Do celów leczniczych wykorzystuje się różne gatunki przetacznika:
1. Przatacznik perski - Veronica persica - roślina wieloletnia dorastająca do 40-45 cm wys., a raczej długości; łodyga pełzająca po ziemi lub wznosząca się, rozgałęziona, z dwoma rzędami odstających włosków; liście jajowate, brzegiem karbowanopiłkowane, owłosione, prawie siedzące; kwiaty na długich, cienkich szypułkach, umieszczonych w kątach liści, 4-płatko= we, niebieskie, w gardzieli żółte; pręcików 2; owoc - torebka. Roślina rośnie na polach, ugorach, wzgórzach, w ogrodach i w lasach; pospolita w całym kraju.
2. Przetacznik lekarski - Veronica off. - bylina o pełzających, zakorzeniających się pędach, gęsto owłosionych; liście jajowate lub eliptyczne, brzegiem karbowane, krótkoogonkowe; kwiaty niebieskie; płatki korony żyłkowane w kolorze lila; kwiaty w wężowatych, długich gronach, 4-płatkowe; pręcików 2. Roślina pospolita; rośnie w lasach, w zaroślach, na niskich łąkach i polanach, wzgórzach, w sadach, na wrzosowiskach i na pastwiskach.
3. Przetacznik kłoskowy - Veronica spicata - roślina wieloletnia dorastająca do 40 cm wys.; łodyga owłosiona; liście szarawozielone, owłosione, dolne jajowate lub eliptyczne, górne - lancetowate; kwiatostan -- gęste, pojedyncze grono w postaci kłosa; korona czteropłatkowa; płatki korony niebieskawo-fioletowe lub błękitne. Rośnie na łąkach, przy lasach, na wzgórzach, w zaroślach, na ugorach przyleśnych i zaniedbanych polach.
4. Przetacznik bobowniczek - Veronica becca bunga - bylina do 60 cm wys.; łodyga podnosząca się, w dole w międzywęźlach ukorzeniająca się; liście lśniące, okrągławe lub nieco wydłużone, tępe, krótkoogonkowe, brzegiem płytko falowane; kwiaty błękitne, ciemno prążkowane, 4płatkowe, z dwoma pręcikami, zebrane w luźne grona osadzone na szypułkach wyrastających w kątów liści; owoc - torebka. Rosnę nad brzegami wód płynących, przy leśnych źródłach itp. Kwitnie od maja do września. Nasiona roznoszone są przez wodę - hydrochoria.
Surowiec
Surowcem jest ziele przetacznika - Herba Veronicae lub ziele wraz z korzeniem - Herba cum radicibus Veronicae, które zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. 20-40o C.
Sklad Chemiczny
Przetaczniki zawierają duże ilości irydoidów (aukubiną, ladrozyd, wernikozyd), mannitol, flawonoidy, beta-sitosterol, garbniki, gorycze, saponiny, olejek eteryczny, kw. wanilinowy, kw. ferulowy, kw. kawowy, śluzy, witaminy, sole i inne.
Działanie
Przetaczniki wywierają wpływ ochronny na miąższ wątroby (irydoidy), wykrztuśny, przeciwkaszlowy, moczopędny, żółciopędny, rozkurczowy, uspokajający, odtruwający; regulują wypróżnienia i przemianę materii; pobudzają wydzielanie soków trawiennych i apetyt.
Wskazania
uszkodzenie wątroby (marskość, stłuszczenie), kamica i zapalenie pęcherzyka żółciowego, stany zapalne wątroby i trzustki, nieżyt jelit i żołądka, kaszel, przeziębienie, nieżyt dróg oddechowych, choroby skórne i zakaźne, zaburzenia przemiany materii, zatrucia, zaburzenia trawienia.