Nasturcja większa i nasturcja mniejsza Tropaeolum maius et Tropaeolum minus (Tropaeolaceae)

menu
   
Nasturcje - roœliny jednoroczne (w naszym klimacie!) dorastajšce do 2-3 m dł.; łodyga okršgława, gładka, soczysta, srebrzystozielona, płożšca się po ziemi i wznoszšca się przy wierzchołku; liœcie okršgławe, tarczowate (parasolowate), na długich ogonkach łšczšcych œrodek blaszki liœciowej z łodygš; kwiaty wonne, doœć duże, dwubocznie symetryczne; warga dolna z ostrogš; korona pięciopłatkowa, żółta, pomarańczowa, czerwona lub kolorowa; pręcików 8; słupek 1; owoc - rozłupnia. Cała roœlina przy roztarciu daje miły, specyficzny, mocny zapach. Kwitnie od czerwca (lipca) do przymrozków. Roœlina uprawiana. Odmianę - Trepaeolum maius nanum (karłowata), która także jest lecznicza, dorasta co 30 (50) cm wys. (dł.). Nasturcje wysiewa się w II połowie kwietnia lub w maju wprost co gruntu (siew kupkowy w odległoœci co 20 cm po 3 szt.). Czas wschodu nasion trwa 14-18 dni. Lubi glebę przepuszczalnš, wilgotnš, bardzo ładnie roœnie nawet na glebach kamienistych i ciężkich z dużš domieszkš wapnia. Znosi półcień, ale najobficiej kwitnie w stanowisku słonecznym i wilgotnym. Gdy roœlina zostanie porażona szkodnikami (należy obserwować spód liœci!), np. mszycami, gšsienicami różnego rodzaju, należy dokonać oprysku roœlin œrodkiem Decis 25 EC lub Owadofos płynny 50. Po 21 dniach (liczšc od dnia oprysku) roœlina nie zawiera szkodliwych substancji zawartych w œrodkach owadobójczych i może być bezpiecznie stosowana do celów leczniczych.
 
 
 

Surowiec

Surowcem jest kwitnšce ziele nasturcji - Herba Tropaeoli (maii vel mini, vel maii nani) sive Herba Nasturtii, które zbiera się do wrzeœnia (II poł.), wiesza na sznurku i suszy w dobrze przewietrzanym miejscu (najlepiej na przecišgu) w temp. do 40o C. Ziele można też szybko wysuszyć w otwartym, lekko ogrzanym piekarniku. Na wolnym powietrzu nasturcja schnie bardzo długo (łodygi!) i dlatego proponuję oberwać same owoce, kwiaty i liœcie. Cennym surowcem sš niedojrzałe owoce nasturcji - Fructus Nasturtii oraz same kwiaty - Flos Nasturtii. Owoce można wysuszyć w podwyższonej temp, do 60o C, kwiaty natomiast w ciemnym miejscu.
 

Sklad Chemiczny

Surowce zawierajš glikozyd gorczyczny (glikotropeolinę) - 0,03%, enzym - mirozynazę, olejek eteryczny (benzolo-gorczyczny), wit. C (ponad 100 mg/100 g), flawonoidy, tłuszcze, sole siarki i potasu, kwasy, garbniki i in.. Ferment mirozynaza rozkłada glikotropeolinę na aromatyczny izosiarkocyjanian benzylowy i wodorosiarczan potasowy, o silnych właœciwoœciach grzybo-, bakterio- i wirusobójczych (niszczy zarówno bakterie Gramm-dodatnie jak i Gramm-ujemne).
 
 

Działanie

Nasturcja działa silnie odkażajšco i to nie tylko na układ pokarmowy czy oddechowy, ale również na układ moczowy, wykrztuœnie, silnie żółciopędnie, moczopędnie, napotnie, rozkurczowo, przeciwzapalnie, przeciwgnilnie, odwaniajšce, wiatropędnie, ogólnie wzmacniajšco i odtruwajšco; pobudza wydzielanie œliny, soku trzustkowego, żołšdkowego i jelitowego; przyœpiesza trawienie i wchłanianie mleczka pokarmowego; pobudza apetyt,; reguluje wypróżnienia i przemianę materii; reguluje krwawienia miesišczkowe. Ułatwia oddychanie i działa uspokajajšco; zauważyłem też, że likwiduje kłucie w sercu oraz kołatanie serca (wycišgi alkoholowe i mocny wywar). Likwiduje zastoje żółci zapobiegajšc w ten sposób powstawaniu kamicy żółciowej. Zastosowana zewnętrznie, zwłaszcza w nalewce, działa przeciwłojotokowo, osuszajšco, przeciwzapalnie, przeciwwšgrowo, antyseptycznie, przeciwropnie; poprawia kršżenie skórne.
 

