Pod prąd

marzec 2024

Życzymy wszystkim koalicjantom oraz wszystkim czytelnikom „Pod Prąd” wesołych świąt. Te święta są o transformacji, bo przeżywamy odrodzenie. Pozwalają nam przeżyć zmianę bez lęku i dają nadzieję. Życzymy najlepszego!

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję środowiskową dotyczącą kontynuacji wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów. To oznacza, że funkcjonowanie odkrywki po 2026 r. stoi pod znakiem zapytania. Wyrok jest nieprawomocny.
– Eksperci mówią o utracie opłacalności węgla brunatnego około 2030 roku. Już dziś produkcja energii elektrycznej z OZE jest tańsza. Dalsza zwłoka w określeniu harmonogramu wyjścia z węgla będzie powodowała same straty dla regionu i jego mieszkańców. Grozi brakiem przygotowania na nieuchronną transformację, którą inne regiony węglowe w Polsce już realizują – powiedział Radosław Gawlik, prezes Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA.
– Obecna koalicja rządząca ponosi odpowiedzialność za prowadzenie dialogu społecznego i przyspieszenie procesu transformacji, który przez lata był zaniedbany i blokowany. Mobilizacja samorządów i organizacji społecznych nie wystarczy – potrzebny jest impuls ze strony rządu. Region i jego mieszkańcy oczekują nowych miejsc pracy poza sektorem wydobywczym, a także lepszych warunków dla biznesu i współpracy transgranicznej opartej na nowoczesnych technologiach. Doświadczenia innych regionów Europy pokazują, że sukces jest możliwy – powiedział Tomasz Waśniewski, prezes Fundacji “RT-ON”.

Jednym z powodów zaskarżenia decyzji środowiskowej był fakt, że pomija się szkody, jakie kopalnia wywiera na miasta w Niemczech. Mieszkańcy Zittau mówią: „Znam wiele osób, dla których postępujące uszkodzenia budynków jest realnym problemem. Dla tych, którzy tu na chwilę przyjeżdżają, wynajmują mieszkania, znaczenia to nie ma, dla nich życie toczy się normalnie. Ale dla tych, którzy mają tu swój majątek, to realny problem. Kto nam zapłaci za nasze szkody? - pyta inna osoba mieszkająca na stałe w Zittau.”
Strona polska bagatelizuje sprawę. Najwyższy czas, aby sprawdzić, jakie szkody górnicze powoduje odkrywka w Polsce, np. w Opolnie Zdroju. Tam straty w budynkach widać nawet w miejscach oddalonych o ponad kilometr od wyrobiska

a) Grzegorz Rzeczkowski  w Newsweeku 26.02 i 4.03 przedstawił tekst  pt „Ludzie o niejasnych powiązaniach z Rosją przejmują rynek energii na południu Polski”. „Wspierani przez rząd PiS stworzyli sieć firm i stowarzyszeń, które były zasilane setkami milionów złotych z państwowych funduszy.”

b)  Na portalu energetyka24.com
Niejasne powiązania z Rosją i cypryjskie spółki. Cień nad podmiotami z Polski

c) Prezes Krajowej Izby Klastrów odpowiedział oświadczeniem:
Szanowni Państwo, w związku z publikacją w tygodniku Newsweek, którą niektórzy z Was mogli dziś przeczytać, chciałem oświadczyć, że historia o szerokim wsparciu poprzedniego rządu dla mnie i prowadzonych przeze mnie przedsięwzięć, jest ogromną nadinterpretacją.

W czasie, gdy ważą się losy odkrywki Turów, przedstawiciele Z klastra na konferencji w PAP mówią o sobie, że dzięki nim, transformacja energetyczna „jest możliwa, że mieli rację i że potrafili myśleć racjonalnie”. Dzięki „wyobraźni, odwadze, wiedzy” w regionie powstają moce energii OZE. „Z klaster jest alternatywą” – mówi prezes Z klastra. „Komuny energetyczne”, „społeczności energetyczne” – tak Z klaster rozumie swoją działalność. Dzięki nim region „może sam produkować i konsumować energię” a „transformacja energetyczna jest możliwa.
Z klaster stawia nie tylko na źródła produkcji energii, ale także na sieci dystrybucyjne. Projekt Mikułowa 2.0 ma mieć zdolność przyłączenia 2 GW mocy.
„Mikułowa 2.0 jest to część projektu transformacji Turoszowa, przewidująca budowę źródeł energii, które zastąpią w systemie elektroenergetycznym kompleks Turów, po jego zamknięciu. To są realne inwestycje, które już trwają. Mikułowa 2.0 to projekt stacji elektroenergetycznej, której celem jest przyłączenie projektu transformacyjnego do krajowego systemu elektroenergetycznego. Z klaster posiada własną, koncesjonowaną spółkę dystrybucyjną.  Może podłączyć około 2 GW mocy. Ten system jest prywatny. Nakłady już dzisiaj to setki milionów zł. „

