Pod prąd

kwiecień 2024

Wybory samorządowe za nami i znamy już nowych włodarzy w miejscowościach, gdzie znajdują się odkrywki należące do PGE. Koncern od lat nie podaje do wiadomości realnych planów na swoją przyszłość – wystarczy przypomnieć stanowisko ogłaszające dekarbonizację do 2030 r.

Spotkało się to z reakcją Jarosława Kaczyńskiego, po której PGE ogłosiło, że wycofuje się z tej deklaracji. Taka sytuacja może wpływać na poczucie niepewności u mieszkańców, a to z kolei mogło się przełożyć na wybory samorządowe. Wygrali kandydaci, którzy oficjalnie krytykują Zielony Ład i politykę klimatyczną. Chcą też, aby wydobycie w regionach trwało jak najdłużej. Operują też retoryką strachu i kreślą czarną wizję przyszłości bez odkrywek. Burmistrz Dobrołowicz obawia się, że w Bogatyni może być gorzej niż w Wałbrzychu:

– Gdyby rzeczywiście decyzja sądu się uprawomocniła i miałoby dojść do zamknięcia kompleksu w 2026 r., to byłaby to katastrofa społeczna i gospodarcza dla całego regionu. Będzie to powtórka z sytuacji z Wałbrzycha z lat 90., tyle że w jeszcze gorszym wydaniu – podkreśla burmistrz.
Już po wygranej wyborów w pierwszym wywiadzie mówił, że będzie bronił Turowa:
„Mieszkańcy postawili na kontynuację. Pierwsze co zrobiłem po wygranej, zamiast świętować, pojechałem do Warszawy, aby złożyć podpisy w Komisji Europejskiej w obronie Turowa”.
 Burmistrz w kampanii jak wszyscy inni kandydaci opowiadał się za „obroną Turowa”, ale jako jedyny podkreślał, że kopalnia powinna pracować „do wyczerpania złoża”. Na pytania jakie inwestycje planowane są w Bogatyni odpowiedział „Produkcja ekologicznej żywności”. Czyżby czosnek niedźwiedzi spod paneli PV  Z Klastra?

Z kolei w Bełchatowie wygrał kandydat Konfederacji, który także kreśli ciemną przyszłość bez odkrywki:
- Z Konfederacji wziąłem to, co najlepsze - podejście pro-biznesowe i odrzucenie Zielonego Ładu. (...) Bełchatów poniesie największe skutki tej rewolucji, wypadnie nam wiele miejsc pracy, mamy kompleks górniczo-energetyczny - wyjaśnił prezydent-elekt.

- Myślę, że wygrałem takim ludzkim podejściem. Tym, że byłem blisko mieszkańców, rozmawiałem z nimi, miałem bezpośredni kontakt, determinacją kreatywnością. Tym, że pokazałem te wszystkie zagrożenia, które gdzieś w sercach bełchatowian drzemały i bełchatowianie zaufali mi, że jestem osobą, która jest w stanie tych wszystkich wrogów drzemiących w przyszłości naszego miasta przegonić. Myślę, że tym, ale to tak naprawdę jest pytanie do wyborców – komentował Marjan.

Wybory samorządowe w Koninie wygrał Piotr Korytkowski – jest on członkiem Platformy Obywatelskiej. W wyborach startował również z poparciem Polski 2050 Szymona Hołowni, a przed drugą turą wyborów o oddanie na niego głosu zaapelowała także Nowa Lewica.
Prezydent wyobraża sobie transformację energetyczną w stronę atomu: „Jako prezydent Konina związany z koalicją rządową będę zabiegał o powstanie w naszym mieście elektrowni jądrowej. To niepowtarzalna szansa intensywnego rozwoju gospodarczego Konina, nowe i atrakcyjne miejsca pracy.”

Komentarz redakcji:
Prezydent jak na razie nie powiedział, skąd weźmie wodę do chłodzenia tej elektrowni jądrowej? A to byłoby cenne na osuszonej zmianami klimatu i odkrywkami Ziemi Wielkopolski. W EJ w Choczewie polsko- amerykański biznes proponuje otwarty obieg chłodzenia w Bałtyku niedostatecznie doceniając - wg naukowców Intstytu Oceanologii PAN w Sopocie - zagrożenia dla ekosystemu i turystyki Wybrzeża. Tam przewiduje się pobór wody do chłodzenia – bagatela - 5 wagonów 30 tonowych na sekundę (150 m3/s). Mamy wątpliwości czy Warta da radę?

O przyszłości zatrudnienia w Koninie będzie też mowa na konferencji "Droga do zatrudnienia po węglu" 14 Maja 2024 w Domu Kultury Oskard w Koninie. Konferencja to efekt wieloletniej pracy na rzecz osób, które czeka brak zatrudnienia. Celem projektu jest aktywizacja zawodowa i stworzenie nowych miejsc pracy, głównie dla byłych pracowników Grupy Kapitałowej ZE PAK, którzy utracili pracę od 1 stycznia 2018 r., a także dla osób zagrożonych utratą zatrudnienia w wyniku transformacji energetycznej.

Jeszcze niedawno Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) prezentowana była jako pewnik, a teraz nagle cisza.  Dlatego pojawiają się obawy, gdyż nie wiadomo w jakich strukturach będą funkcjonowały odkrywki PGE. Minister Czarnecka zaproponowała ostatnio coś, co może i podobało się górnikom, ale giełda zareagowała negatywnie – spadkami na giełdzie. Głos w sprawie szybko zabrało też Ministerstwo Aktywów Państwowych. Słysząc o tym zamieszaniu górnicy z Bełchatowa zaczęli grozić protestami.

