Sosna zwyczajna Pinus sylvestris (Pinaceae)

menu
   
Sosona zwyczajna - drzewo o liściach (igliwiu) zimotrwałych, zawierające we wszystkich organach przewody żywicowe; szpilki po 2 na skróconych pędach (trwałość szpilki - ok. 3 lata); kwiaty męskie otoczone u nasady łuskowatymi liśćmi stanowiącymi zaczątek okwiatu, składają się z osi oraz licznych płaskich pręcików osadzonych na niej spiralnie; każdy pręcik z 2 pylnikami; ziarnka pyłku żółte z 2 pęcherzykami powietrznymi ułatwiającymi wznoszenie się w powietrze (sosna to roślina wiatropylna); kwiaty żeńskie pojawiają się później aniżeli kwiaty męskie, osadzone są spiralnie na osi szyszki (kwiatostanu); kwiat żeński składa się z łuski wspierającej i łuski nasiennej zrosłych ze sobą nasadami; łuska nasienna z 2 zalążkami odwróconymi, przyrośniętymi całkowicie do jej powierzchni górnej. Zdrewniałe łuski nasienne, przylegając do siebie zamykają wnętrze szyszki, przez co chronią młode nasiona; później, po dojrzeniu nasion, odchylają się na zewnątrz, albo odrywają się od osi szyszki - co umożliwia ich rozsiewanie (sosna jest rośliną wiatrosiewną). Nasiona błoniaste oskrzydlone; zarodek z wieloma liścieniami (5-18). Sosna dorasta do 35 m wys.; korona stożkowata, później - parasolowata; korowina w górnej części pnia czerwonożółta, łuszcząca się cienkimi płatami, w dole szara, spękana; szpilki sztywne, ostre, młode - jasnozielone, stare - ciemnozielone. Sosna rośnie na różnych glebach (piaski, bielice, brunatne, torfowe), a nawet na skałach. Wykształca mocny, palowy korzeń.
 
 
 

Surowiec

Surowcem jest liść oraz młode gałązki (pędy) z pączkami i igliwiem - Folium, Summitates (Frondes, Turiones) seu Gammae Pini (PP I,II,III, IV i V). Gałązki pozyskujemy od lutego do I połowy kwie­tnia, rozkładamy cienką warstwą l suszymy w temp. do 40o C, po czym mielimy i przesypujemy do szczelnego słoja. Jedynie pączki sosny można kupić w aptekach i w sklepach zielarskich. Oczywiście wyżej wymienione surowce mogą pochodzić z innych gatunków sosny, np. sosny smołowej - Pinus rigida, z sosny Banka - Pinus Banksiana, z sosny czarnej - Pinus nigra, a nawet z innych drzew iglastych; modrzewia - Larix (zarówno europejskiego jak i polskiego; igliwie obrywamy w czerwcu łącznie z cienkimi gałązkami na których się znajdują), ze świerka - Picae (surowiec pozyskujemy od stycznia do I połowy kwietnia) i z jodły - Abies (zbieramy zimą i na przedwiośniu). Wszystkie te drzewa mają podobny skład chemiczny i podobne właściwości lecznicze.
 

Sklad Chemiczny

Szpilki, pączki i gałązki sosen, modrzewi, jodły i świerku zawierają olejek eteryczny - do 1% (składniki: kamfen, pinen, limonen, fenchen, dipenten, octan borneolu), żywicę, glikozydy (piceinę, piceid, koniferyna, pinipikreinę), flawonole (pinobanksynę, taksyfolinę), witaminy (np. wit. C w ilości 150-250 mg/100 g), kwasy żywicowe, sole, aldehydy, gwajakol, pirokatechol, naftalen, garbniki, barwniki i in.
 
 

Działanie

Przetwory z wymienionych drzew iglastych działają przeciwkaszlowo, wykrztuśnie, napotnie, przeciwgorączkowo, moczopędnie, odkażająco, przeciwzapalnie, uspokajająco, lekko nasennie, wzmacniająco i silnie żółciopędnie.
 

