Pod prąd

marzec 2023

21 marca 2023 zmarł nagle Ryszard Kowalczuk wójt gminy Brody (woj.lubuskie). To szok dla rodziny, bliskich i współpracowników. Także dla naszego środowiska, bowiem nie dawno, 3 marca br., z bólem pożegnaliśmy wójta sąsiedniej gminy Gubin Zbigniewa Barskiego. Obaj współtworzyli Koalicję „Rozwój TAK-Odkrywki NIE” od chwili jej powołania w 2011 r.
Ryszard odszedł w sile wieku mając zaledwie 53 lata. Lokalne media podają: cyt: „Ryszard Kowalczuk wójtem został 2010 roku, był zagorzałym przeciwnikiem powstania kopalni. Gdy dzwoniło się na jego komórkę jeszcze kilka lat temu, trzeba było wysłuchać utworu zespołu Sztywny Pal Azji. Ten sam zespół sprowadził do Brodów latem ubiegłego roku na jedną z imprez. Kochał góry, lubił gotować. Od wtorkowego wieczora z wielu stron płyną kondolencje. Zaledwie w poniedziałek wójt był w Żarach w Folwarku Zamkowym na podsumowaniu projektu unijnego.” Podczas pogrzebu, który odbył się w sobotę 25 marca w Brodach wójta Kowalczuka żegnały tłumy mieszkańców, delegacje samorządowców z Polski i z Niemiec, celnicy, strażacy, liczne organizacje społeczne. W imieniu Koalicji „RT-ON” w uroczystości wzięli udział Anna Dziadek, Tomasz Waśniewski oraz prof. Leszek Pazderski.
W krótkim czasie pożegnaliśmy na zawsze dwóch niezwykle zasłużonych dla swojej społeczności oraz naszego ruchu ludzi. Stali oni po właściwej stronie broniąc mieszkańców przed kopalnią, z pasją realizowali werdykt prawomocnych referendów z 2009 r. Bez nich, bez ich odwagi i determinacji powstrzymanie planów budowy odkrywki na złożu Gubin/Brody byłoby znacznie trudniejsze. Jako czynni samorządowcy byli zawsze oparciem dla naszej Koalicji. Choć wydaje się to trudne, naszym wspólnym obowiązkiem jest kontynuować ich dzieło oraz dbać o zachowanie ich w naszej dobrej pamięci - komentuje Tomasz Waśniewski (Fundacja „RT-ON”).

Niemieckie miasto Żytawa (Zittau), położone tuż obok kopalni odkrywkowej Turów, chce wnieść drugą skargę przeciwko kopalni węgla brunatnego Turów. Decyzję podjęły władze miasta na nadzwyczajnej naradzie w sobotę, 25 marca. Rada miasta jednogłośnie zagłosowała w sprawie skargi. "Konkretnie chodzi o podjętą w połowie lutego decyzję polskiego Ministerstwa Klimatu i Środowiska o wydaniu koncesji na dalsze wydobycie węgla brunatnego w Turowie do roku 2044" – pisze dziennik „Frankfurfer Allgemeine Zeitung” („FAZ”). Gazeta Wyborcza z kolei pisze o „naruszeniu prawa unijnego”.