Wskazania

zaburzenia trawienne (odbijanie, burczenie i przelewanie w kiszkach, wzdęcia, kurcze), zaparcia, stany zapalne i zakażeniowe układu pokarmowego, oddechowego i moczowego, kamica moczowa i żółciowa, żółtaczka, niedostateczne wydzielanie soków żołšdkowych, trzustkowych, jelitowych i żółci, zastoje żółci, choroby zakaŸne, przeziębienie, choroby alergiczne połšczone z nieżytem układu oddechowego i pokarmowego, kaszel różnego pochodzenia, nieżyt jelit i żołšdka, bóle żołšdka, trzustki, wštroby, œledziony i pęcherzyka żółciowego, osłabienie, choroby skórne, zaburzenia miesišczkowania, hormonalne i metaboliczne, upławy, wyczerpanie nerwowe, goršczka, zatrucia. Zewnętrznie (płukanki, przemywanie, okłady): rany, owrzodzenia, liszaje, wypryski, ropnie, pryszcze różnego pochodzenia, tršdziki, opryszczki, stany zapalne narzšdów płciowych, jamy ustnej i gardła, zapalenie i stany ropne spojówek oraz gałki ocznej.
 
 
 
 

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie
 
 
  Napar: 2 łyżki ziela, owoców lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzšcej wody lub goršcego mleka; odstawić na 20 minut; przecedzić; napar mleczny osłodzić miodem. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml lub lepiej 6 razy dz. po 50 ml (zasada: mało i często); dzieci ważšce 10-15 kg - 7-10,7 ml, 20-25 kg - 14-17,8 ml, 30-35 kg - 21-25 ml, 40-45 kg - 28,5-32 ml, 50-55 kg -35,7-39 ml, 6 razy dz. Niemowlętom najlepiej podawać napar z kwiatów lub z młodych liœci, według wagi ciała: 3-4 kg - 2 ml, - kg - 3--4 ml, 7-8 kg - 5 ml 5—6 razy w cišgu doby.  
 
 
 
 
  Nalewka nasturcjowa - Tinctura Nasturtii: pół szkl. ziela lub kwiatów zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-6 razy dz. po 30 kropli (w bólach - 3 razy dz. po 5 ml); dzieci ważšce 15-20 kg - 6-8 kr. 25-30 kg - 10-12 kr., 35-40 kg - 15-17 kr., 45-50 kg - 19-21 kr, 4-6 razy dz.  
 
 
 
 
  Intrakt nasturcjowy - Intractum Nasturtii: pół szkl. œwieżego, zmielonego ziela zalać 400 ml goršcego alkoholu 40-60%; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.  
 
 
 
 
  Ze œwieżych zmielonych kwiatów proponuję sporzšdzić alkoholaturę "Zimnš": pół szkl. kwiatów zalać 150 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.  
 
 
 
 
  Ocet nasturcjowy - Acetum Nasturtii: pół szkl. œwieżego lub suchego ziela, albo owoców zalać 200 ml octu; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Stosować jako przyprawę do tłustych potraw (mięs, galaret, zup, sosów, ryb, marynat, sałatek); do przemywania skóry ze stanami zapalnymi, z łojotokiem, tršdzikiem oraz w celu jej zakwaszenia; do płukania włosów (1 łyżka octu na 2 szkl. wody) przetłuszczajšcych się, uszkodzonych zabiegami fryzjerskimi i szamponami, pozbawionych puszystoœci i połysku, przy łupieżu oraz w celu zakwaszenia; do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zapalnych i ropnych (1 łyżka płynu na 1 szkl. wody); do kšpieli zmęczonych, obolałych i opuchniętych nóg (50 ml na 2 l wody) oraz kšpieli ogólnych przy obrzękach, osłabieniu, wysiękach okołostawowych i chorobach skórnych oraz kobiecych (200 ml na pół wanny wody); do okładów na wczeœniej wymienione schorzenia skórne (1 łyżka octu na 2 łyżki wody). Ocet nasturcjowy można mieszać z octem arnikowym i nagietkowym w równych częœciach i stosować do okładów. Nalewkę nasturcjowš stosować do wcierań w umyte włosy na 12 godz. po czym wypłukać je w naparze tatarakowym lub pokrzywowym. Takie zabiegi działajš odżywczo, wzmacniajšco i regenerujšco na włosy oraz skórę głowy owłosionej.  
 
 
 
 
  Rp. Ziele nasturcji - 1 łyżka Ziele (korzeń) mniszka - 1 łyżka Ziele bylicy pospolitej, bożego drzewka lub piołunu - 1 łyżka Kłšcze perzu - 1 łyżka Liœć mięty - 1 łyżka Ziele dziurawca - 1 łyżka Ziele ruty - 1 łyżka Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzšcej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić jak napar nasturcjowy. Wskazania: choroby wštroby, pęcherzyka, trzustki, żołšdka i jelit.  
 
 
 
 
  Rp. Ziele nasturcji - 1 łyżka Ziele (kwiat) dziewanny - 1 łyżka Ziele tymianku - 1 łyżka Wymieszać. Surowce zalać 2 szkl. wrzštku i parzyć 20 minut; przecedzić. Pić 4-6 razy dz. po 100 ml; dzieci - patrz napar nasturcjowy. Wskazania: grypa, stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, przeziębienie.  
 
