Marchew siewna

Marchew siewna (ogrodowa) Daucus carota (Umbelliferae)

				
			Marchew siewna - roślina dwuletnia dorastająca do 1 m wys.; korzeń gruby, żółty lub pomarańczowy; liście owłosione, podłużne, dwu-trzy-krotnie pierzaste; kwiaty zebrane w złożony baldach; kielich 5-ząbkowy; korona biała, pięciopłatkowa; owoc - rozłupnie. Kwitnie od lipca do sierpnia. Roślina uprawiana.
 
 Na łąkach i wzgórzach spotkać można marchew zwyczajną dziką o białym lub żółtym korzeniu, którą można używać de celów leczniczych zamiast marchwi ogrodowej. Jej cechy charakterystyczne to: łodyga szorstko owłosiona; liście dolne wyraźnie ogonkowe, natomiast górne osadzone na łodyżce przy pomory pochewki, owłosione, dwu-trzykrotnie pierzastosieczne, o odcinkach równowąskich, włoskowato zakończonych; kwiaty brzeżne białe, kwiat środkowy w baldaszku purpurowy; baldachy osadzone jakby w ptasich gniazdkach, u spodu mają rozetkę liści; baldaszki z pokrywami 3-wrębnymi; owoce serduszkowate do 0,5 cm dł. pokryte kolcami

 
					Surowiec
 Będziemy wykorzystywali liście (tak często wyrzucane), korzenie i owoce - Folium, Radix et Fructus Dauci carotae. Liście zbiera się podczas wykopywania korzeni, owoce - w I fazie dojrzałości. Z marchwi dzikiej liście zbiera się w czasie kwitnienia rośliny. Wartościowy też jest baldach (kwiat) w I fazie rozkwitu - Umbella Dauci. Surowce suszy się w temp. do 40o C.
 
 Do celów leczniczych można użyć nasiona marchwi siewnej sprzedawane w sklepach ogrodniczych
 
					Sklad Chemiczny
 Liście zawierają olejek eteryczny, flawonoidy, furanokumaryny, sole mineralne i witaminy, saponiny, alkaloidy. 
 
 Owoce zawierają olej tłusty, olejek lotny, oksykumarynę, umbeliferon i flawonoidy.
 
 Korzenie natomiast posiadają wapń - 39 mg/100 g, fosfor - 37 mg, chlorek sodowy - 59 mg, potas - 87 mg, żelazo - 0,8 mg, jod - 38 ug/kg, cynk -1,1 mg/kg, mangan - 5 mg/kg, karoten - 1-2,5 mg/100 g (dla porównania przypominam, że glistnik zawiera 15 mg karotenu), tokoferol - 0,21%mg, tiaminę - 0,050 mg, ryboflawinę - 0,10 mg, niacynę - 1,50 mg, W. pantotenowy - 0,21 mg, pirydoksynę - 0,19 mg, biotynę - 2,5 ug, kw. askorbinowy - 8 mg, rutynę - 10 j. B.-C., fitochinon - 0,003 mg, kw. foliowy - 0,1 mg/100 g, węglowodany - do 7%, fosfatydy, kumaryny, kwasy organiczne, saponiny, olejek eteryczny i in.

 
					Działanie
 Liście, kwiaty i owoce działają wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, rozkurczowo, rozgrzewająco, napotnie, silnie moczopędnie, przeciwobrzękowo fotouczulająco, żółciopędnie, wiatropędnie i pobudzająco na system trawienny. Herbatka z suszonej naci leczy ponoć żylaki odbytu (lewatywy i jednoczesne picie naparu). Nalewka z ziela marchwi dzikiej i z naci  przeciwtrądzikowo i rozjaśniająco, przeciwplamiczo, przeciwwągrowo.
 