Temat Złoczewa powraca wystrzałowo! Projekt najgłębszej odkrywki w Polsce najpierw został przerwany, sam koncern PGE nie stara się już o koncesję a specustawa złoczewska to już tylko melodia przeszłości. A tu nagle Bełchatów odwiedza Zbigniew Ziobro, który składając kwiaty pokazuje światu, jakimi argumentami dysponuje. Wtedy minister opowiada też o konieczności budowy odkrywki Złoczew, z której węgiel miałby być wożony do elektrowni Bełchatów. Co więcej: „Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro z Solidarnej Polski chce zmian w Polityce Energetycznej Polski do 2040 roku. Podczas rządowej debaty zapowiada złożenie wniosku o powstanie odkrywki Złoczew. Taką deklarację wygłosił podczas wizyty w bełchatowskiej kopalni.” Poseł Janusz Kowalski mówi wprost: „Zdaniem Solidarnej Polski najlepszy model transformacji energetycznej to taki w którym paliwem przejściowym jest polski węgiel brunatny i kamienny, a transformacja energetyczna jest korzystna dla Polaków, a nie dla deweloperów farm wiatrowych i fotowoltaicznych.”
https://biznesalert.pl/odkrywka-zloczew-solidarna-polska-aktualizacja-pep2040-strategia-energetyczna-janusz-kowalski/
Przypomnijmy jednak, że sam koncern PGE zrezygnował ze starań o pozwolenie na budowę odkrywki – wiąże się to z przyjętym planem Transformacji Energetycznej dla województwa łódzkiego. Fundusz Sprawiedliwej Transformacji wymagał przyjęcia harmonogramu wyłączenia bloków w Bełchatowie do 2036 r.

Komentarz Redakcji:
Działacze „Solidarnej Polski” są solidarni ze starymi strukturami. Na pewno nie z polską racją stanu. Powtórzmy - spalany węgiel kamienny i brunatny zanieczyszcza glebę, wodę i powietrze, przyczyniając się chorób oraz do przedwczesnej śmierci Polek i Polaków. Prąd z węgla dziś jest 4-5 krotnie droższy niż prąd z wiatru i słońca. Zdecydowana większość obywateli Polski chce OZE a nie węgla!

Po wielu latach batalii Polska pośrednio przyznała, że zabiera wodę Czechom. Dowody poznajemy obecnie, kiedy Polska wreszcie buduje skuteczną infrastrukturę przeciw suszy: w czeskich studniach jest woda. Według rzeczniczki czeskiego Ministerstwa Środowiska kopalnia Turów wciąż wdraża obiecane inwestycje, które zminimalizują wpływ odkrywki Turów na przygraniczne miejscowości. PGE Turów musi się zmierzyć z poważnymi wyzwaniami, aby kontynuować wydobycie. Chodzi o „barierę dla wód podziemnych o potwierdzonej funkcjonalności, budowę nasypu ziemnego oraz wyznaczone miejsca monitoringu”
Efekty prac poznamy w czerwcu 2023 r. Przypomnijmy, że skoro ekran teraz działa, to znaczy, że odkrywka Turów wcześniej zabierała wodę Czechom.
Tymczasem Kopalnia planuje wydobywać węgiel do 2044 r. na podstawie uzyskanej koncesji. Organizacje ekologiczne z Czech nie zgadzają się z decyzją i zapowiadają odwołanie.

„Bóg stworzył Łużyce, a diabeł węgiel brunatny” (Der liebe Gott schuf die schöne Lausitz, doch der Teufel vergrub die Kohle in ihr). W Polsce to serbołużyckie przysłowie nie jest za bardzo znane, ale we wschodnich Niemczech mieszkańcy przesiedlanych wiosek rozumieją je bardzo dobrze. Dzisiaj jednak to przysłowie bardziej oddaje sytuację np. Opolna-Zdroju, a nie np. wsi Horno czy nawet głośnego ostatnio Lutzerath w Niemczech. Za Odrą węgiel brunatny niszczy miejscowości łużyckie od ponad 100 lat, ale przynajmniej w ostatnich latach, koncerny muszą się sporo wykosztować, aby zapewnić przesiedlanym mieszkańcom godziwe życie. Oczywiście są tacy, którzy bardzo cierpią, nie zgadzają się na niszczenie łużyckiej tradycji itp. W przeważającej mierze, ludzie jednak cieszą się, że dostają za stary dom, zupełnie nowy. O absurdach i trudnych do wyobrażenia mechanizmach mówi m.in. materiał telewizji MDR „Ostatnia wieś na rzecz węgla. Czy Mühlrose musi zostać zniszczone”.

