Pod prąd

maj 2022

Niedługo po podpisaniu umowy w sprawie konfliktu polsko-czeskiego mieszkańcy czeskiej Uhelnej wyrazili swoje niezadowolenie – ich skarga do KE i TSUE w zasadzie nic im nie dała. Według skarżących umowa nie zapobiega odpływowi wód gruntowych. Skarżący nie zgadzają się także na to, że czeski rząd zrzekł się prawa do wniesienia kolejnego pozwu przeciwko Polsce w sprawie kopalni.
Według mieszkańców z powodu pracy kopalni, z ich terenów "spływa" duża ilość wód gruntowych. To, jak twierdzą, oznacza, że w 2026 roku nie będą mogli czerpać wody z miejscowego ujęcia. Ich zdaniem, nawet budowana obecnie podziemna bariera nie zapobiegnie ubytkowi wody.

Bliski był koniec pracy odkrywki Janschwalde. Zgodnie z obowiązującym prawem i po wyroku sądu w Cottbus  na wniosek  niemieckich aktywistów, koncern LEAG miał zaprzestać wydobycia węgla do 15 maja, gdyż koncesja została wydana błędnie (chodzi o ilość wody, która w koncesji została oszacowana niewłaściwie). Koncern odwołał się jednak do Sądu Administracyjnego w Berlinie i wygrał. Kopalnia może kopać dalej.
Przypomnijmy, że odkrywka Janschwalde negatywnie oddziałuje na gminy po polskiej stronie granicy, co od lat  podnoszą mieszkańcy i włodarze gmin przygranicznych. Słusznie domagają się oni odszkodowań  i rekompensaty szkód poczynionych przez niemiecką kopalnię. Czy polski rząd wesprze teraz polskich obywateli cierpiących przez niemiecką odkrywkę?

Zwolnienia w zakładzie ZE PAK oraz KWB trwają a planu transformacji oraz pieniędzy na nią nie ma. Odwołane zostało też posiedzenie sejmowej Podkomisji stałej do spraw Sprawiedliwej Transformacji, zaplanowane na dzień 26 kwietnia.
Wobec braku wsparcia ze strony Unii Europejskiej i polskich władz w procesie transformacji energetycznej i wynikających z tego zwolnień tysięcy pracowników, działacze ze związków zawodowych górniczych i energetycznych ZEPAK przygotowali obywatelski projekt ustawy w sprawie emerytur pomostowych dla górników węgla brunatnego i energetyków pracujących w elektrowniach zasilanych węglem kamiennym i brunatnym. Wnioskują o takie sama prawa, jakie zostały przyznane ponad 20 lat temu górnikom węgla kamiennego na Śląsku. Podpisy pod tym projektem będą zbierane do 30 czerwca 2022r.

„Nie można dzielić górników na lepszych i gorszych: ze Śląska i z Konina. Górnictwo jest jedno” – mówią związkowcy z konińskiej kopalni, którzy rozpoczęli walkę o emerytury pomostowe dla górników i energetyków. Świadczenie ma być dla nich zabezpieczeniem finansowym po zwolnieniu kopalni, więc przygotowali obywatelski projekt i szukają poparcia.

