Pod prąd

lipiec 2025

Kolejne międzynarodowe spotkanie w Koninie, regionu podawanego za wzór sprawiedliwej transformacji. Ale co to znaczy? Czuć presję czasu. Po okresie entuzjazmu ludzie coraz ostrożniej patrzą na zmiany. Wiedzą, że czasu jest mało i że ten pośpiech może zniweczyć gotowość do przemian. Bo oto okazuje się, że na efekty trzeba będzie długo czekać i że nastąpią one długo potem jak skończą się środki wsparcia. Na konferencji w dniach 24-25 czerwca czuć było trochę rozczarowanie, dziwna była też nieobecność najważniejszych osób z rządu czy z Komisji Europejskiej. Rok temu było inaczej, ale wtedy też trwała kampania wyborcza. Trochę dziwi brak podsumowania konferencji w mediach lokalnych. Z kolei relacja w Gazecie Wyborczej skupiła się na walorach turystycznych na terenie Łużyc w Niemczech. Wyborcza nie wspomniała też o koncercie orkiestry górniczej oraz o planach turystycznego wykorzystania koparki Dolores.

Kilka tygodni wcześniej miasto chwaliło się m.in. autobusem wodorowym:
– Jesteśmy liderem transformacji i chcemy pokazać rzeczy, które zostały zrealizowane dzięki funduszom unijnym, dzięki naszej pracy zostały zorganizowane. W związku z tym wsiądziemy w autobusy wodorowe, jakie zapewni nam miasto Konin, i pokażemy geotermię, projekt związany z wodorem w ZE PAK oraz Akademię Nauk Stosowanych i ich projekt dotyczący studentów – mówi Piotr Korytkowski, prezydent Konina.

Jak na razie jednak transport publiczny w Koninie kuleje, w zasadzie zostaje taksówka.  Zresztą ilość zaparkowanych aut osobowych na ulicach miasta od dawna sugeruje, że transport publiczny jest zawodny. Może za rok sytuacja się zmieni.

Podczas konferencji w Koninie reprezentacja regionów „wykluczonych” z FST ogłosiła przekazanie listu do KE z apelem o wsparcie. Regiony węglowe nieobjęte wsparciem to miejsca gdzie działają elektrownie i/lub kopalnie i gdzie lokalne budżety są zasilane środkami ze spalania paliw kopalnych. Regiony te proszą o wsparcie z funduszu modernizacyjnego UE lub innych dochodów z systemu EU ETS. 
Są to:

• Turów (woj. dolnośląskie)
• Bogdanka (woj. lubelskie)
• Kozienice (woj. mazowieckie)
• Sieniawa (woj. lubuskie)
• Połaniec (woj. więtokrzyskie)
• Ostrołęka (woj. mazowieckie)
• Opole (woj. opolskie)
• Dolna Odra (woj. zachodniopomorskie)

Brak wsparcia finansowego prowadzi, jak twierdzą sygnatariusze, do transformacji „dwóch prędkości” – część regionów korzysta z pomocy UE, podczas gdy inne pozostają bez kluczowych instrumentów finansowych.

Tego samego dnia, tzn. 24 czerwca grupa kobiet z regionu Turowa skierowała list otwarty do premiera Donalda Tuska. List jest efektem trwających wcześniej warsztatów „Energia Kobiet” i konsultacji odnośnie uzgodnienia treści listu.
Mieszkanki apelują do Donalda Tuska o wsparcie regionu Turowa
- Kobiety nie są tłem - są energią zmiany. Nie może być transformacji energetycznej bez kobiet - brzmią głosy autorek listu do premiera. Kobiety z powiatu zgorzeleckiego, a szerzej z subregionu jeleniogórskiego, wysłały do premiera Donalda Tuska list z apelem o wsparcie transformacji regionu. 
Już niedługo, podczas unijnych negocjacji budżetowych, zapadnie decyzja o przedłużeniu wsparcia w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST).
W tym roku polski rząd w ramach prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, a także po niej, może zawalczyć aby środki na sprawiedliwą transformację zostały przedłużone, ale także, aby tym razem objąć nimi subregion jeleniogórski – w szczególności powiat zgorzelecki.

