Przytulia

Przytulia Galium (Rubiceae)

				
 W ziołolecznictwie wykorzystuje się różne gatunki przytulii, a mianowicie:
 
 1. Przytulia czepna - Galium aparine - roślina wieloletnia ( w ostre zimy wymarza) dorastająca do 150 cm dł.; łodyga czterokanciasta, rozgałęziona, leżąca lub wspinająca się, zadzierzysta (cała roślina czepia się ubrania, a nawet skóry); liście podłużnie lancetowate (klinowato-lancetowate) zakończone kolcem; ulistnienie okółkowe; kwiaty drobne, białe lub zielonkawe; owoc - rozłupnia pokryta czepnymi haczykami. Kwitnie od czerwca do października. Roślina pospolita; występuje często masowo; rośnie nad rzekami, w lasach, na zaniedbanych grządkach, w sadach, w zaroślach, na polanach; lubi gleby wilgotne, azotowe i przepuszczalne.
 
 2. Przytulia właściwa - Galium verum - bylina dorastająca do 1 m dł.; łodygi i liście pokryte czepiającymi się haczykami; liście wąskie; ulistnienie okółkowe; kwiaty drobne, żółte. Kwitnie od lipca do września. Roślina pospolita; rośnie na łąkach, w lasach, w zaroślach, nad wodami, na przydrożach, na miedzach.
 
 3. Przytulia wonna - Galium odoratum - bylina pachnąca kumaryną; łodyga gładka, w węzłach owłosiona, 4-kanciasta; liście cienkie, ciemnozielone, jajowate lub lancetowate; kwiaty w szczytowym podbaldachu; korona 4-krotna; pręcików 4; płatki korony białe, czerwonawe lub różowawe; owoc - 2-dzielna rozłupnia. Kwitnie od maja do czerwca. Rośnie w lasach, w zaroślach, w borach; lubi gleby kwaśne, luźne,  żyzne.
 
 Uwaga! Przytulia wonna znana jest także pod nazwą - marzanka wonna lub Asperula odorata (aspero - chropowate, ostre; asperitas, asperitatis = szorstki).
 
 4. Przytulia wyprostowana - Galium erectum (erectum = prosty, wyniosły) - bylina do 1 m wys.; łodyga sztywna, wzniesiona; liście wąskie, zakończone kolcem, z wierzchu połyskujące; ulistnienie okółkowe; kwiaty białe, 4-płatkowe; pręcików 4. Prawie identyczna jest przytulia łąkowa, to jest pospolita - Galium mollugo (mollis, mollio, molliculus = miękki, delikatny), także lecznicza.

 
					Surowiec
 Surowcem jest ziele przytulii - Herba Galii, które zbiera się od maja do sierpnia i suszy w temp. 20-40o C.
 
 Uwaga! Czernienie ziela przytulii podczas suszenia jest zjawiskiem normalnym. Spowodowane to jest hydrolizą kwasową irydoidów zawartych w surowcach w wyniku czego powstają związki pochodne, prostsze w budowie i o ciemnym zabarwieniu.
 
					Sklad Chemiczny
 Przytulie zawierają glikozyd - asperulozyd, kw. cytrynowy, kw. galusowy i askorbinowy, saponiny, alkaloidy, dużo krzemio­nki, olejek eteryczny, sole (dużo jodu), kumaryny, gorycze, pochodne antracenu, flawonoidy, kerotenoidy, fermenty.

 
					Działanie
 Przytulie działają głównie rozkurczowo, antyseptycznie, żółciopędnie, pobudzająco na przemianę materii, odtruwająco, silnie moczopędnie, przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, przeciwkamiczo, ściągająco i przeciwmiażdżycowo
 
Wskazania
					 wypryski, wrzody, pryszcze, nadmierna potliwość, rany, oparzenia, trądziki, łojotok, łuszczyca, obrzęki, skąpomocz, kamica moczowa, krwiomocz, zastoje żółci, kamica żółciowa, zaburzenia trawienne, nieżyt jelit i żołądka, choroba wrzodowa, zmniejszona krzepliwość krwi, schorzenia wątroby i dziąseł, hemoroidy, miażdżyca, wiek podeszły, kuracja odmładzająca, biegunka, niestrawność, dna, reumatyzm, zatrucia, choroby zakaźne. 
 
