Świetlik

wietlik Euphrasia (Scrophulariaceae)

				
			W celach farmaceutycznych i tym samym leczniczych zbierane sš różne gatunki i podgatunki wietlika.
 
wietlik łškowy - Euphrasia rostkoviana - rolina jednoroczna dorastajšca do 30 cm wys.; łodyga rozgałęziona, gruczołowato owłosiona; licie jajowate, zaostrzone, o 3-6 zšbkach z każdej strony; ulistnienie równoległe; kielich ogruczolony 4-zšbkowy; korona biała z fioletowym rysunkiem; warga dolna żółto plamista z fioletowymi pršżkami; warga górna bladoliliowo nabiegła; pręcików 4; owoc - torebka. Kwitnie od czerwca do wrzenia. Rolina pospolita w całym kraju; ronie na łškach, na brzegach lasów, na pastwiskach i w zarolach.
 
wietlik wyprężony - Euphrasia stricta - rolina jednoroczna, nie owłosiona, dorastajšca do 30 cm wys.; łodyga rozgałęziona; licie dolne tępe; licie górne zaostrzone, z 4-7 ocistymi zšbkami z każdej strony; korona bladoliliowa lub biała, z żółtš plamkš i z ciemnymi pršżkami; owoc - torebka. Kwitnie od czerwca do padziernika. Rolina pospolita; ronie na pastwiskach, w lasach i na suchych zboczach gór.
 
wietlik górski - Euphrasia montana - rolina Jednoroczna o łodydze rozgałęzionej, bardzo podobna do poprzedniego. Kwitnie od maja do sierpnia. Ronie pospolicie w górach i na pogórzu, rzadziej na niżu.
 
wietlik nadobny - Euphrasia picta - rolinka roczna rosnšca w Bieszczadach, w lasach podbieszczadzkich, w Karpatach Wschodnich i w Sudetach; łodyga nie jest rozgałęziona; licie okršgławojajowate z 3-5 zšbkami z każdej strony; kwiaty wargowe białe lub fioletowe.
 
wietlik krótkogruczołkowy - łodyga wzniesiona, kędzierzawo omszona, rozgałęziona; licie dolne klinowate, tępe; licie górne eliptyczne lub lekko wudłużone z 3-5 zšbkami z każdej strony; kwiaty bladoliliowe lub niebieskawe z żółtš plamkš i niebieskimi, bšd też czerwonymi pręcikami. Kwitnie od lipca do wrzenia. Rolina ronie w Bieszczadach, w lasach podbieszczadzkich, w okolicach Lublina, na Pomorzu i na Kujawach (lasy, polany, ugory, łški). Łacińska nazwa roliny brzmi - Euphrasia brevipila.
 
wietlik cienki - Euphrasia tenuis - łodyga nie jest rozgałęziona; licie tępe, brzegiem tępo zšbkowane. Ronie w Karpatach, na Podkarpaciu, w Bieszczadach, rzadko na niżu. Jest bardzo podobny do wietlika krótkogruczołkowego.

 
					Surowiec
 Surowcem farmakopealnym  jest ziele wietlika - Herba Euphrasiae, FP I, II, III, IV, V. Ziele zbiera się w poczštkach lub w czasie kwitnięcia i suszy w temp. do 40°C. Surowiec można nabyć w aptekach i w sklepach zielarskich. 
 
 Uwaga! Wartoć lecznicza ziele wietlika zachowuje tylko 12 miesięcy.
 
					Sklad Chemiczny
 Surowce posiadajš miedzy innymi alkaloidy, glikozydy irydoidowe (rhinantyn czyli rynantynę)oraz katalpol, olejek eteryczny, izorozyd, eukovozyd, glikozyd fenylopropanoidowy, glikozyd lignanowy, genipozyd, eufrozyd, mussaenozyd, kw. kawowy, kw. chlorogenowy, garbniki, saponiny, karotenoidy, gorycze, żywice, sole miedzi i magnezu, flawonoidy i in

 
					Działanie
 wietliki działajš przeciwzapalnie, antyseptycznie, osłaniajšco, żółciopędnie, moczopędnie i cišgajšco; wzmagajš wydzielanie liny, soku żołšdkowego i trzustkowego; usprawniajš trawienie. Dzięki zawartoci irydoidów wietliki działajš silnie przeciwzpalnie, uspokajajšco i przeciwbólowo. Skład chemiczny jest zmienny, zależny od wykorzystywanych gatunków żywicieli (patrz inne strony i publikacje H. Różańskiego). Może być przydatny w leczeniu chorób reumatycznych i stanów zapalnych mięni szkieletowych
 
Wskazania
					 zapalenie spojówek, silne łzawienie, opuchnięcie i zmęczenie oczu, zapalenie brzegów powiek, po urazach i po zabiegach chirurgi­cznych na oczach, zapalenie gruczołów i dróg łzowych, zapalenie gardła, jamy ustnej l migdałów, skšpomocz, zaburzenia trawienia, nieżyt jelit i żołšdka, choroby zakane, niedostateczne wydzielanie żółci, kamica żółciowa, zastoje żółci, zapalenie pęcherzyka i dróg żółciowych, niedoczynnoć trzustki, zaparcia, kamica moczowa, schorzenia skórne wywołane przez gronkowce i paciorkowce (tršdziki, niesztowice, liszaje, ropnie, liszajce, wyprzenia, ziarniaki, róża, zapalenie mieszków włosowych), po zatruciach, zaburzenia metaboliczne, reumatyzm, artretyzm. Ostatnio odkryto, że wietliki obniżajš cinienie krwi.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 2 łyżki ziela zalać 1-2 szkl. wrzšcej wody; odstawić na 50 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 50-100 ml; dzieci ważšce 15-20 kg 10-12 ml, 25-30 kg - 15-20 ml, 35-40 kg 25-50 ml, 3-4 razy dz.

W przypadku chorób oczu i skórnych pić napar wietlikowy i jednoczenie stosować okłady 10-15 minutowe zmieniane co 5 minut. Niemowlętom przemywać chore oczy 3-4 razy dz. Zażywać także preparat mineralno-witaminowy, np. Vitaral draż.

Nalewka wietlikowa (wietlikówka) Tinctura Euphrasiae: 1 szkl. suchego ziela zalać 400 ml wódki lub wina białego albo czerwonego; wytrawiać 28 dni} przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dz. po 1 łyżce. Stosować przy nadcinieniu i chorobach oczu.

Rp. Nalewka wietlikowa - 10 ml Nalewka kokoryczkowa - 10 ml Nalewka arnikowa - 10 ml Wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po 40 kropli. W przypadku wyżej wymienionych chorób stosować nie tylko wewnętrznie, ale i zewnętrznie (częste przemywanie schorzałego miejsca). Wskazania: nadcinienie, osłabienie serca, kłucie w sercu, pękanie i przepuszczalnoć naczyń krwiononych, zastoje krwi i limfy, szum w uszach, zawroty głowy, miażdżyca, cukrzyca. Lek pewny w działaniu.

wietlik Euphrasia (Scrophulariaceae)

Surowiec

Sklad Chemiczny

Działanie

Wskazania

Preparaty

wietlik Euphrasia (Scrophulariaceae)