Pamiętacie jeszcze niedawny bój spółki ZE PAK SA i związków zawodowych wspieranych przez lokalnych polityków o zupełnie nową odkrywkę Ościsłowo? Pamiętacie plany powiększenia odkrywki Tomisławice i budowanie poczucia, że Wielkopolska węglem brunatnym stoi? Właśnie okazało się, że koncern zupełnie zmienił plany … Planowane na 2030 rok odejście od wydobycia węgla drastycznie przyspieszyło! "Kontrolowany przez miliardera Zygmunta Solorza ZE PAK skorygował plany związane z zamykaniem swoich elektrowni i kopalń węgla brunatnego. Według nowego harmonogramu wszystkie elektrownie grupy spalające węgiel wygasną z końcem 2024 r., czyli w momencie, gdy aktywa te utracą wsparcie finansowe w postaci rynku mocy."
Co istotne - jak relacjonuje Tomasz Waśniewski - informacje te potwierdził Daniel Baliński, doradca zarządu ZE PAK podczas Forum Partnerstwa Wielkopolski Wschodniej w Koninie (28.04.22). Powiedział on, że żadne okoliczności nie wskazują by oprócz zamykanych już w tym roku odkrywek Drzewce i Joźwin wydobycie węgla w Tomisławicach miało być kontynuowane po 2024 roku.
Pracownicy zostają na lodzie. Pytanie co z tzw. ochroną złóż w miejscowościach, gdzie planowano wydobycie węgla jeszcze w latach 40-stych XXI wieku?

Nasze miasto nigdy nie będzie już takie samo – podkreślały lokalne media. Moment wyburzenia pierwszej chłodni Elektrowni Adamów, mierzącej – jak podano - 90 metrów, był sporym wydarzeniem dla mieszkańców Turku i okolic, dla których panorama miejscowości "już nigdy nie będzie taka sama".
Tak się kończy oszukiwanie społeczeństwa w regionach monopolu zatrudnienia w koncernach energetycznych – oglądanie niszczenia zakładów pracy.

Kopalnia Garzweiler w zachodnich Niemczech rozrasta się i zaczyna pochłaniać kolejne wsie. W ubiegłym miesiącu ostatni rolnik został zmuszony do wyprowadzki. Tymczasem kilkudziesięciu działaczy z całych Niemiec osiedliło się w opuszczonej wiosce Lützerath, należącej do miasta Erkelenz. Chcą bronić wsi przed zniszczeniem.   23 kwietnia odbył się tam protest, na który przybyło około 2000 osób, w tym mieszkańców okolicznych wsi.

27 kwietnia w Zgorzelcu spotkaliśmy się już po raz drugi aby rozmawiać o transformacji regionu Trójzieima na granicy polsko-czesko-niemieckiej. Obszar ten w Polsce zdominowany jest przez zatrudnienie w wydobyciu i spalaniu węgla brunatnego, ale już czas myśleć o kierunkach transformacji regionu z uwzględnieniem problemów jakie narastały tam od lat. Mamy tam starzenie się społeczeństwa, problem narkomanii, brak atrakcyjnych miejsc pracy, zaniedbane zabytki, które mogłyby stać się szansą na rozwój ruchu turystycznego. Mamy też oporność władz lokalnych do podjęcia tematu transformacji po węglu.
Plusem jest jednak bliskość granicy i możliwość rozwoju wspólnego z gminami z Czech i Niemiec. Nie musimy uczyć się sami, znamy też błędy sąsiadów w zakresie transformacji regionu po wydobyciu węgla. Zachęcamy do odsłuchania konferencji i zapoznania się z prezentacjami.
Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego dr Maciej Zathey w trakcie prezentacji dla publiczności z trzech krajów omówił szereg wyzwań, przed którymi stoi region. Postępujące wyludnienie, starzenie się społeczeństwa, degradacja infrastruktury niewystarczający poziom usług publicznych czy uzależnienie od monokultury górniczej, której nieuchronny kres może uruchomić kolejne negatywne procesy społeczne to spore zagrożenia. Właściwa diagnoza obecnej sytuacji, dobra współpraca w ramach projektu Trójziemia tworzy jednak szanse odwrócenia trendu. Przykłady udanej transformacji regionów poodkrwkowych podali  prelegenci z Niemiec i Czech.
Nagranie konferencji

Pomimo konfliktów na Trójstyku o przyszłość wielkiej odkrywki Turów, w regionie Trójziemia odbywa się w maju kilka ważnych wydarzeń, które mają potencjał pojednać mieszkańców na niwie kultury. Właśnie startuje Nyski Festiwal Filmowy