Goryczka

Goryczka Gentiana (Gentianaceae)

				
			1. Goryczka żółta - Gentiana lutea - roślina wieloletnia o grubym pomarszczonym kłączu: łodyga gruba, wzniesiona, do 100 cm wys.; liście duże, szerokoeliptyczne, niebieskawozielone; dolne zwężone w krótki, szeroki ogonek, wyższe obejmujące łodygę sercowatą nasadą; kwiaty skupione w kątach liści i na szczycie łodygi, długoszypułkowe; kielich błonkowaty, jednostronnie wzdłuż rozcięty; korona duża, o łatkach lancetowatych, ostrych, gwiazdkowato rozpostartych; kwiaty żółte. Kwitnie od lipca do sierpnia. Występuje w Karpatach Wschodnich. Rośnie na łąkach i w zaroślach.
 
 2}. Goryczka kropkowana - Gentiana punctata - bylina o grubym kłączu; liście dolne krótkoogonkowe, środkowe i górne - siedzące, u nasady zwężone i zrosłe w krótką pochewkę; kwiaty skupione w kątach najwyższych liści i na szczycie łodygi, siedzące; kielich krótki, dzwonkowaty; korona żółta, brunatno nakrapiana, o 6 łatkach, bez ząbków między nimi.
 U nas występuje w Sudetach i w Karpatach.
 3. Goryczka trojeściowa - Gentiana asclepiadea - bylina dorastająca do 100 cm wys.; liście jajowato- lub szeroko-lancetowate, zaostrzone, prawie siedzące lub krótkoogonkowe, u nasady sercowate, 3-5 wiązkowe; kwiaty po 1-2 w kątach liści; korona szerokodzwonkowato-lejkowata, ciemnobłękitna, ciemno kropkowana. Kwitnie od sierpnia do września. Występuje na Podkarpaciu, w Karpatach i w Sudetach oraz na niżu.

 
					Surowiec Surowcem jest kłącze i ziele - Rhizoma et, Herba Gentianae, FP I,II,III,IV i V. W aptekach i w sklepach zielarskich można kupić kłącze (to nie jest korzeń (!), choć pod taką nazwą surowiec figuruje w FP) - Radix" Gentianae  op. 25 i 50 g /Herba Lux, Kawon/.
 
					Sklad Chemiczny W zielu i w kłączach goryczek znajdują się glikozydy gorczyczne (gencyopikrozyd, amarogentyna), alkaloidy (gencyanina, gencyalutyna), pochodne ksantonu (gentyzyna, izogentyzyna), fitosterole, cukrowce, barwnik, sole i kwasy.

 
					DziałanieSurowce pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego, zwiększają ruchy robaczkowe przewodu pokarmowego, regulują wypróżnienia, zwiększają apetyt; działają żółciopędnie, wiatropędnie
 
Wskazania
					  brak łaknienia, zaburzenia trawienia, niestrawność, nie=ť dostateczne wydzielanie soków trawiennych, zaparcia, zmazy nocne, osłabienie, choroby skórne.
 Zewnętrznie: rany, stany zapalne skóry i błon śluzowych, potówki, zmiany sączące, łojotok.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Odwar: 2 łyżki korzenia lub ziela zalać 2 szkl. wody; gotować 5 min.; odstawić na 20 min.; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-150 ml; dzieci ważące; 8-9 kg - 8,5 ml, 10-15 kg - 14 ml, 16-20 kg - 21 ml, 25-30 kg - 35 ml, 35-40 kg - 50 ml, 45-50 kg - 64 ml, 55-60 kg - 78-80 ml, 3-4 razy dz

Nalewka goryczkowa - Tinctura Gentianae; pół szkl. suchych kłączy lub ziela zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml. Dzieci: 3 r. ż. - 2 ml, 7 r. ż. - 3 ml, 10 r. ż.-4 ml, 15 r. ż. - 7 ml, 3-4 razy dz. w 50 ml wody.

Rp. Mikstura GA na trawienie Nalewka goryczkowa - 10 ml Nalewka z bylicy posp. lub piołunowa - 10 ml Wymieszać. Zażywać 2-3 razy dz. po 30-40 kropli. Wskazania: niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, brak apetytu, obfity i (lub) tłusty posiłek, niestrawność (5 ml 3 razy dz.), zaburzenia trawienia, osłabienie.

Rp. Mieszanka GAAC na zaburzenia trawienne i skąpe miesiączki Ziele lub kłącze goryczki - 1 łyżka Kłącze tataraku - 1 łyżka Ziele glistnika - 1 łyżka Liść lub ziele bylicy posp., albo piołunu - 1 łyżkę Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wody; gotować 3 minuty; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100 ml. Wskazania: brak łaknienia, zaburzenia przemiany materii, zaburzenia trawienne, zaparcia, niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, skąpe i bolesne, a przy tym nieregularne krwawienia miesiączkowe, kamica żółciowa, zastoje żółci, niedomoga wątroby, bóle wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki, brzucha i jajników, nieżyt żołądka, choroby nerek.