Serdecznik pospolity

Serdecznik pospolity Leonurus cardiaca (Labiatae)

				
			 Serdecznik pospolity - bylina dorastająca do 100 cm wys.; łodyga 4-kanciasta, wzniesiona, gałęzista, owłosiona; liście dolne 5-7-dłoniastodzielne; liście górne 3-sieczne lub 3-klapowe, ciemnozielone, spodem jasne; ulistnienie równoległe-krzyżowe; kwiaty w nibyokółkach; korona o wardze górnej silnie owłosionej, rurka korony w gardzieli nie rozdęta; ząbki kielicha trójkątnie szydlaste; pręcików 4; owoc - rozłupnia rozpadająca się na 3-kanciaste rozłupki. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Roślina pospolita na całym obszarze kraju; rośnie na przydrożach, na przychaciach, przy murach i płotach, w parkach, na ugorach, na opuszczonych pastwiskach, w zaroślach, na łąkach i w sadach. Niekiedy uprawiana.

 
					Surowiec
 Surowcem farmakopealnym jest kwitnące ziele serdecznika - Herba Leonuri cardiacae (FP I,II,III,IV), które suszy się w temp. do 40 stopni C.
 
 Herba Leonuri - w sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich.
 
					Sklad Chemiczny
 Ziele serdecznika zawiera olejek eteryczny - 0,05% garbniki - do 9%, żywice - do 2,5%, kw. ursolowy - 0,3%, alkaloidy (stachydrynę=leonukardynę, leonurynę), glikozydy bufadienolidowe, flawonoidy (kwercetyna, rutynę, kwiniwelozyd), glikozydy irydoidowe (ayugozydy, ayugol), glikozydy gorczyczne (marubina), cholinę, saponiny, antocyjany, kw. p-kumarynowy, genkwaninę (flawon), leonuryd (irydoid) i inne.

 
					Działanie
 Serdecznik działa uspokajająco, lekko nasennie, rozkurczowo na mięśnie układu pokarmowego i naczyń krwionośnych, nasercowo (przedłuża fazę rozkurczu zwalniając jednocześnie częstotliwość skurczów serca), obniża ciśnienie krwi, działa moczopędnie i żółciopędnie. Serdecznik działa sedatywnie 2 razy silniej od kozłka lekarskiego (badania Wierszynina i Jabłokowa).
 
Wskazania
					 nadmierne pobudzenie i wyczerpanie nerwowe, nadciśnienie, choroba Basedowa (?), miażdżyca, nerwice wegetatywne, wewnętrzny niepokój, skłonność do płaczu, bezsenność, lęki, kłucie w sercu, drżenie, kaszel, astma, utrudnione i bolesne oddawanie moczu, zaparcia, histeria, uczucie: gałka w gardle, okres po- i przekwitania, zaburzenia psychiczne w czasie miesiączkowania, stan przedmiesiączkowy.
 
 Uwaga! Bezsensowne jest sporządzanie naparu czy odwaru z ziela serdecznika, bo zawarte w nim substancje czynne kiepsko rozpuszczają się w wodzie; dobrze natomiast rozpuszczają się w alkoholu.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

Przy pomocy sokowirówki można uzyskać ze świeżego ziela sok - Succus Leonuri, który zażywa się 3-4 razy dz. po 1-2 łyżki. Na zimę konserwuje się go poprzez zalanie alkoholem 40-70% w proporcji: 1 cz. soku na 2 cz. alkoholu.

Intrakt serdecznikowy - Intractum Leonuri: 1 szkl. świeżego ziela zalać 400-500 ml wódki lub wina o temp, 75 C; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 2-4 razy dz. po 1 łyżce.

Nalewka serdecznikowa - Tinctura Leonuri: 1 szkl. suchego ziela zalać 500 ml wódki lub wina; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 2-4 razy dz. po 1 łyżce; dzieci ważące 10-15 kg - 1,5-2 ml, 20-25 kg -2,5-3 ml, 30-35 kg - 5-7 ml, 3-4 razy dz. w mleku z miodem.

Proszek serdecznikowy - Pulvis Leonuri: suche ziele zmielić na pył. Zażywać 3-4 razy dz. po pół-1 łyżeczce płaskiej (!), dobrze popić. Można też na każdą łyżeczkę proszku serdecznikowego dać 1 łyżkę miodu i pół łyżeczki gliceryny lub spirytusu, wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce lub połowę tej dawki. Po wymieszaniu wyciągu alkoholowego z serdecznika z miodem naturalnym (100 ml na 100 ml) uzyskamy Alkoholmel Leonuri, który zażywa się 3-i- razy dz. po 1 łyżce.

Rp. Nalewka kokoryczkowa - 10 ml Nalewka serdecznikowa - 10 ml Nalewka rumiankowa - 10 ml Nalewka glistnikowa - 10 ml Nelewka jemiołowa - 10 ml Wymieszać. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżeczce. Wskazania - patrz serdecznik. Lek bardzo wartościowy.