Nasturcja

Nasturcja większa i nasturcja mniejsza Tropaeolum maius et Tropaeolum minus (Tropaeolaceae)

				
			Nasturcje - roliny jednoroczne (w naszym klimacie!) dorastajšce do 2-3 m dł.; łodyga okršgława, gładka, soczysta, srebrzystozielona, płożšca się po ziemi i wznoszšca się przy wierzchołku; licie okršgławe, tarczowate (parasolowate), na długich ogonkach łšczšcych rodek blaszki liciowej z łodygš; kwiaty wonne, doć duże, dwubocznie symetryczne; warga dolna z ostrogš; korona pięciopłatkowa, żółta, pomarańczowa, czerwona lub kolorowa; pręcików 8; słupek 1; owoc - rozłupnia. Cała rolina przy roztarciu daje miły, specyficzny, mocny zapach. Kwitnie od czerwca (lipca) do przymrozków. Rolina uprawiana. Odmianę - Trepaeolum maius nanum (karłowata), która także jest lecznicza, dorasta co 30 (50) cm wys. (dł.).
 
 Nasturcje wysiewa się w II połowie kwietnia lub w maju wprost co gruntu (siew kupkowy w odległoci co 20 cm po 3 szt.). Czas wschodu nasion trwa 14-18 dni. Lubi glebę przepuszczalnš, wilgotnš, bardzo ładnie ronie nawet na glebach kamienistych i ciężkich z dużš domieszkš wapnia. Znosi półcień, ale najobficiej kwitnie w stanowisku słonecznym i wilgotnym. Gdy rolina zostanie porażona szkodnikami (należy obserwować spód lici!), np. mszycami, gšsienicami różnego rodzaju, należy dokonać oprysku rolin rodkiem Decis 25 EC lub Owadofos płynny 50. Po 21 dniach (liczšc od dnia oprysku) rolina nie zawiera szkodliwych substancji zawartych w rodkach owadobójczych i może być bezpiecznie stosowana do celów leczniczych.

 
					Surowiec
 Surowcem jest kwitnšce ziele nasturcji - Herba Tropaeoli (maii vel mini, vel maii nani) sive Herba Nasturtii, które zbiera się do wrzenia (II poł.), wiesza na sznurku i suszy w dobrze przewietrzanym miejscu (najlepiej na przecišgu) w temp. do 40o C. Ziele można też szybko wysuszyć w otwartym, lekko ogrzanym piekarniku. Na wolnym powietrzu nasturcja schnie bardzo długo (łodygi!) i dlatego proponuję oberwać same owoce, kwiaty i licie. Cennym surowcem sš niedojrzałe owoce nasturcji - Fructus Nasturtii oraz same kwiaty - Flos Nasturtii. Owoce można wysuszyć w podwyższonej temp, do 60o C, kwiaty natomiast w ciemnym miejscu.
 
					Sklad Chemiczny
 Surowce zawierajš glikozyd gorczyczny (glikotropeolinę) - 0,03%, enzym - mirozynazę, olejek eteryczny (benzolo-gorczyczny), wit. C (ponad 100 mg/100 g), flawonoidy, tłuszcze, sole siarki i potasu, kwasy, garbniki i in..
 
 Ferment mirozynaza rozkłada glikotropeolinę na aromatyczny izosiarkocyjanian benzylowy i wodorosiarczan potasowy, o silnych właciwociach grzybo-, bakterio- i wirusobójczych (niszczy zarówno bakterie Gramm-dodatnie jak i Gramm-ujemne).