 
 
 
  Rp. Nalewka nasturcjowa - 10 ml Nalewka tymiankowa - 10 ml Nalewka majerankowa - 10 ml Nalewka dziewannowa - 10 ml Nalewka szałwiowa - 10 ml Nalewka sosnowa, œwierkowa, modrzewiowa lub jodłowa - 10 ml Nalewka jałowcowa - 10 ml Gliceryna płynna - 30 g Płyny wymieszać. Zażywać 4-6 razy dz. po pół łyżeczki. Preparat bardzo wartoœciowy. Dzieciom podawać 15-20 kr. 4-5 razy dz., najlepiej na miodzie lub w mleku z miodem Wskazania: kaszel, stany zapalne układu oddechowego, przeziębienie, grypa, angina, œwinka, odra, ospa, utrudnione oddychanie z powodu kataru, płonica, błonica, zaburzenia trawienia.  
 
 
 
 
  Rp. Ziele nasturcji - 1 łyżka. Kwiat wišzówki - 1 łyżka Ziele lub kwiat wrotyczu — 1 łyżka Ziele dziewanny - 1 łyżka lub jej kwiat - 2 łyżki Ziele tymianku - 1 łyżka Liœć melisy - 1 łyżkę Ziele majeranku - 1 łyżka Kwiat lub ziele pierwiosnka - 1 łyżka Ziele wiesiołka dziwnego lub dwuletniego, albo ich nasiona - 1 łyżka Wymieszać; 2 łyżki mieszanki zaleć 1 szkl. wrzšcej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz, po 150 ml. Jednoczeœnie dobrze natrzeć się olejem anyżowym, arcydzięglowym lub majerankowym, tymiankowym lub sosnowym. Wskazania: przeziębienie, grypa, nieżyty układu oddechowego, wyczerpanie nerwowe, osłabienie, zaburzenia trawienia, bóle brzucha. Mieszanka daje szybkie i pewne wyniki lecznicze  
 
 
 
menu Aloes drzewiasty Aminek większy Arcydzięgiel litwor Arnika górska Babka lancetowata Babka piaskowa Bagno zwyczajne Barszcz Barwinek Bazylia pospolita Berberys zwyczajny Bertram Bez czarny Bez hebd Bez koralowy Biedrzeniec anyż Biedrzeniec większy Bluszczyk kurdybanek Bobrek trójlistkowy Borówka bagienna Borówka czarna Brzoza brodawkowata Buk zwyczajny Bukwica lekarska Bylica boże drzewko Bylica estragon Bylica piołun Bylica pospolita Cebula Centuria pospolita Chaber Cykoria podróżnik Czeremcha zwyczajna Czosnek niedźwiedzi Czosnek ogrodowy Drożdże Dziewanna kutner() Dziurawiec Dzięgiel leśny Dąb szypułkowy Fiołek trójbarwny Fiołek wonny Glistnik jaskółcze ziele Goryczka Goździkowiec korzenny Głóg Herbata chińska Hyzop lekarski Iglica pospolita Janowiec Jarząb pospolity Jasnota biała Jałowiec pospolity Jemioła Jesion wyniosły Jeżyna fałdowana Kalina koralowa Kasztanowiec zwyczajny Kminek zwyczajny Kokoryczka Koniczyna Konwalia majowa Koper ogrodowy Kopytnik pospolity Kosaciec żółty Kozieradka Kozłek lekarski Kruszyna i szakłak Krwawnik pospolity Krwiściąg Lawenda lekarska Lebiodka pospolita Len zwyczajny Lepiężnik różowy Lipa Lnica pospolita Lubczyk lekarski Lukrecja gładka Macierzanka piaskowa Majeranek ogrodowy Malina właściwa Malwa czarna Marchew siewna Melisa lekarska Mięta Mniszek lekarski Morszczyn Mydlnica lekarska Mącznica lekarska Nagietek lekarski Nasturcja Nawłoć Nostrzyk żółty Olcha Orzech włoski Perz właściwy Pierwiosnek Pięciornik gęsi Pięciornik kurze ziele Podbiał pospolity Pokrzywa Porost islandzki Porzeczka czarna Poziewnik szorstki Poziomka pospolita Połonicznik Prawoślaz lekarski Przetacznik Przytulia Przywrotnik Rdest ostrogorzki Rdest ptasi Rozmaryn lekarski Rumianek pospolity Ruta zwyczajna Rutwica lekarska Róża dzika Serdecznik pospolity Skrzyp Sosna zwyczajna Stokrotka pospolita Szałwia lekarska Tarczyca pospolita Tasznik pospolity Tatarak zwyczajny Topola Tymianek pospolity Wierzba Wierzbówka Wiesiołek Wilczomlecz obrotny Wiązówka Wrotycz pospolity Wrzos zwyczajny Łopian większy Ślaz Śliwa tarnina Świetlik Żywokost lekarski Żółtlica