Bez hebd

Bez hebd Sambucus ebulus (L.)

				
			 Bez hebd - krzewinka wieloletnia dorastająca do ok. 2 m wys. o charakterystycznym, mocnym zapachu; pędy bruzdowane, rozgałęzione, lekko owłosione; liście nieparzysto-pierzasto-sieczne, 5-9-listkowe; listki brzegiem piłkowane, zaostrzone, lancetowate, wydłużone; przylistki jajowate, ząbkowane; kwiaty zebrane w baldach, barwy białawej, żółtawej lub różowawej; owoc - elipsoidalny, czarny, połyskujący pestczak. Kwitnie od czerwca do lipca. Rośnie w lasach, w zaroślach, na polach, w starych sadach, w parkach, na wyrębach. Roślina często występuje w południowej i w południowo-wschodniej części naszego kraju, na pogórzu i Lubelszczyźnie.
  Bez koralowy (kalinka) - krzew dorastający do ok. 3 m wys.; gałązki jasnobrunatne; liście 3-7 listkowe, nieparzysto-pierzasto-sieczne; listki brzegiem piłkowane, zaostrzone, lancetowate, wydłużone lub podłużnie eliptyczne; kwiaty zebrane w baldachokształtne kwiatostany lub kształtu wiechowatego, zbite, początkowo barwy zielonawej, później białawe lub żółtawe; owoce zebrane w jajowate (wiechowate) lub baldachokształtne grona, czerwone (pestkowce). Kwitnie od kwietnia do maja. Występuje w lasach, przy rzekach, w zaroślach, przy polach. Pospolity w południowym regionie Polski.

 
					Surowiec W lecznictwie wykorzystuje się; kwiat, owoc i liść - Flos, Fructus et Folium Sambuci ebuli (hebdu) vel racemosae (kalinki). Z hebdu pozyskuje się też niekiedy korę - Cortex Sambuci ebuli. Owoce suszy się w temp. 60-80°C. Liście i kwiaty w temp. 20~40°c. Korę należy pozbawić wody w temp. ok. 60° C.
 
					Sklad Chemiczny Korzeń, kora, liście i owoce hebdu zawierają olejek eteryczny w ilości ok. 0,075%, saponiny, garbniki, kwasy (ursolowy, chlorogenowy, szikimowy, kawowy, siarkowy), sole (siarczki, siarczany, węglany, octany, szczawiany), alkaloidy (?), glikozyd - sambunigrynę, flawonoidy. Kalinka posiada w swych organach dużo kwasu ursolowego, saponiny, garbniki, glikozydy fenolowe,, nitrylozydy, alkaloidy (sambucynę), emulsynę, sole i in. Owoce zawierają ok. 3% cukrów, ok. 2% kwasów organicznych, kwas askorbinowy - ok. 30-50 mg/100 g, pektyny, karoten, antocyjaniany (np. chryzanteminę). Skład chemiczny obu gatunków wymaga dokładniejszego sprawdzenia.

 
					Działanie głównie napotne, przeciwgorączkowe, moczopędne, odtruwające, przeczyszczające, wykrztuśne, odkażające, żółciopędne, przeciwreumatyczne, przeciwartretyczne, przeciwzapalne, uspokajające, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego, przeciwrobacze i przeciwobrzękowe. Stare źródła podają, że obie rośliny regulują przemianę materii i działają przeciwbólowo.
 
Wskazania
					 zaparcia, skąpomocz, kamica moczowa i żółciowa, zastoje żółci, gorączka, przeziębienie, otyłość, reumatyzm, dna, obrzęki zastoinowe, nadciśnienie, bóle nerwowe, nieżyt układu oddechowego.
 
 Przeciwwskazania: nudności, biegunka.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

ˇ odwar (kora, owoc, korzeń) gotowany 10 minut - 100 ml 3 razy dz.; w gorączce - 50 ml 4 razy dz.; odwar z owoców osłodzić miodem; stosować jako płukankę i do okładów na rany, owrzodzenia, liszaje i ropnie.

ˇ napar (liść, kwiat) - 50 ml 3-4 razy dz. (z kwiatów - max. 100 ml 4 razy dz.), można z miodem; do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach ropnych i zapalnych.