Babka lancetowata

Babka lancetowata i Babka szerokolistna (większa) Plantago lanceolata (L.) | Plantago maior (L.)

				
			Babka lancetowata - roślina wieloletnia dorastająca do 30 cm wys.; kłącze ucięte, drobne, ukośne, pokryte korzonkami wiązkowymi; liście w różyczce, 3-7 nerwowe, całobrzegie lub ząbkowane (nieregularnie i odległe), wydłużone (równowąskolancetowate), do 30 cm dł., ostre, zwężone w długi bruzdowany ogonek; szypułka kwiatostanowa bruzdowana, silnie wydłużona, bezlistna; kwiatostan - kłos kulisty lub wydłużony, gęsty; pręcików 4 o białawych nitkach i żółtawych pylnikach; korona 4-krotna; kwiaty zielonkawe, później brunatne, misterne; owoc - torebka dwunasienna. Kwitnie od maja do czerwca. Roślina pospolita. Rośnie na łąkach, pastwiskach, ugorach, w sadach; lubi gleby niskoazotowe, żyzne, gliniaste.

 
				Babka większa- roślina wieloletnia dorastająca do 30 cm wys.; korzenie wiązkowe, białawe wyrastające z krótkiego kłącza; liście w nibyróżyczce, całobrzegie, szerokojajowate, nagie lub słabo owłosione, z wierzchu ciemnozielone, od spodu jasne, z widocznymi wiązkami przewodzącymi; nerwacja równoległa; ogonek liściowy dosyć długi rynienkowaty; kwiatostan - kłos na długiej i bezlistnej szypułce, walcowaty, zaostrzony; korona 4-krotna; nitki pręcików białawe, później żółtawe, pylniki -fioletowe lub brunatnofioletowe; kwiaty delikatne, zielonawe, żółtawobiałe lub o innych barwach i odcieniach; owoc - torebka 8-16-nasienna. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Roślina pospolita; rośnie na łąkach, polach, pastwiskach, w sadach; lubi gleby wilgotne, żyzne, piaszczysto-gliniaste; stanowiska o niskiej roślinności.

 
					Surowiec
 Wykorzystuje się ziele, liść i korzeń - Herba, Folium et Radix Plantaginis. Z babki większej pozyskuje się także całe owoce z nasionami - Fructus Plantaginis. Surowcem farmakopealnym jest liść babki lancetowatej lub zwyczajnej Folium Plantaginis (producenci: Flos, Herba Lux, Herbapol, Kawon) - op. 25 lub 50; FP II,III,IV et V, który można nabyć w aptekach i w sklepach zielarskich.
 
 Wysuszone korzenie są niezmiernie twarde i trudne do zmielenia; dlatego też proponuje je rozdrobnić świeże, zaraz po umyciu. Surowce suszy się w temp. 20-40°C.
 
					Sklad Chemiczny
 Korzenie (dokładniej mówiąc są to kłącza z korzeniami - Rhizoma cum radicibus) zawierają znaczne ilości pektyn, śluzów, adeinę, irydoidy, np. aukubinę, aminy, np. cholinę, enzymy, np. emulsynę, cukrowce, goryczki, kwasy, witaminy, białka, tłuszcze, sole mineralne i inne związki do końca nie poznane.
 
 Ziele, liście babek zawierają irydoidowy glikozyd - aukubinę - ok. 1 %, wit.C - 20,7-42,2 mg/100 g, flawonoidy - 0,01-0,02% (np. apigeninę), alkohol 6-wodorotlenowy - sorbitol -1,5%, karoten, garbniki, alkaloidy, katalpol, wit. K, alkohol - mannitol, kwasy (cytrynowy, krzemowy, oleanolowy), pektyny, enzymy proteolityczne, sole (cynku, krzemu, molibdenu, potasu, żelaza, miedzi, magnezu, manganu, sodu, boru, glinu, wapnia, fosforu), cholinę, adeinę, wit. z grupy B, ksantofil i in.
 
 Owoce z nasionami są zasobne w olej tłusty - ok. 20%, w śluzy - do 44%, cukrowiec - planteozę - 0,16-0,17% i w białka aleuronowe.

 
					Działanie
 przeciwzapalne, moczopędne, antyseptyczne, wykrztuśne, osłaniające, przeciwkaszlowe, przeciwwrzodowe, regulujące przemianę materii, trawienie i przyśpieszające gojenie ran oraz naskórnikowanie; tonizujące ogólnie, uodparniające, przeciwwirusowe, pobudzające apetyt i przeciwobrzękowe.
 
 Owoce ponadto: lekko przeczyszczające.
 
 Kłącza z korzeniami ponadto: likwidują suchy, bolący kaszel, regulują wypróżnienia, żółciopędnie, przyśpieszają gojenie się wrzodów, przeciwkamicze, odtruwające.
 