Wskazania

stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, kaszel, choroby zakaźne, przeziębienie, pyłkowica, gorączka, skąpomocz, stany zapalne i zakażeniowe układu moczowego i trawiennego, biegunka, niestrawność, bóle brzucha i gardła, bezsenność, wyczerpanie nerwowe, osłabienie, choroby wątroby, kamica żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego, kamica moczowa, reumatyzm, zaburzenia trawienia, zastoje żółci. Pomocniczej schorzenia skórne, stany ozdrowieńcze. Wyciągi z drzew iglastych są dobrym i tanim źródłem wit. C i P.
 
 
 
 

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie
 
 
  Napar: 3-4 łyżki igliwia lub gałązek zalać 2 szkl. wrzącej wody lub mleka; odstawić na 30 minut; przecedzić; osłodzić miodem. Pić 4-6 razy dz. po 150-200 ml; dzieci - 100-150 ml. Niemowlętom podaje 1-2 łyżeczki naparu 3-4 razy dz.  
 
 
 
 
  Odwar: 3-4 łyżki gałązek lub igliwia zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić; osłodzić miodem lub sokiem owocowym. Pić 4-5 razy dz. po 150-200 ml; dzieci - 100 ml; niemowlęta -1-2 łyżeczki płynu 3-4 razy dz. (max 6 razy w ciągu doby).  
 
 
 
 
  Nalewka sosnowa (modrzewiowa, świerkowa, jodłowa) – Tinctura Pini: 1 szkl. igliwia lub całych gałązek zalać 500 ml wina lub wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-6 razy dz. po 1 łyżeczce. Schorzałe miejsca (pryszcze, owrzodzenia, oparzenia, ropnie, liszaje, grzybice, łojotokowe zapalenie skóry) przemywać nalewką 4 razy dz.  
 
 
 
 
  Intrakt sosnowy - Intractum Pini (lub modrzewiowy, świerkowy, jodłowy): pół szkl. igliwia lub gałązek świeżych i zmielonych zalać 300 ml alkoholu o temp. wrzenia; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3-6 razy dz. po 1 łyżeczce lub stosować zewnętrznie. Dzieciom wyciągi alkoholowe z sosny i innych drzew iglastych podawać w mleku z miodem w ilości 1 łyżeczki.  
 
 
 
 
  Alkoholmel Pini: do 100 ml wyciągu alkoholowego z sosny (lub innego drzewa iglastego) wlać 100 ml miodu i ewentualnie 50 ml soku cytrynowego, wymieszać. Zażywać 4-6 razy dz. po 1 łyżce. Dzieciom podawać 2-3 łyżeczki leku kilka razy dz.  
 
 
 
 
  Syrop sosnowy - Sirupus Pini (modrzewiowy – Sir. Laricis, jodłowy –Sir. Abietis, świerkowy - Sir. Picaea): 1 szkl, świeżego lub suchego igliwia (gałązek), uprzednio umytego i zmielonego, zalać 3 szkl. 200 ml (600 ml) wody; gotować 20 minut; przecedzić; nie uzupełniać brakującej ilości wody!; do wywaru wlać 200 ml miodu, 100 ml soku cytrynowego lub pomarańczowego, 300 ml wina lub wódki, 60 ml (g) gliceryny i wsypać 250 ml cukru, wymieszać wszystko razem i odstawić. Przechowywać w lodówce. Zażywać 4-6 razy dz. po 1-2 łyżki; dzieci - 2-3 łyżeczki.  
 
 
 
 
  Syrop sosnowo-lukrecjowo-tymiankowo-żywokostowo-anyżowy (sosnę można zastąpić innym drzewem iglastym, a żywokost - korzeniem babki): 2 łyżki igliwia lub gałązek sosny, 3 łyżki korzenia lukrecji, 2 łyżki tymianku, 4 łyżki korzenia żywokostu i 2 łyżki anyżku zalać 600 ml wody; gotować 10 minut; przecedzić: nie uzupełniać brakującej ilości wody; do wywaru wlać 100 ml miodu, 300 ml wódki lub wina, 60 g (ml) gliceryny, wsypać 200 ml cukru, wymieszać. Przechowywać w lodówce. Zażywać 4-6 razy dz. po 1-2 łyżki; dzieci - 2-3 łyżeczki syropku 4-6 razy w ciągu doby. Lek niezastąpiony w przeziębieniach, kaszlu, chorobach zakaźnych, nieżycie układu oddechowego, osłabieniu i rekonwalescencji. Można do niego dodać 100 ml soku owocowego, np. cytrynowego.  
 