Wał ziemny w koplani "Turów", którego domagała się strona czeska jest na ukończeniu. PGE właśnie zaczyna sadzić drzewa. Przypomnijmy, że gdyby Polska nie szła w zaparte w 2021 r. i przyznała, że kopalnia zabiera wodę Czechom, na wale i kilku innych rozwiązaniach cały konflikt mógłby się skończyć. Niestety skończyło się ok 70 mln dla Komisji Europejskiej oraz 45 mln euro na rekompensatę za umowę z Czeskim Rządem. Docierają do nas wieści, że pracownicy kopalni skarżą się na słabe wyposażenie pracy np. w rękawice.  Najważniejsze jednak, że Czechom kopalnia będzie teraz przeszkadzać trochę mniej.

ZE PAK i "Czysta Polska" nie mogą się zdecydować w sprawie odkrywki Tomisławice. Miała być już zamknięta, a tu okazuje się, że będzie pracować do końca 2025 r. Ostatnio przy okazji deklaracji w sprawie przyszłości Tomisławic padły ciekawe, szczere, ale jakże rzadkie słowa dotyczące opłacalności energii z węgla brunatnego. W przypadku „obrońców Turowa” co rusz słychać, że węgiel brunatny do najtańsze paliwo. A tu prezes Woźny mówi tak: – Na 100 procent będzie to koniec 2025 roku. Kolejne lata to jest już gigantyczna niewiadoma. Po pierwsze kończą się nam zasoby węgla, po drugie radykalnie spada cena energii elektrycznej produkowanej, sprzedawanej na rynku. A im tańsza jest energia na rynku, tym trudniej jest działać takim podmiotom jak ZE PAK, bo one produkują najdrożej wytwarzaną w systemie energię. Myślę, że z punktu widzenia tych wszystkich działań osłonowych, programów pracowniczych, przyjąłbym założenie, że koniec 2025 roku to jest data, z którą ZE PAK będzie schodził z tej sceny energetycznej, jeśli chodzi o węgiel brunatny.

Nowy Europejski Bauhaus to inicjatywa Komisji Europejskiej, która ma na celu oswajanie Europejczyków z Zielonym Ładem. Komisja od lat nagradza projekty, które w zakresie np. budownictwa tworzą ekologiczną kulturę i piękne miejsca, które pozwalają na integrację społeczeństwa. W tym roku do nagrody zgłosiło się stowarzyszenie "Dom Kołodzieja" z projektem „Świetlice wiejskie w procesie transformacji Turowa”. Projekt dostał się aż do finału i brał udział w festiwalu Bauhausu w Brukseli 12 Kwietnia.
Ostatecznie nagroda powędrowała do innych finalistów, ale trzeba podkreślić, że wraz z tym projektem temat transformacji Turowa przy użyciu dziedzictwa kulturowego dał się poznać szerszej publiczności. Liczymy, że to mały krok w stronę poważniejszej dyskusji na poziomie lokalnym i krajowym o transformacji energetycznej.

26 kwietnia 2024 r., z inicjatywy Fundacji „RT-ON”, GP Polska i Fundacji "Frank Bold" w Ministerstwie Klimatu i Środowiska odbyło się spotkanie wiceministra Krzysztofa Galosa, Głównego Geologa Kraju z organizacjami pozarządowymi, prawnikami i samorządowcami ws złóż strategicznych w Polsce oraz drastycznie niekorzystnych dla społeczności lokalnych zapisów, obowiązującej od jesieni 2023 r., nowelizacji ustawy prawo geologiczne i górnicze. Przypomnijmy Fundacja i Koalicja „RT-ON” od początku działania sprzeciwia się takiej formie tzw. ochrony złóż kopalin, która poprzez m.in. zakaz zabudowy uniemożliwiałaby zrównoważony rozwój gmin położonych na złożach węgla brunatnego.

Podczas spotkania – relacjonuje Tomasz Waśniewski, Fundacja „RT-ON”- Minister Galos zapoznał się ze zdecydowanie krytycznym stanowiskiem uczestników spotkania wobec zapisów nowelizacji ustawy, które - co przypomniałem Ministrowi - podzieli Senat RP w lipcu 2023r. wetując jej projekt.  Praktyczny wymiar nowelizacji ustawy (blokada inwestycji z względu na ochronę złoża węgla) podnieśli samorządowcy ze Stowarzyszenia Samorządów Południowo – Zachodniej Wielkopolski „Samorząd dla zrównoważonego rozwoju".

Podobną opinię prezentowała mieszkanka gminy Brody Anna Dziadek ze Stowarzyszenia „Nie kopalni Odkrywkowej”. 
Reprezentujący Związek Gmin Wiejskich mec. S. Czwojda oraz Miłosz Jakubowski (Frank Bold), autorzy opinii prawnych przygotowanych dla Fundacji „RT-ON” przedstawili najbardziej drastyczne przykłady niezgodnych z Konstytucją, godzących w prawa własności obywateli oraz władztwo planistyczne gmin zapisów ustawy.  Minister Galos poinformował,że spotkanie rozpoczyna proces konsultacji ze stroną społeczną, której finałem jesienią br. będzie projekt zmiany ustawy. Jako organizacje współtworzące Koalicje „RT-ON” i inicjatorzy spotkania mamy już przygotowane wcześniej wspólne postulaty ws zmian w ustawie prawo geologiczne i górnicze, które zostaną przesłane na ręce Ministra.       
Co istotne Minister Galos wyraził przekonanie, że w jego opinii nie ma obecnie szans na eksploatację złóż węgla brunatnego i budowę nowych kopalni metodą odkrywkową.
Pytanie, cyt,: ,,po co zatem chronić złoża, które i tak nie będą eksploatowane?”…pozostaje bez odpowiedzi.