Wskazania
					 Wewnętrzniechoroba wrzodowa, zapalenie żołądka, stany zapalne dwunastnicy i jelit, zaburzenia trawienia, bóle brzucha, biegunka; schorzenia skórne; zatrucia, zaburzenia przemiany materii; skąpomocz, kamica moczowa, stany zapalne nerek i dróg moczowych (+ inne zioła), krwiomocz; osłabienie, obrzęki, kaszel, zapalenie krtani, gardła, jamy ustnej; przeziębienie, choroby zakaźne typu grypy; nieżyt układu oddechowego (zapalenie płuc, oskrzeli, tchawicy); choroby alergiczne (wspomagająco).
 
  Zewnętrznie: stany zapalne gałki ocznej, powiek i spojówek, zapalenie narządów płciowych, rany, oparzenia, przetłuszczające się włosy (ziele, liście) lub suche i zniszczone włosy (kłącze z korzeniami, owoce), czyraki, ukąszenia owadów, łojotok, łupież, pryszcze, wągry skórne, liszaje, owrzodzenia, stany zapalne uszu.

Preparaty

 
nazwa
 
uzycie

- Napar

4 razy dz. po 200 ml lub częściej (8 razy w ciągu doby po 100 ml przy kaszlu, stanach zapalnych gardła, biegunkach) - można podawać niemowlętom - ponadto do płukanek, maseczek, okładów, przemywań.

- Odwar z korzeni (4 łyżki suszu na 300 ml wody - gotować 5 minut)

co 2-3 godziny po 50 ml w kaszlu, stanach zapalnych przewodu pokarmowego, gardła, oskrzeli i płuc oraz krtani, w ostrych biegunkach - lub 4 razy dz. po 100 ml - w kuracji dłuższej - 2-3 razy dz. po 100 ml - można podawać dzieciom i niemowlętom - ponadto do przemywań i okładów w przypadku zniszczonej, spierzchniętej i suchej skóry z ogniskami zapalnymi - do leczenia oczu i warg - do lewatyw (150-200 ml płynu o temp. 37°C - doodbytniczo) - do płukania narządów płciowych.

- Odwar z owoców

stosować jak odwar z korzeni

- Kleik z owoców

dla niemowląt w zaparciach oraz dla dorosłych.

- Tinctura Plantaginis

4 razy dz. po 5 ml w 50 ml wody lub 8 razy w ciągu doby po pół łyżeczki - do przemywań schorzałych miejsc - do pędzlowań - jako płukanka - 1 łyżka nalewki + 150 ml wody.

- Pulvis Plantaginis

3-4 razy dz. po 1 płaskiej łyżeczce herbacianej - dobrze popić.

- Mel Plantaginis

3-4 razy dz. po 1 łyżce.

- Alkoholmel Plantaginis

jako środek wykrztuśny - co 4 godz. po 2 łyżeczki - Jako środek wzmacniający - 2-3 razy dz. po 1 łyżce.

- Vinum Plantaginis

grzane i z miodem - 4 razy dz. po 30 ml - jako środek wzmacniający - 2 razy dz. (rano i wieczorem) -30 ml.

- Succus Plantaginis świeży

3 razy dz. po 50 ml.

- Succus Plantaginis konserwowany

3 razy dz. po 15 ml

- Alkoholatura zimna i intrakt

jako środek wzmacniający -2 razy dz. po 10 ml - w chorobach: 3-4 razy dz. po 5 ml w 50 ml wody - do przemywań i pędzlowań schorzałych miejsc - jako płukanka: 15 ml płynu + 150 ml wody

Rp. Sirupus Plantaginis:

świeży sok z ziela babki lub odwar z korzeni babki - 100 ml miód naturalny - 100 ml cukier - 100 ml sok z jednej cytryny goździki lub cynamon do smaku Składniki zmieszać na ciepło. Przechowywać w zimnym miejscu. Zażywać 4 razy dz. po 1 łyżce.

Rp. Suspensiones Plantaginis:

proszek babkowy - Pulvis Plantaginis - 1 łyżka stołowa, gliceryna - 5 łyżek, miód - 2 łyżki, sok owocowy (dowolny) - 3 łyżki. Składniki wymieszać. Zażywać 2 razy dz. po 30 ml.

- Maceratio Plantaginis

3 razy dz. po 100 ml.

Rp. Maść babkowa Unguentum Plantaginis:

wyciąg alkoholowy z babki - 15 ml, gliceryna - 15 ml Linomag - krem lub maść - 60 g (lub inne podłoże tłuszczowe w tej ilości), Olejek zapachowy (np. pomarańczowy) - 3 krople. Składniki wymieszać na ciepło. Maść babkową stosować do leczenia schorzałych miejsc oraz do pielęgnowania wrażliwej skóry i warg. Leczy znakomicie zapalenie odbytu.

W aptekach i w sklepach zielarskich dostępne są: syropek babkowy Plantagen (Gemi) - płyn

Sirupus Plantaginis (Hasco-Lek)- płyn oraz sok babkowy stabilizowany alkoholem (Phytopharm) - płyn.

Stosowane są one przy kaszlu, chorobach zakaźnych i przeziębieniu.

Sok z babki Succus Plantaginis

warto zażywać przy osłabieniu w celu wzmocnienia organizmu i pobudzenia procesów regeneracji.