Mühlrose to stara łużycka wieś Miłoraz w Saksonii. Jest stopniowo wysiedlana i niszczona na potrzeby odkrywki Nochten (koncern LEAG). Tyle że koncern nie ma koncesji na wydobycie! Mieszkańcy jednak już dostają pieniądze na przesiedlenie i są one na tyle wysokie, że stać ich na wybudowanie nowego domu. Są oczywiście mieszkańcy, którzy wolą zachowanie dziedzictwa, domów, cmentarzy, wspomnień. Nie rozumieją też, jakim cudem dochodzi do niszczenia wsi, skoro koncern nie ma koncesji na wydobycie, a władze landowe zapowiadają, że w ich strategii energetycznej, węgiel spod Miłoradza nigdy nie będzie spalony.

Tymczasem - oddalone o k. 100 km - Opolno-Zdrój koło Bogatyni stoi nad przepaścią odkrywki Turów. Ludzie żyją od lat w niepewności. Zabytkowe budynki, łużyckie domy przysłupowe, nawet te stojące na terenie, który nie znajduje się na terenie planowanego wyrobiska nie zostały wpisane do rejestru zabytków przez Dolnośląskiego Konserwatora Zabytków, mimo że kiedyś ten sam organ na łamach telewizji TVP 3 Wrocław obiecywał, że to zrobi. Inne domy od lat stoją daleko przy granicy wyrobiska, bez kanalizacji, bez sąsiadów, za to z pełnym inwentarzem strat górniczych. Koncern ani myśli, aby ich przesiedlić. Liczy raczej, że mieszkańcy w końcu sami się wyprowadzą, bo grzyb, pęknięcia ścian i inne problemy doprowadzą ich na skraj wytrzymałości. Reszta wsi też nie wie co ze sobą zrobić, bo rozpadają się nie tylko budynki, ale też struktura społeczna. Domy należące do zasobu komunalnego niszczeją. Zabytki także. Koncern płaci jednak za niedogodności nie Polakom, ale Czechom, którzy w końcu udowodnili, że odkrywka Turów zabiera im wodę. Setki miliony złotych odszkodowania (45 mln euro w umowie polsko-czeskiej) oraz budowa wału ziemnego, monitoring, ekran szczelinujący. W Opolnie mieszkańcy o takich rozwiązaniach mogą tylko pomarzyć. W Opolnie nikt nie wypowie jednak swojej prośby głośno, gdyż od razu straci pracę w tym samym koncernie, który niszczy jego dom. Jest jednak jedna rzecz, która w Opolnie rozwija się do granicy absurdu – Syndrom Sztokholmski. Ta łużycka miejscowość coraz bardziej przypomina piekło, chociaż wszystkim się wydaje, że żyją jednak w niebie.

Sojusz inicjatyw, stowarzyszeń i grup ekologicznych skrytykował proces opracowywania nowej decyzji w sprawie węgla brunatnego na poziomie landowym w zachodnich Niemczech, gdzie znajduje się m.in. odkrywka Garzweiler (RWE). Twierdzą, że proces ten jest nieprzejrzysty i żadna z organizacji nie miała rzeczywistego wpływu na kształt porozumienia. W skład sojuszu wchodzą: inicjatywa Alle Dörfer bleiben, Bund für Umwelt und Naturschutz Niemcy (BUND), Fridays for Future NRW, Naturschutzbund (NABU) NRW, Initiative Buirer für Buir, Naturschutzjugend (NAJU) NRW, Diözesanrat katolików w diecezji Aachen i okręgu kościelnym Jülich.
"Jak dotąd osoby poszkodowane w reńskim regionie wydobycia węgla brunatnego, nie zostały kompleksowo zaangażowane do tworzenia landowego planu. Władze landowe owszem zaprosiły organizacje do dyskusji, ale wybrały te, które najbardziej im odpowiadały. Nie na tym polega demokracja. Oznacza to, że prawomocność decyzji jest od samego początku więcej niż wątpliwa", stwierdzili partnerzy sojuszu.