 
 
 
  Olej sosnowy (lub z innego drzewa iglastego)- Oleum Pini: 1 szkl. świeżych lub suchych i zmielonych gałązek albo samego igliwia zalać 300 ml oleju lub oliwy o temp. 60o C; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Stosować do wcierań leczniczych w klatkę piersiową, szyję, plecy, brzuch i pięty, po czym położyć się do łóżka i wypić napar sosnowy lub wodny wyciąg z mieszanki ziołowej w skład, której wchodzi drzewo iglaste.  
 
 
 
 
  Masażo-wcieranie oleju sosnowego stosować przy wszelkich chorobach zakaźnych, nieżycie układu oddechowego, pyłkowicy, przy zmarznięciu, gorączce, kaszlu, osłabieniu, przeziębieniu oraz w mięśnio-, stawo- i nerwobólach. Ułatwia zasypianie, ogólnie wzmacnia, udrażnia drogi oddechowe, rozgrzewa, poprawia krążenie, uspokaja i odkaża. W powieszeniu chorego nożna rozpylać nalewkę sosnową i palić igliwie drzew iglastych; to również pomaga.  
 
 
 
menu Aloes drzewiasty Aminek większy Arcydzięgiel litwor Arnika górska Babka lancetowata Babka piaskowa Bagno zwyczajne Barszcz Barwinek Bazylia pospolita Berberys zwyczajny Bertram Bez czarny Bez hebd Bez koralowy Biedrzeniec anyż Biedrzeniec większy Bluszczyk kurdybanek Bobrek trójlistkowy Borówka bagienna Borówka czarna Brzoza brodawkowata Buk zwyczajny Bukwica lekarska Bylica boże drzewko Bylica estragon Bylica piołun Bylica pospolita Cebula Centuria pospolita Chaber Cykoria podróżnik Czeremcha zwyczajna Czosnek niedźwiedzi Czosnek ogrodowy Drożdże Dziewanna kutner() Dziurawiec Dzięgiel leśny Dąb szypułkowy Fiołek trójbarwny Fiołek wonny Glistnik jaskółcze ziele Goryczka Goździkowiec korzenny Głóg Herbata chińska Hyzop lekarski Iglica pospolita Janowiec Jarząb pospolity Jasnota biała Jałowiec pospolity Jemioła Jesion wyniosły Jeżyna fałdowana Kalina koralowa Kasztanowiec zwyczajny Kminek zwyczajny Kokoryczka Koniczyna Konwalia majowa Koper ogrodowy Kopytnik pospolity Kosaciec żółty Kozieradka Kozłek lekarski Kruszyna i szakłak Krwawnik pospolity Krwiściąg Lawenda lekarska Lebiodka pospolita Len zwyczajny Lepiężnik różowy Lipa Lnica pospolita Lubczyk lekarski Lukrecja gładka Macierzanka piaskowa Majeranek ogrodowy Malina właściwa Malwa czarna Marchew siewna Melisa lekarska Mięta Mniszek lekarski Morszczyn Mydlnica lekarska Mącznica lekarska Nagietek lekarski Nasturcja Nawłoć Nostrzyk żółty Olcha Orzech włoski Perz właściwy Pierwiosnek Pięciornik gęsi Pięciornik kurze ziele Podbiał pospolity Pokrzywa Porost islandzki Porzeczka czarna Poziewnik szorstki Poziomka pospolita Połonicznik Prawoślaz lekarski Przetacznik Przytulia Przywrotnik Rdest ostrogorzki Rdest ptasi Rozmaryn lekarski Rumianek pospolity Ruta zwyczajna Rutwica lekarska Róża dzika Serdecznik pospolity Skrzyp Sosna zwyczajna Stokrotka pospolita Szałwia lekarska Tarczyca pospolita Tasznik pospolity Tatarak zwyczajny Topola Tymianek pospolity Wierzba Wierzbówka Wiesiołek Wilczomlecz obrotny Wiązówka Wrotycz pospolity Wrzos zwyczajny Łopian większy Ślaz Śliwa tarnina Świetlik Żywokost lekarski Żółtlica