Pokrzywa

Pokrzywa zwyczajna i pokrzywa żegawka Urtica dioica et Urtica urens (Urticaceae).

				
 1). Pokrzywa zwyczajna - bylina dorastajšca do 150 cm wys.; łodyga prosta, sztywna, podobnie jak licie - parzšca, pokryta gruczołowatymi włoskami zawierajšcym kw. mrówkowy; licie na długich ogonkach, podługojajowate, brzegiem grubo zšbkowane, od spodu janiejsze; ulistnienie równoległe-krzyżowe; kwiaty żeńskie o 1 słupku i czterodziałkowym okwiecie, zebrane w zwisajšce kwiatostany groniaste; owoc - orzeszek. Kwitnie od czerwca do padziernika. Rolina pospolita w całej Polsce, często występujšca masowo; lubi gleby wilgotne, bogate w azot, przepuszczalne; ronie w lasach, na ich skrajach, na polanach, ne obrzeżech łšk, w zarolach, nad rzekami i zaroniętymi brzegami ródeł, na rumowiskach i na przydrożach.
 
 2). Pokrzywa żegawka - rolina Jednoroczna dorastajšca do 60 cm wys.; licie jajowate, brzegiem wcinano-zšbkowane; ulistnienie skrętoległe-krzyżowe; kwiaty pręcikowe i słupkowe zwieszne w kwiatostanach, krótszych od ogonków liciowych. Kwitnie od maja do padziernika. Pospolita w całym kraju; ronie na polach, w ogrodach, na przydrożach, w ziołorolach, na wilgotnych wzgórzach, w laskach l zaniedbanych, starych sadach.

 
					Surowiec
 Surowcem jest lić lub całe ziele, albo też kłšcze - Folium (FP, I,II,III,IV) vel Herba et Rhizoma cum Radicibus (wraz z korzeniami) Urticae. Cennym surowcem jest młode (zebrane wczesnš wiosnš, gdy jeszcze nie osišgnęło 20 cm wys) ziele wraz z kłšczem i korzeniami - Herba cum Rhizomum et Radicibus Urticae.
 
 Succus et Folium Urticae - w wolnej sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich.
 
 Ziele zbiera się do czerwca, w póniejszym okresie pozyskuje się tylko górne częci pędów. Licie obrywa się do sierpnia. Wszystkie surowce należy wysuszyć w ciemnym miejscu o temp. do 40o C i zmielone przechowywać w szczelnym opakowaniu.
 
					Sklad Chemiczny
 Ziele i licie (kłšcze nie zawiera jedynie chlorofilu) zawierajš wit, C - 100-270 mg/100 g, karoten - do 20 mg, chlorofil alfa- i beta-  2,5-5%, ksantofll - 0,12%, fitochinony czyli wit. K - 0,64%, sole mineralne (dużo żelaza, wapnia, krzemu, manganu, magnezu, potasu, fosforu i miedzi), acetylocholinę, ryboflawinę, kw. pantotenowy, tiaminę, pirydoksynę, histaminę, kw. mrówkowy, kw. krzemowy, krzemionkę, 2-metyloheptenol, antofen, acetofenon, garbniki, kw. glicerowy i glikolowy, flawonoidy, kw. foliowy i wiele innych.

 
					Działanie
 Przetwory z pokrzywy (ziele wraz z kłšczem działajš silniej) zwiększajš wydalanie z organizmu mocznika, chlorku sodu i szkodliwych produktów chemicznych zewnštrz- i wewnštrzpochodnych wraz z moczem i potem; ułatwiajš trawienie, zmniejszajš stężenie glukozy we krwi; zwiększajš liczbę krwinek czerwonych i zawartoć hemoglobiny we krwi, likwidujš niewielkie wiosenne i zimowe hipowitaminozy, ogólnie wzmacniajš organizm, zwiększajš odpornoć organizmu na choroby, działajš przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, antyseptycznie, przeciwbiegunkowe, przeciw­reumatycznie, mlekopędnie i przeciwnowotworowo. 
 
 Pokrzywa reguluje przemianę materii, likwiduje obrzęki, zapobiega powstawaniu kamicy moczowej i żółciowej, zapobiega przedwczesnemu starzeniu się organizmu oraz zastojom żółci i plamom na skórze. 
 