 Przytulia jest pewna w działaniu. Zauważyłem, że działa regulująco na krwawienia miesiączkowe i hamuje upławy (nasiadówki i napar stosowany doustnie jednocześnie). Przytulie warto łączyć z innymi ziołami krzemionkowymi, np. ze skrzypem, przetacznikiem, rdestami, perzem, kozieradką.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 2 łyżki przytulii zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 100 ml lub 2 razy dz. po 200 ml. Niemowlęta ważące 3-4 kg - 4-5 ml, 5-6 kg - 7-3 ml, 7-8 kg -10-11 ml, 3-4 razy dz., dzieci ważące 9-10 kg - 12,14 ml, 15-20 kg -21-28 ml, 25-30 kg - 35-43 ml, 35-40 kg - 50-57 ml, 4 razy dz.

Odwar: 2 łyżki ziela zalać 2 szkl wody; gotować 8 minut; odstawić na 5 minut; przecedzić. Pić jak napar.

Pulvis Galii: suche ziele zmielić na pył. Zażywać 3 razy dz. po 1 płaskiej łyżeczce do herbaty; dobrze popić.

Mel Galii: na każdą łyżeczkę proszku przytuliowego dać 1 łyżkę miodu i pół łyżeczki gliceryny lub wódki; wywieszać. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce.

Pulvis Galii jest doskonałą zasypką na wszelkiego rodzaju rany, mokre wysypki, nadżerki, owrzodzenia, oparzenia i potówki. Można go zmieszać z zasypką Alantan, Dermatol lub Linomag (proporcja 1:1).

Macerat: 4 łyżki świeżego i zmielonego ziela zalać 1 szkl. wody o temp. pokojowej; macerować pod przykryciem 8 godzin; przecedzić. Pić jak napar. Można osłodzić miodem lub sokiem owocowym.

Succus Galii: świeże ziele zmielić przez maszynkę do mięsa. Na każdą 1 szkl. masy roślinnej dać pół szkl. przegotowanej wody; wytrawiać pod przykryciem 8 godzin; wyciąg odcedzić od masy, nie należy jej jednak wyrzucać bo zawiera jeszcze znaczne ilości soku. Aby go wydobyć należy masę roślinną przepuścić przez sokowirówkę. Oba wyciągi połączyć. Pić 4 razy dz. po 50 ml. Na zimę zakonserwować poprzez zalanie miodem (100 ml soku na 200 ml miodu), winem (100 ml soku na 200 ml wina), wódką (100 ml soku na 100 ml wódki) lub zasypanie cukrem (100 ml soku na 200 ml cukru).

Nalewka przytuliowa - Tinctura Galii: pół szkl. ziela zalać 400 ml wódki lub spirytusu; macerować 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 3-5 ml. Stosować do przemywania schorzałych miejsc typu owrzodzeń, ran, odparzeń i na tle łojotoku oraz nadmiernej potliwości. Podobnie przyrządza się intrakt i alkoholaturę zimną na świeżym zielu.

Rp. Nalewka przytuliowa - 10 ml Nalewka szałwlowa - 10 ml Azulan - 5 ml Nalewka arnikowa - 10 ml Spirytus salicylowy - 20 ml Wymieszać. Stosować do przemywania skóry z pryszczami, łojotokiem, ropniami, owrzodzeniami i cery trądzikowej. Dobrze usuwa wągry i oczyszcza pory; działa przeciwzapalnie, osuszająco, silnie odkażająco i złuszczająco

Rp. Ziele przytulii - 1 łyżka Ziele nawłoci - 1 łyżka Owoc jałowca - 1 łyżka Liść brzozy - 1 łyżka Liść borówki lub mącznicy - 1 łyżka Ziele połonicznika - 1 łyżka Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4 razy dz. po 100 ml lub 2 razy dz. po 200 ml. Wskazania: skąpomocz, ropomocz, kamica moczowa, obrzęki, dna, reumatyzm, choroby skórne, zatrucia, zaburzenia przemiany materii, choroby zakaźne.