Przetacznik Veronica (Scrophulariaceae)

menu
   
Do celów leczniczych wykorzystuje się różne gatunki przetacznika: 1. Przatacznik perski - Veronica persica - roślina wieloletnia dorastająca do 40-45 cm wys., a raczej długości; łodyga pełzająca po ziemi lub wznosząca się, rozgałęziona, z dwoma rzędami odstających włosków; liście jajowate, brzegiem karbowanopiłkowane, owłosione, prawie siedzące; kwiaty na długich, cienkich szypułkach, umieszczonych w kątach liści, 4-płatko= we, niebieskie, w gardzieli żółte; pręcików 2; owoc - torebka. Roślina rośnie na polach, ugorach, wzgórzach, w ogrodach i w lasach; pospolita w całym kraju. 2. Przetacznik lekarski - Veronica off. - bylina o pełzających, zakorzeniających się pędach, gęsto owłosionych; liście jajowate lub eliptyczne, brzegiem karbowane, krótkoogonkowe; kwiaty niebieskie; płatki korony żyłkowane w kolorze lila; kwiaty w wężowatych, długich gronach, 4-płatkowe; pręcików 2. Roślina pospolita; rośnie w lasach, w zaroślach, na niskich łąkach i polanach, wzgórzach, w sadach, na wrzosowiskach i na pastwiskach. 3. Przetacznik kłoskowy - Veronica spicata - roślina wieloletnia dorastająca do 40 cm wys.; łodyga owłosiona; liście szarawozielone, owłosione, dolne jajowate lub eliptyczne, górne - lancetowate; kwiatostan -- gęste, pojedyncze grono w postaci kłosa; korona czteropłatkowa; płatki korony niebieskawo-fioletowe lub błękitne. Rośnie na łąkach, przy lasach, na wzgórzach, w zaroślach, na ugorach przyleśnych i zaniedbanych polach. 4. Przetacznik bobowniczek - Veronica becca bunga - bylina do 60 cm wys.; łodyga podnosząca się, w dole w międzywęźlach ukorzeniająca się; liście lśniące, okrągławe lub nieco wydłużone, tępe, krótkoogonkowe, brzegiem płytko falowane; kwiaty błękitne, ciemno prążkowane, 4—płatkowe, z dwoma pręcikami, zebrane w luźne grona osadzone na szypułkach wyrastających w kątów liści; owoc - torebka. Rosnę nad brzegami wód płynących, przy leśnych źródłach itp. Kwitnie od maja do września. Nasiona roznoszone są przez wodę - hydrochoria.
 
 
 

Surowiec

Surowcem jest ziele przetacznika - Herba Veronicae lub ziele wraz z korzeniem - Herba cum radicibus Veronicae, które zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. 20-40o C.
 

Sklad Chemiczny

Przetaczniki zawierają duże ilości irydoidów (aukubiną, ladrozyd, wernikozyd), mannitol, flawonoidy, beta-sitosterol, garbniki, gorycze, saponiny, olejek eteryczny, kw. wanilinowy, kw. ferulowy, kw. kawowy, śluzy, witaminy, sole i inne.
 
 

Działanie

Przetaczniki wywierają wpływ ochronny na miąższ wątroby (irydoidy), wykrztuśny, przeciwkaszlowy, moczopędny, żółciopędny, rozkurczowy, uspokajający, odtruwający; regulują wypróżnienia i przemianę materii; pobudzają wydzielanie soków trawiennych i apetyt.
 

Wskazania

uszkodzenie wątroby (marskość, stłuszczenie), kamica i zapalenie pęcherzyka żółciowego, stany zapalne wątroby i trzustki, nieżyt jelit i żołądka, kaszel, przeziębienie, nieżyt dróg oddechowych, choroby skórne i zakaźne, zaburzenia przemiany materii, zatrucia, zaburzenia trawienia.
 
 
 
 

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie
 
 
  Napar: 2 łyżki przetacznika zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 4-5 ml, 5-6 kg - 7-3 ml, 7-8 kg - 10-11 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 9-10 kg - 12-14 ml, 15-20 kg - 21-28 ml, 25-30 kg - 35-42 ml, 35 - 40 kg - 50-57 ml, 3-4 razy dz.  
 