Wskazania
					 przeziębienie, nieżyty układu oddechowego, suchy kaszel, zmarznięcie, skąpomocz, kamica moczowa, stany zapalne układu moczowego i trawiennego, zaburzenia trawienia, osłabienie, biegunka, zaparcia, laktacja (działanie mlekopędne), skąpe miesiączkowanie, choroby skórne.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 3 łyżki kwiatów lub 2 łyżki owoców, albo liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml; dzieci zależnie od wieku: do 3 r. ż. - 16-25 ml, do 6 r. ż. - 33-40 ml, do 10 r. ż - 58-80 ml, do 15 r. ż - 90-125 ml, 3-4 razy dz.

Nalewka marchwiowa Tinctura Dauci: pół szkl. świeżego lub suchego ziela marchwi dzikiej lub naci zalać 200 ml wódki; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Do 100 ml nalewki marchwiowej dolać 100 ml spirytusu kamforowego. Skórę łojotokową, trądzikową i z wągrami przemywać 3 razy dz.

Marchew jako przystawka. Składniki: - 1 kg marchwi - tłuszcz - 3 dkg - mąka - sól, pieprz, koperek Marchewki oskrobać, opłukać, pokroić w plasterki lub zetrzeć na tarce w paski; włożyć do rondla, dodać wody i dusić do miękkości. W połowie gotowania osolić, osłodzić do smaku. Gdy marchewka miękka posypać mąką, zagotować; następnie włożyć masło surowe i posiekany koperek i dalej już nie gotować. Podawać do ziemniaczków, mięsa lub samą z grzankami z bułki.

Zupa marchewkowa stosowana przy biegunkach, niestrawności oraz nieżytach jelit i żołądka. Składniki: - 1 kg marchwi - 1 l wody - sól Marchewki oskrobać, opłukać i zetrzeć na tarce drobnej, w paski lub pokrajać w plasterki. Pokrojoną (utartą) marchew zalać wodą i gotować pod przykryciem 60 minut. Oddzielić marchew od wywaru, rozgnieść lub przemielić przez maszynkę. Przetartą marchewkę połączyć z wywarem w którym się gotowała. Przelać do czystych butelek i przechowywać w lodówce. Przed podaniem przygrzać. Można podawać niemowlętom

Zupka mleczno-marchewkowa. Składniki: - zupka marchewkowa (przygotować jak wyżej) - 200 ml - mleko w proszku - 6 łyżek Mleko w proszku rozprowadzić stopniowo letnią zupką marchewkową na jednolitą papkę, połączyć z pozostałą częścią zupy marchwiowej i gotować 3 minuty. Można podawać niemowlętom.

Sok marchewkowy Succus racens Dauci. Przynajmniej 1 kg marchwi oskrobać, umyć i przepuścić przez sokowirówkę. Otrzymany sok pić 3-4 razy dz. po 50 ml. Dzieciom, które niechętnie jedzą jarzyny podaje się sam sok marchewkowy z mlekiem osłodzony miodem (100 ml soku + 100 ml mleka + 2-3 łyżki miodu). Sok marchewkowy i cytrynowy polecam pić przy wszystkich chorobach skórnych i zakaźnych. Odrzuconą przez sokowirówkę masę marchewkową nie wyrzucać lecz wymieszać z sokiem cytrynowym oraz cukrem, załadować do wyparzonych słoiczków, można dodać tarte jabłka, po czym poddać pasteryzacji w wodzie o temp. 80o C przez 20 minut. Stosować też przy rekonwalescencji z następującą mieszanką ziołową:

Rp. Ziele mniszka - 1 łyżka Korzeń łopianu - 1 łyżka Ziele pokrzywy - 1 łyżka Ziele lub owoc wiesiołka dwuletniego lub dziwnego - 1 łyżka Ziele fiołka tr. - 1 łyżka Nasienie kozieradki - 1 łyżka Liść babki - 1 łyżka Wymieszać. Przyrządzić napar z 2 łyżek mieszanki na 1 szkl. wrzątku. Pić 2 razy dz. po 100-200 ml.