 Pokrzywa dostarcza m.in. krzemionkę przeciwdziałajšcš miażdżycy i zmarszczkom (krzemionka zapobiega utracie elastycznoci włókien elastynowych i kolagenowych).
 
Wskazania
					 nadmiar chloru i sodu w organizmie, obrzęki, nadcinienie, mocznica, skšpomocz, dna, zapalenie i zakażenie nerek oraz dróg moczowych, kamica moczowa, krwiomocz, cukromocz i białkomocz, cukrzyca, białe upławy, nadczynnoć tarczycy, zaburzenia czynnoci jajników, zapalenie przydatków, zaburzenia miesišczkowanie, przedłużajšce się, nieregularne i bolesne miesišczkowanie połšczone z upławami (kłšcze i ziele pokrzywy + ziele glistnika + korzeń arcydzięgla + ziele skrzypu + ziele piołunu + korzeń żywokostu + kwiat nagietka + lić kasztanowca + ziele lub kwiat wrotyczu + lić melisy + lić mięty + ziele tymianku - w równych częciach; 2 łyżki mieszanki na 1 szkl, wrzšcej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić: pić 3 razy dz. po 200 ml), osłabienie pomiesišczkowe, stan przedmiesišczkowy (kłšcze + ziele pokrzywy + kora, lić lub kwiat kaliny + ziele glistnika - w równych częciach; 2 łyżki, mieszanki na 1 szkl. wrzštku, zagotować i odstawić na 30 minut; przecedzić; pić 3 razy dz. po 100-150 ml), bladoć, okres po- i przekwitania, miażdżyca, pękanie naczyń krwiononych, niedokrwistoć, częste omdlenia (napar z ziela pokrzywy i jednoczesne zażywanie nalewki arnikowej - 20 kr. 3 razy dz.), choroby zakane i skórne, prze ziębienie, rak, reumatyzm, artretyzm, choroby układu oddechowego, zaburzenia trawienia, biegunka, choroby wštroby, ledziony, trzustki, pęcherzyka żółciowego i żołšdka, laktacja, choroby włosów, nieżyt jelit, zaparcia, zatrucia, zaburzenia metaboliczne.
 
 Zewnętrznie (płukanki, wcieranie, przemywanie, maseczki, okłedy i jednoczesne doustne stosowanie wycišgów z pokrzywy): 
 
 tršdziki, owrzodzenia, łojotok, pryszcze różnego pochodzenia, rany, otarcia naskórka, ropnie, stany zapalne skóry i narzšdów płciowych, wypadanie włosów, łupież tłusty, brak połysku, puszystoci, łamliwoć i rozdwajanie się włosów, opryszczki, operzenia, liszaje, wypryski.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 2 łyżki kłšczy, ziela lub lici zalać 2 szkl. wrzšcej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 200 ml; niemowlęta ważšce 3-4 kg - 8-10 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważšce 9-10 kg - 25-28 ml, 15-20 kg - 43-57 ml, 25-30 kg -71-86 ml, 35-40 kg - 100-114 ml, 3-4 razy dz.

Macerat: 4 łyżki wieżego zmielonego ziela lub lici zalać 1 szkl, wody o temp. pokojowej; wytrawiać 6-8 godzin; przecedzić; pić jak napar.

Odwar: 3 łyżki kłšczy wraz z zielem zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić jak napar.

Sok pokrzywowy - Succus Urticae: wieże ziele i (lub) licie zmielić maszynkš do mięsa i zalać wodš przegotowanš do połowy; przykryć i odstawić na 8 godzin; przecedzić. Masę rolinnš nie wyrzucać lecz przepucić jeszcze przez sokowirówkę. Oba wycišgi połšczyć. Przechowywać w lodówce nie dłużej jednak jak 5 dni. Zażywać 4 razy dz. po 2 łyżki. Sok można zakonserwować poprzez zalanie: alkoholem 40-60% (100 ml na 100 ml), winem białym lub czerwonym (100 ml soku na 200 ml wina), glicerynš (100 ml na 100 ml), miodem (100 ml soku na 200 ml miodu) lub zasypanie cukrem (200 ml cukru na 100 ml soku). Tak zakonserwowany sok zażywać 4 razy dz. po 1 łyżce.

Ekstrakt pokrzywowy: do 1 szkl. suchych lub wieżych, zmielonych lici, albo ziela wraz z kłšczem wlać 100 ml alkoholu 40-70% lub gliceryny; wytrawiać 7 dni; przeflltrować. Wycišg wydusić z masy rolinnej. Zażywać 3-4 razy dz. po pół łyżeczki. Schorzałe miejsca pędzlować kilka razy dziennie.