 
					Działanie
 Nasturcja działa silnie odkażajšco i to nie tylko na układ pokarmowy czy oddechowy, ale również na układ moczowy, wykrztunie, silnie żółciopędnie, moczopędnie, napotnie, rozkurczowo, przeciwzapalnie, przeciwgnilnie, odwaniajšce, wiatropędnie, ogólnie wzmacniajšco i odtruwajšco; pobudza wydzielanie liny, soku trzustkowego, żołšdkowego i jelitowego; przypiesza trawienie i wchłanianie mleczka pokarmowego; pobudza apetyt,; reguluje wypróżnienia i przemianę materii; reguluje krwawienia miesišczkowe. Ułatwia oddychanie i działa uspokajajšco; zauważyłem też, że likwiduje kłucie w sercu oraz kołatanie serca (wycišgi alkoholowe i mocny wywar). Likwiduje zastoje żółci zapobiegajšc w ten sposób powstawaniu kamicy żółciowej.
 
 Zastosowana zewnętrznie, zwłaszcza w nalewce, działa przeciwłojotokowo, osuszajšco, przeciwzapalnie, przeciwwšgrowo, antyseptycznie, przeciwropnie; poprawia kršżenie skórne.
 
Wskazania
					 zaburzenia trawienne (odbijanie, burczenie i przelewanie w kiszkach, wzdęcia, kurcze), zaparcia, stany zapalne i zakażeniowe układu pokarmowego, oddechowego i moczowego, kamica moczowa i żółciowa, żółtaczka, niedostateczne wydzielanie soków żołšdkowych, trzustkowych, jelitowych i żółci, zastoje żółci, choroby zakane, przeziębienie, choroby alergiczne połšczone z nieżytem układu oddechowego i pokarmowego, kaszel różnego pochodzenia, nieżyt jelit i żołšdka, bóle żołšdka, trzustki, wštroby, ledziony i pęcherzyka żółciowego, osłabienie, choroby skórne, zaburzenia miesišczkowania, hormonalne i metaboliczne, upławy, wyczerpanie nerwowe, goršczka, zatrucia.
 
 Zewnętrznie (płukanki, przemywanie, okłady): rany, owrzodzenia, liszaje, wypryski, ropnie, pryszcze różnego pochodzenia, tršdziki, opryszczki, stany zapalne narzšdów płciowych, jamy ustnej i gardła, zapalenie i stany ropne spojówek oraz gałki ocznej.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 2 łyżki ziela, owoców lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzšcej wody lub goršcego mleka; odstawić na 20 minut; przecedzić; napar mleczny osłodzić miodem. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml lub lepiej 6 razy dz. po 50 ml (zasada: mało i często); dzieci ważšce 10-15 kg - 7-10,7 ml, 20-25 kg - 14-17,8 ml, 30-35 kg - 21-25 ml, 40-45 kg - 28,5-32 ml, 50-55 kg -35,7-39 ml, 6 razy dz. Niemowlętom najlepiej podawać napar z kwiatów lub z młodych lici, według wagi ciała: 3-4 kg - 2 ml, - kg - 3--4 ml, 7-8 kg - 5 ml 56 razy w cišgu doby.

Nalewka nasturcjowa - Tinctura Nasturtii: pół szkl. ziela lub kwiatów zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-6 razy dz. po 30 kropli (w bólach - 3 razy dz. po 5 ml); dzieci ważšce 15-20 kg - 6-8 kr. 25-30 kg - 10-12 kr., 35-40 kg - 15-17 kr., 45-50 kg - 19-21 kr, 4-6 razy dz.

Intrakt nasturcjowy - Intractum Nasturtii: pół szkl. wieżego, zmielonego ziela zalać 400 ml goršcego alkoholu 40-60%; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.

Ze wieżych zmielonych kwiatów proponuję sporzšdzić alkoholaturę "Zimnš": pół szkl. kwiatów zalać 150 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.

