Mydlnica lekarska

Mydlnica lekarska Saponaria officinalis (Caryophyllaceae)

				
			Mydlnica lekarska - roślina wieloletnia dorastająca do 70 cm wys.; kłącze pełzające, rozgałęzione, walcowate; łodyga okrągława, czerwonawo nabiegła; liście jajowatolancetowate, trójwiązkowe; ulistnienie - równoległe-krzyżowe; kwiaty duże, pięciopłatkowe, białe lub różowe; owoc  torebka. Kwitnie od czerwca do września. Roślina pospolita; rośnie na suchych brzegach wód, w zaroślach, na przydrożach, w lasach; lubi gleby wilgotne i żyzne, ale nie zawsze na takich rośnie.

 
					Surowiec
 Surowcem jest kłącze i ziele - Rhizoma et Herba Saponariae. W Farmakopei Polskiej I,II,III,IV i V oraz w Urzędowym Spisie Leków (USL) figuruje korzeń - Radix Saponariae (w rzeczywistości jest to podziemny pęd  kłącze; korzenie mydlnicy są cienkie i rozgałęzione). Surowiec ten sprzedawany jest w aptekach i w sklepach zielarskich (opak. 25 i 50 g); /Kawon, Herbapol, Boguccy, Herba Lux). 
 
 Ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia, kłącze natomiast pozyskuje się w jesieni, na przedwiośniu lub wiosną, choć wartościowy jest także przed kwitnięciem rośliny. 
 
 Surowce należy wysuszyć w otwartym, lekko ogrzanym piekarniku lub w cieniu na wolnym powietrzu. 
 
 Kłącze i ziele można połączyć ze sobą.
 
					Sklad Chemiczny
 W całej roślinie występują saponiny trójterpenowe (w kłączach do 10%, w zielu do 5%), głównie saporubryna, sapotoksyna, kw. saporubrynowy; ponadto olejek eteryczny, tłuszczowce, cukrowce (lichnoza, laktozyna), sole mineralne (dużo miedzi, manganu, żelaza, wapnia i cynku). 
 
 Ziele zawiera glikozyd flawonowy - saponarynę; ulega hydrolizie na saponaretynę, witekaynę i glukozę. Ponadto w zielu wykazano obecność pinitu.

 
					Działanie
 Surowce działają wykrztuśnie, moczopędnie, silnie żółciopędnie, lekko przeczyszczająco, lekko napotnie, trawiennie i przeciwskurczowo; w dużych dawkach wywołuje wymioty i biegunkę.
 
Wskazania
					 stany zakażeniowe i zapalne płuc, oskrzeli, tchawicy, krtani i gardła, kaszel, przeziębienie, grypa, gorączka, zaparcia.
 
 Przeciwwskazania: krwawienia z przewodu pokarmowego, zapalenie żołądka, jelit i wątroby, po operacjach na jamie brzusznej, biegunka.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Napar: 2 łyżki kłączy lub ziela zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4-5 razy w ciągu doby po 50 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 7-10 ml, 20-25 kg - 14-17,8 ml, 30-35 ml - 21-25 ml, 40-45 kg - 28,5-32 ml, 50-55 kg - 35,7-39 ml,4 razy dz.

Odwar: 2 łyżki kłączy zalać 2 szkl. wrzącej wody; gotować 10 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić; uzupełnić brakującą ilość wody. Pić 4 razy cz. po 30-50 ml.

Nalewka mydlnicowa - Tinctura Saponariae: pół szkl. kłączy lub ziela zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po pół łyżeczki.

Doskonały jest Alkoholmel Saponariae: 100 ml nalewki wymieszać ze 100 ml miodu; zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po 1 łyżeczce (max 2 łyżeczki). Małym dzieciom podaje się pół - 1 łyżeczkę preparatu 4 razy dz. W przypadku mydlnicy obowiązuje zasada: zażywać często, a mało !. Nalewką przemywać skórę łojotokową, ze stanami zapalnymi i z trądzikami. Codzienne przemywanie skóry naparem lub nalewką czyni ją jasną i jędrną

Rp. Nalewka mydlnicowa - 10 ml Nalewka tymiankowa - 10 ml Nalewka anyżowa lub biedrzeńcowa - 10 ml Miód - 2 łyżki Wymieszać. Zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po pół - max 1 łyżeczce; małe dzieci - pół łyżeczki.

Rp. Kłącze mydlnicy - 1 łyżka Ziele tymianku - 1 łyżka Owoc anyżku - 1 łyżka Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić; osłodzić do smaku. Dawkować jak napar mydlnicowy. Wskazania do powyższych mieszanek: kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego.

Rp. Nalewka mydlnicowa - 10 ml Nalewka majerankowa - 10 ml Nalewka tymiankowa - 10 ml Nalewka szałwiowa - 10 ml Nalewka arnikowa - 10 ml Nalewka arcydzlęglowa - 10 ml Nalewka sosnowa - 10 ml Wymieszać. Zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po pół łyżeczki; dzieci -20 kropli.

Rp. Ziele (kłącze) mydlnicy - 1 łyżka Kwiat (liść) pierwiosnka - 1 łyżka Ziele majeranku - 1 łyżka Liść szałwi! - 1 łyżka Ziele tymianku - 1 łyżka Korzeń arcydzięgla - 1 łyżka Igliwie (gałązki) sosny, modrzewia, jodły lub świerku - 1 łyżka Owoc jałowca - 1 łyżka Ziele (kwiat) podbiału.- 1 łyżka Ziele (kwiat) dziewanny lub lawendy - 2 łyżki Wymieszać. Przyrządzić napar z 2 łyżek mieszanki na 1 szkl. wrzątku; parzyć 30 minut; przecedzić. Pić jak napar mydlnicowy. Mieszanka wyjątkowo cenna. Wskazania co stosowania powyższych (2) mieszanek: stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego (kaszel, katar, chrypka, utrudnione oddychanie), schorzenia zatok, przeziębienie, choroby zakaźne, utrudnione oddychanie, skąpomocz, kamica moczowa i żółciowa, stany zapalne układu moczowego, zaburzenia w wydzielaniu i przepłynie żółci oraz trawienia.