 
 
 
  Rp. Ziele przetacznika - 2 łyżki Ziele poziewnika - 1 łyżka Liść babki - 1 łyżka Korzeń lub ziele mniszka - 1 łyżka Kłącze perzu - 1 łyżka Korzeń łopianu - 1 łyżka Liść mięty - 2 łyżki Kłącze tataraku - 1 łyżka Ziele dziurawca - 1 łyżka Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 100 ml; dzieci - patrz napar z przetacznika. Wskazania: bóle, stany zapalne i niewydolność wątroby, uszkodzenie miąższu wątroby, kamica i zapalenie pęcherzyka żółciowego, zastoje żółci, nieżyt żołądka i jelit, niestrawność, zaparcia, zaburzenia przemiany materii i trawienne.  
 
 
 
 
  Rp. Ziele przetacznika - 1 łyżka Ziele świetlika - 1 łyżka Liść bobrka - 1 łyżka Ziele centurii - 1 łyżka Ziele krwawnika - 1 łyżka Ziele lub kwiat wrotyczu - 1 łyżka Ziele glistnika - 1 łyżka Ziele bylicy posp. lub piołunu - 1 łyżka Wymieszać. Przyrządzić i pić jak wyżej. Wskazania: wszelkie schorzenia wątroby, trzustki, pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych (bańki wątrobowo-trzustkowej także) i śledziony; nieżyt żołądka i jelit, bóle brzucha, zaburzenia trawienia, brak łaknienia, osłabienie, zaburzenia metaboliczne, bolesne i skąpe miesiączkowanie połączone z upławami, zaparcia, choroby zakaźne, zapalenie przydatków  
 
 
 
menu Aloes drzewiasty Aminek większy Arcydzięgiel litwor Arnika górska Babka lancetowata Babka piaskowa Bagno zwyczajne Barszcz Barwinek Bazylia pospolita Berberys zwyczajny Bertram Bez czarny Bez hebd Bez koralowy Biedrzeniec anyż Biedrzeniec większy Bluszczyk kurdybanek Bobrek trójlistkowy Borówka bagienna Borówka czarna Brzoza brodawkowata Buk zwyczajny Bukwica lekarska Bylica boże drzewko Bylica estragon Bylica piołun Bylica pospolita Cebula Centuria pospolita Chaber Cykoria podróżnik Czeremcha zwyczajna Czosnek niedźwiedzi Czosnek ogrodowy Drożdże Dziewanna kutner() Dziurawiec Dzięgiel leśny Dąb szypułkowy Fiołek trójbarwny Fiołek wonny Glistnik jaskółcze ziele Goryczka Goździkowiec korzenny Głóg Herbata chińska Hyzop lekarski Iglica pospolita Janowiec Jarząb pospolity Jasnota biała Jałowiec pospolity Jemioła Jesion wyniosły Jeżyna fałdowana Kalina koralowa Kasztanowiec zwyczajny Kminek zwyczajny Kokoryczka Koniczyna Konwalia majowa Koper ogrodowy Kopytnik pospolity Kosaciec żółty Kozieradka Kozłek lekarski Kruszyna i szakłak Krwawnik pospolity Krwiściąg Lawenda lekarska Lebiodka pospolita Len zwyczajny Lepiężnik różowy Lipa Lnica pospolita Lubczyk lekarski Lukrecja gładka Macierzanka piaskowa Majeranek ogrodowy Malina właściwa Malwa czarna Marchew siewna Melisa lekarska Mięta Mniszek lekarski Morszczyn Mydlnica lekarska Mącznica lekarska Nagietek lekarski Nasturcja Nawłoć Nostrzyk żółty Olcha Orzech włoski Perz właściwy Pierwiosnek Pięciornik gęsi Pięciornik kurze ziele Podbiał pospolity Pokrzywa Porost islandzki Porzeczka czarna Poziewnik szorstki Poziomka pospolita Połonicznik Prawoślaz lekarski Przetacznik Przytulia Przywrotnik Rdest ostrogorzki Rdest ptasi Rozmaryn lekarski Rumianek pospolity Ruta zwyczajna Rutwica lekarska Róża dzika Serdecznik pospolity Skrzyp Sosna zwyczajna Stokrotka pospolita Szałwia lekarska Tarczyca pospolita Tasznik pospolity Tatarak zwyczajny Topola Tymianek pospolity Wierzba Wierzbówka Wiesiołek Wilczomlecz obrotny Wiązówka Wrotycz pospolity Wrzos zwyczajny Łopian większy Ślaz Śliwa tarnina Świetlik Żywokost lekarski Żółtlica