Ocet nasturcjowy - Acetum Nasturtii: pół szkl. wieżego lub suchego ziela, albo owoców zalać 200 ml octu; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Stosować jako przyprawę do tłustych potraw (mięs, galaret, zup, sosów, ryb, marynat, sałatek); do przemywania skóry ze stanami zapalnymi, z łojotokiem, tršdzikiem oraz w celu jej zakwaszenia; do płukania włosów (1 łyżka octu na 2 szkl. wody) przetłuszczajšcych się, uszkodzonych zabiegami fryzjerskimi i szamponami, pozbawionych puszystoci i połysku, przy łupieżu oraz w celu zakwaszenia; do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zapalnych i ropnych (1 łyżka płynu na 1 szkl. wody); do kšpieli zmęczonych, obolałych i opuchniętych nóg (50 ml na 2 l wody) oraz kšpieli ogólnych przy obrzękach, osłabieniu, wysiękach okołostawowych i chorobach skórnych oraz kobiecych (200 ml na pół wanny wody); do okładów na wczeniej wymienione schorzenia skórne (1 łyżka octu na 2 łyżki wody). Ocet nasturcjowy można mieszać z octem arnikowym i nagietkowym w równych częciach i stosować do okładów. Nalewkę nasturcjowš stosować do wcierań w umyte włosy na 12 godz. po czym wypłukać je w naparze tatarakowym lub pokrzywowym. Takie zabiegi działajš odżywczo, wzmacniajšco i regenerujšco na włosy oraz skórę głowy owłosionej.

Rp. Ziele nasturcji - 1 łyżka Ziele (korzeń) mniszka - 1 łyżka Ziele bylicy pospolitej, bożego drzewka lub piołunu - 1 łyżka Kłšcze perzu - 1 łyżka Lić mięty - 1 łyżka Ziele dziurawca - 1 łyżka Ziele ruty - 1 łyżka Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzšcej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić jak napar nasturcjowy. Wskazania: choroby wštroby, pęcherzyka, trzustki, żołšdka i jelit.

Rp. Ziele nasturcji - 1 łyżka Ziele (kwiat) dziewanny - 1 łyżka Ziele tymianku - 1 łyżka Wymieszać. Surowce zalać 2 szkl. wrzštku i parzyć 20 minut; przecedzić. Pić 4-6 razy dz. po 100 ml; dzieci - patrz napar nasturcjowy. Wskazania: grypa, stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego, przeziębienie.

Rp. Nalewka nasturcjowa - 10 ml Nalewka tymiankowa - 10 ml Nalewka majerankowa - 10 ml Nalewka dziewannowa - 10 ml Nalewka szałwiowa - 10 ml Nalewka sosnowa, wierkowa, modrzewiowa lub jodłowa - 10 ml Nalewka jałowcowa - 10 ml Gliceryna płynna - 30 g Płyny wymieszać. Zażywać 4-6 razy dz. po pół łyżeczki. Preparat bardzo wartociowy. Dzieciom podawać 15-20 kr. 4-5 razy dz., najlepiej na miodzie lub w mleku z miodem Wskazania: kaszel, stany zapalne układu oddechowego, przeziębienie, grypa, angina, winka, odra, ospa, utrudnione oddychanie z powodu kataru, płonica, błonica, zaburzenia trawienia.

Rp. Ziele nasturcji - 1 łyżka. Kwiat wišzówki - 1 łyżka Ziele lub kwiat wrotyczu 1 łyżka Ziele dziewanny - 1 łyżka lub jej kwiat - 2 łyżki Ziele tymianku - 1 łyżka Lić melisy - 1 łyżkę Ziele majeranku - 1 łyżka Kwiat lub ziele pierwiosnka - 1 łyżka Ziele wiesiołka dziwnego lub dwuletniego, albo ich nasiona - 1 łyżka Wymieszać; 2 łyżki mieszanki zaleć 1 szkl. wrzšcej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz, po 150 ml. Jednoczenie dobrze natrzeć się olejem anyżowym, arcydzięglowym lub majerankowym, tymiankowym lub sosnowym. Wskazania: przeziębienie, grypa, nieżyty układu oddechowego, wyczerpanie nerwowe, osłabienie, zaburzenia trawienia, bóle brzucha. Mieszanka daje szybkie i pewne wyniki lecznicze