Od kilku lat mowa była o zamknięciu odkrywki Tomisławice w 2024 r. Teraz te plany mają ulec zmianie. Mieszkańcy się cieszą, bo najwyraźniej kopalnia to jedyne źródło dochodów i możliwość rozwoju infrastruktury: „Ludzie będą mieli pracę. Przynajmniej dokończymy drogi, które były rozpoczęte, bo muszą być objazdy. Bardzo cieszymy się z wybudowanej obwodnicy, bo gdyby kopalnia kończyła wydobycie węgla w tym roku, to obwodnicy kopalnia by nie wybudowała”. Na razie o planach zapewnia Paweł Szczepankiewicz, wójt Wierzbinka.
Na stronie WWW nie ma aktualizacji planu. Mowa jest z kolei, że eksploatacja w Tomisławicach może potrwać aż do 2030 r.
Wójt zapewnia, że będą remontowane drogi, ale nie dodaje, że zniszczenia wywołała sama kopalnia. Jeden z komentujących pisze:
„Niech sobie ta Kopalnia będzie ale niech postępuje z mieszkańcami terenów przyległych jak z ludźmi, niech wreszcie naprawi wyrządzone szkody, zniszczone drogi i niech przestanie twierdzić że tych szkód nie ma i niech pojazdy kopalni jeżdżą drogami do tego przeznaczonymi a nie gdzie chcą. Czy ktoś wreszcie się tym zajmie?”

W Niemczech, zgodnie z wcześniejszym planem, pod koniec marca 2024, siedem bloków elektrowni opalanych węglem brunatnym zostanie trwale wyłączonych z eksploatacji. Jest to stopniowe wygaszanie elektrowni na węgiel brunatny, zgodnie z ustawą o odchodzeniu od spalania węgla. Ostatnia zostanie wyłączona przed 2038 r.  Trwają jednak prace, aby koniec ery węgla nastąpił już w 2030 r. Przeciwne są wschodnie landy.
W łużyckim zagłębiu węglowym wycofano bloki E i F w elektrowni Jänschwalde, które należą do firmy energetycznej LEAG.  Operator sieci zaprzecza, aby wyłączenia miały jakikolwiek negatywny wpływ na bezpieczeństwo dostaw. "Wyłączenia zostały zaplanowane i odpowiednio uwzględnione we wszystkich prognozach dostaw. Bezpieczeństwo dostaw jest nadal gwarantowane" - powiedział rzecznik. W związku z wojną w Ukrainie i trudnościami z gazem, plan odchodzenia od węgla został nieco spowolniony, ale teraz wszystko wraca na „stare tory”.
Kathrin Henneberger, członkini Partii Zielonych w Bundestagu, powiedziała: "Emisje ze spalania węgla brunatnego i kamiennego w Niemczech są ogromne i stanowią jedną z głównych przyczyn kryzysu klimatycznego. Dlatego tym lepiej, że Niemcy wracają teraz na zaplanowaną ścieżkę stopniowego wycofywania". Nie jest to jednak wystarczające w obliczu pogłębiającego się kryzysu klimatycznego, dlatego Niemcy pracują również nad masową ekspansją odnawialnych źródeł energii i sieci, aby całkowicie wycofać się z energii węglowej do 2030 roku.

26 marca br. w Wielotowie (woj. lubuskie) członkowie Koalicji „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”- rozmawiali o planach wspólnych działaniach związanych z przypadającą w tym roku 10. rocznicą międzynarodowego „łańcucha ludzi” (Grabice –Kerkwitz) przeciwko nowym kopalniom odkrywkowym węgla brunatnego oraz 15. Rocznicą wygranych referendów „antyodkrywkowych” na terenie gmin Brody i Gubin.
Tomasz Waśniewski z Fundacji RT-ON - inicjator spotkania, zaproponował, aby trwale uhonorować aktywistów biorących w 2009 roku udział w kampanii referendalnej w woj. lubuskim oraz przypomnieć o ludzkim łańcuchu łączącym poprzez graniczną rzekę Nysę, niemiecką miejscowość Kerkwitz i polską miejscowość Grabice. Był to największy międzynarodowy protest przeciwko nowym kopalniom odkrywkowym na Łużycach, w tym planowanej odkrywce na złożu „Gubin”. W wydarzeni z 23.08. 2014 r. wzięło udział blisko 10.000 osób z 27 krajów.
Anna Dziadek ze Stowarzyszenia „Nie Kopalni Odkrywkowej” zaproponowała zorganizowanie cyklu wydarzeń na terenie gmin Brody i Gubin oraz wspólnego polsko-niemieckiego wydarzenia rocznicowego, na które swój pomysł przedstawił również Thomas Burchardt z niemieckiej organizacji Klinger Runde. Wsparcie tych działań zadeklarował również obecny na spotkaniu  Leszek Pazderski z Fundacji Greenpeace Polska.
Przypomnijmy w czerwcu ubiegłego roku gościliśmy w Wielotowie, jako cała Koalicja „RT-ON” w ramach, co półrocznego spotkanie strategicznego Koalicji.