została złożona w 2020 roku, w imieniu Stowarzyszenia Rozwoju Innowacyjności Energetycznej w Zgorzelcu, podpisana przez mieszkańców regionu, skierowana jest przeciwko natychmiastowemu zamknięciu kopalni. Druga petycja nie zgadza się na natychmiastowe zamknięcie kopalni. Opowiada się jednak za opracowaniem programu transformacji. To jednak nie spodobało się władzom Bogatyni, które upierają się przy wydobyciu do 2044 r.

Rząd polski od kilku miesięcy interesuje się przygraniczną odkrywką Jaenschwalde, która ma osuszać wody po polskiej stronie. Ostatnie doniesienia w sprawie niemieckiej kopalni, w które polski rząd powinien się wsłuchać, to informacja organizacji ekologicznych m.in. Gruene Liga. Żądają one zamknięcia kopalni, ponieważ ta ma odpompowywać więcej wody, niż objętość jaka znajduje się w pozwoleniu. Okazuje się, że w pozwoleniu znajduje się ilość, która nie odpowiada realnym zapotrzebowaniom kopalni. W takim razie – wnioskują – koncesja została wydana błędnie. NGO liczą na sukces  w sądzie.

Komentarz i propozycja redakcji:
Kopalnia leży w regionie przygranicznym gmin Gubin i Brody i ma negatywny wpływ  też na polską stronę. Może polski rząd powinien się przyłączyć do postępowania przed sądem niemieckim?

W Nadrenii Północnej-Westfalii, gdzie znajduje się gigantyczna odkrywka Garzweiler, organizacje ekologiczne podsumowują rok 2021. Rzadko się zdarza, aby NGO chwaliły polityków, ale tym razem tak się stało.. Nawet jeżeli nowa koalicja rządowa nie jest idealna, to jednak już wiadomo, że odejście od węgla nastąpi szybciej niż w 2038 roku! Umowa koalicyjna mówi o rezygnacji z węgla do 2030r. Zmienił się też premier NRW, który o węglu brunatnym nie wypowiada się z taką estymą, jak poprzedni Armin Laschet (CDU).  Czy węglowe NRW stanie się „laboratorium przyszłości bez węgla”?