Olej pokrzywowy - Oleum Urticae: pół szkl. wieżego lub suchego ziela albo lici zalać 100 ml oleju o temp. 60o C; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce lub stosować zewnętrznie do: kšpieli olejowych włosów (w przypadku suchoci, łupieżu, rozdwajania i łamliwoci, wypadania, braku połysku, zniszczenia zabiegami fryzjerskimi oraz w celach profilaktycznych, aby wzmocnić i odżywić włosy), do maseczek olejowych na skórę (płachty gazy zmoczyć w oleju i nałożyć na skórę: twarz, szyję czy dekolt; trzymać 40 minut, zdjšć, po czym zastosować masażo-wcieranie oleju pokrzywowego, nadmiar zetrzeć delikatnie watkš; maseczka daje znakomite efekty w przypadku skóry suchej, zniszczonej, pomarszczonej, pokrytej wšgrami i ogniskami zapalnymi, pryszczami i rozpadlinami, w przypadku skóry bladej i z plamami; stosować też profilaktycznie jako kurację odmładzajšcš oraz przeciwtršdzikowš), do okładów na chore, spękane i spierzchnięte wargi oraz na rany, ropnie, nadżerki, owrzodzenia, oparzenia, otarcia naskórka i in.; do natłuszczania warg i skóry zamiast używania kremów; do oczyszczania skóry jako olejowe mleczko kosmetyczne, oraz do wcierania i kšpieli dłoni i stóp zrogowaciałych i spękanych. Olej pokrzywowy można mieszać też z innymi olejami ziołowymi i podobnie stosować, np. z olejem morszczynowym, nagietkowym, arnikowym, żywokostowym.

Nalewka pokrzywowa - Tinctura Urticae: pół szkl. ziela, lici lub kłšczy zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml.

Alkoholatura zimna: pół szkl. wieżego i zmielonego ziela lub kłšcza zalać 300 ml alkoholu o temp. pokojowej; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml.

Alkoholmel Urticae: do 100 ml wycišgu alkoholowego z pokrzywy wlać 100 ml miodu; wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz, po 1 łyżce.

Miód pokrzywowy - Mel Urticae: na każdš łyżeczkę zmielonej pokrzywy dać 1 łyżkę miodu i 10 kropli wódki lub gliceryny, wymieszać; odstawić na 3 dni; zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce. Przed zażyciem lek wymieszać.

Proszek pokrzywowy - Pulvis Urticae: suche licie lub ziele zmielić w młynku do kawy na pył. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 płyskiej łyżeczce; dobrze popić.

Rp. Mać pokrzywowa - Unguentum Urticae. Składniki: - 1 łyżka ekstraktu pokrzywowego glicerynowego lub 1 łyżka oleju pokrzywowego - 1 łyżka nalewki pokrzywowej (lub intraktu) - 1 opak. 50 g (ml) kremu Nivea - 2 łyżki kremu lub maci Linomag, albo maci allantoinowej lub nagietkowej. - 4 krople olejku lawendowego lub różanego Sposób przyrzšdzenia. Do modzierza umieszczonego na goršcej maszynce elektrycznej lub w goršcej wodzie włożyć podłoże maciowe (krem i macie); gdy ulegnie ono rozpuszczeniu wlać do niego olej lub ekstrakt glicerynowy pokrzywowy, potem nalewkę pokrzywowš; składniki ucierać aż utworzš jednolitš masę. Ciepły krem przenieć do odpowiedniego pojemnika i zimnego miejsca. Stosować do pielęgnowania wszystkich rodzajów skóry. Krem działa odżywczo, przeciwzapalnle, antyseptycznie, wygładzajšco, regenerujšco i przeciwzmarszczkowo. Dobrze natłuszcza i nawilża wargi oraz skórę. Zapobiega wšgrom, czyli zaskórnikom. Wycišgi alkoholowe z pokrzywy można wcierać we włosy w celach pielęgnacyjnych (co 2 dni przez 2 tygodnie, potem przerwa). Włosy płukać w naparze lub w odwarze, albo też w rozcieńczonych wycišgach alkoholowych (1 łyżka wycišgu na 2 szkl. wody).