Poziomka pospolita

Poziomka pospolita Fragaria vesca (Rosaceae)

				
			Poziomka pospolita - roślina wieloletnia: łodyga wzniesiona, ale wiotka, u nasady z brunatnymi szczątkami starych liści, w dole owłosiona odstająco, w górze zaś przylegająco; liście 3-listkowe, brzegiem grubo piłkowane; w kątach liści rozpoczynają się długie, w pewnych miejscach (w międzywęzłach) ukorzeniające się rozłogi; kwiaty pięciopłatkowe; płatki korony białe lub różowawe; owoc - orzeszki na mięsistym, soczystym, cze­rwonym, bardzo smacznym dnie kwiatowym. Kwitnie od maja do czerwca. Rośnie w lasach, w zaroślach, w parkach, na wzgórzach, na niskich polanach i łąkach w całej Polsce.
 
 Oczywiście do celów leczniczych używać można inne gatunki czy podgatunki poziomki, np. poziomkę zieloną - Fragaria viridis (Collina), poziomkę ananasową  Fragaria ananassa, poziomkę wysoką czyli sumnicę - Fragaria moschata. Warto wiedzieć, że poziomka ananasowa to popularna truskawka uprawna, której liście (bardzo często ścinane i wyrzucane) znakomicie zastąpić mogą liście poziomki pospolitej.

 
					Surowiec
 Będziemy wykorzystywać nie tylko owoc - Fr. Fragariae, ale również liście - Folia Fragariae. Liście zbiera się przed kwitnieniem (z młodych liści przygotowuje się smaczne, lecznicze herbatki), rozkłada cienką warstwą i suszy w temp. dc 40o C. Liście starsze, to znaczy zebrane w czasie pozyskiwania owoców są bogatsze w garbniki i bardziej gorzkie.
 
					Sklad Chemiczny
 Skład chemiczny. Liście zawierają wit. C - ok. 100-120 mg/100 g, garbniki ( w starszych liściach ok. 10%, w młodych - 3-5%), glikozyd, kwas salicylowy, flawonoidy, goryczki, karotenoidy i sole.
 
 W owocach występują witaminy (kw. askorbinowy - do 60 mg/100 g, wit. A - 70 j.m., wit. P - 160 mg, wlt. K - 100 ug, wit. PP - 200 ug, tiamina - 30 ug, ryboflawina - 70 ug), pektynian wapnia - 1,50%, sole mineralne (dużo żelaza, wapnia, potasu, fosforu i siarki oraz manganu), cukier inwertowy - 5,60%, kw. jabłkowy - 1,41%, kw. salicylowy, kw. cytrynowy, olejek eteryczny, kw. chinowy, kw. winowy, kw. szczawiowy, barwniki antocyjanowe i flawonowe.

 
					Działanie
 Liście poziomki to typowy adstringens, czyli środek ściągający (przeciwbiegunkowy, odkażający, przeciwzapalny, przeciwwysiękowy, przeciwkrwotoczny). Surowiec działa ponadto wyraźnie odtruwająco, napotnie, przeciwgorączkowo, moczopędnle i lekko uspokajająco (wyciągi alkoholowe!); pobudza wydzielanie kwasu solnego i apetyt.
 
Wskazania
					 wzdęcia, burczenie i przelewanie w kiszkach, odbijanie, nudności, wymioty, bóle brzucha (+ rumianek lub krwawnik), brak łaknienia, niestrawność, biegunka, stany zapalne i zakażenia żołądka i jelit, choroba wrzodowa, żylaki odbytu, krwotoki z przewodu pokarmowego (+ inne zioła przeciwkrwotoczne), uczucie pełności w brzuchu (+ liść mięty + ziele glistnika + liść szałwi), choroby wątroby i pęcherzyka (+ glistnik), kamica moczowa, krwiomocz, zapalenie nerek i dróg moczowych, choroby skórne i zakaźne, otyłość (stosować też mieszanki podane przy morszczynie, konsumować codziennie poziomki i stosować dietę 1000-1200 kał.), reumatyzm (+ kwiat wiązówki), dna (+ liść i kora brzozy).
 
 Zewnętrznie (przemywanie nalewką, okłady z mocnego odwaru, płukanki, nasiadówki): schorzenia skórne na tle łojotoku, przetłuszczające się i z tłustym łupieżem włosy, rany, ropnie, oparzenia, liszaje, opryszczki, nadżerki, owrzodzenia, wypryski, potówki, stany zapalne jamy ustnej, pochwy i warg sromowych, upławy (pić odwar z liści poziomki i kory wierzbowej w ilości 200 ml 4 razy dz.). W przypadku chorób oczu stosować okłady lub częste przemywanie.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić kilka razy dz. po 200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 8,5-11 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22,8 ml, 3-4 razy dz.

Odwar (doustnie i zewnętrznie): 3 łyżki liści zalać 250 ml wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak napar.

Nalewka poziomkowa - Tinctura Fragariae: 1 szkl. suchych liści zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml. Do płukania: 1 łyżka nalewki na 150 ml wody przegotowanej. Do nalewki wlać 100-200 ml miodu, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce jak środek wykrztuśny i wzmacniający. Można podawać dzieciom.

Alkoholmel Fragariae: 1 szkl. świeżych lekko pognieconych owoców zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni lub dłużej; przefiltrować.

Konfitury z poziomek. Składniki: - 1 kg owoców - 1 kg cukru - 1 szkl. soku poziomkowego, truskawkowego, jabłkowego lub pomarańczowego (uzyskać przy pomocy sokowirówki). Sposób przyrządzenia: z soku i cukru ugotować ulep, czyli syrop. Na gorący ulep wrzucić owoce i jak tylko ulep pokryje odstawić na bok pod przykryciem na noc. Nazajutrz smażyć aż będą niemal przeźroczyste. Składać do słoiczków, zakręcać i przechowywać w ciemnym oraz w zimnym miejscu. Tak przyrządzone konfitury nie wymagają pasteryzacji. Są pyszne i gorąco je polecam.

Rp. Liść poziomki - 2 łyżki Liść babki - 1 łyżka Ziele majeranku - 1 łyżka Kwiat lipy - 1 łyżka Kwiat (ziele) wrzosu - 1 łyżka Kwiat rumianku - 1 łyżka Ziele lebiodki - 1 łyżka Ziele srebrnika - 1 łyżka Wymieszać. Przyrządzić i dawkować jak napar z liści poziomki. Podawać dzieciom i niemowlętom. Wskazania: przeziębienie, choroby zakaźne, gorączka, nieżyt jelit i żołądka, zaburzenia trawienia, bóle brzucha, schorzenia bakteryjne układu oddechowego, bezsenność, wyczerpanie nerwowe.