Miliony na inwestycje i na analizy, w tym na zbadanie potencjalnych lokalizacji elektrowni jądrowych. Jak czytamy w bankier.pl „W obszarze energetyki jądrowej przewidziano wydatki rzędu kilkuset milionów złotych wyłącznie na przeprowadzenie niezbędnych badań i analiz w 3 potencjalnych lokalizacjach - Bełchatowie, Turowie i ewentualnie w Koninie”.

Strategia przewiduje też spore ograniczenia w energetyce konwencjonalnej:
- W strategii mamy potwierdzenie, że segment wytwarzania konwencjonalnego (węglowego- przyp. red) za chwilę zacznie generować straty i to straty istotne. Spółka wskazuje na prawie 4 mld zł straty EBITDA w 2030 r. Inne elementy są pozytywne, choć czasami potrzebują woli politycznej bądź regulacyjnej, żeby się wydarzyły, a straty na wytwarzaniu konwencjonalnym są wysoce prawdopodobnym scenariuszem. W związku z tym ten segment, który w przeszłości przynosił duże zyski, teraz najprawdopodobniej będzie dużym obciążeniem dla Grupy PGE

W ostatnim wydaniu Pod Prąd pisaliśmy, że w kwietniu na posiedzeniu komisji sejmowej prezes PGE GiEK powiedział, że do 2044 może pracować tylko najnowszy blok nr 7. Następnie już w maju grupa PGE ogłosiła nową strategię, z której wynika duże ograniczenie mocy energetyki konwencjonalnej począwszy od lat 30-tych.  Podczas sesji nadzwyczajnej Rady Miejskiej burmistrz  Bogatyni odczytał odpowiedź na apel o zapewnienie pracy kompleksu Turów do 2044 r. Jak stwierdził: „Mimo że są różne głosy, to już mamy zapewnienie na piśmie”. 

30 czerwca 2025 r. w Zakładzie Aktywności Zawodowej w Przyjezierzu (gmina Jeziora Wielkie) odbyło się, copółroczne Spotkanie Ogólnopolskiej Koalicji „Rozwój TAK - Odkrywki NIE”. Tradycyjnie, jako Koalicja „RT-ON”, spotykamy się co pół roku starając się odwiedzać miejsca i regiony dotknięte dramatycznymi skutkami działalności kopalni odkrywkowych węgla brunatnego lub zagrożonych ich powstaniem. Rok temu  spotkaliśmy się Kiejszach (gmina Babiak) wcześniej zaś w Mikorzynie (k. Konina) czy w gminie Brody( lubuskie). Ostatnio w grudniu 2024 r widzieliśmy się we Wrocławiu, w gościnnych progach „EkoCentrum”.  Spotkanie w Przyjezierzu, którego gospodarzem było Stowarzyszenie „Eko-Przyjezierze” miało szczególny charakter ze względu na 10-lecie działania Fundacji „ROZWÓJ TAK - ODKRYWKI NIE", oraz 10 - tą rocznicę zwycięskiego referendum „antyodkrywkowego” na terenie Gminy Babiak. Z tej właśnie okazji spotkanie otworzyły okolicznościowe wystąpienia przewodniczącego Rady Fundacji „RT-ON” Waldemara Kwaśnego oraz Wiceprzewodniczącego Koalicji „RT-ON” Radosława Gawlika wskazujące na historię sukcesu, jakim było zablokowanie powstania nowych odkrywek poprzez wspólne działanie Koalicji i Fundacji „RT-ON”. Przypomnieliśmy główne elementy dyskusji podczas spotkania we Wrocławiu. Z dużym zainteresowaniem spotkała się informacja nt. niedawnej deklaracji Gł. Geologa Kraju , który publicznie w obecności samorządowców i mediów wykluczył największe w Polsce złoże węgla brunatnego „Legnica” z listy złóż strategicznych. Niestety wicemister Galos  takiej deklaracji jak dotąd nie złożył wobec innych złóż węgla brunatnego.
Pierwsza cześć spotkania poświęcona była omówieniu sytuacji Koalicjantów w regionach. Głos zabrali: Anna Dziadek (złoże Gubin /Brody), Stanisław Skibiński (złoże Złoczew), Wanda Radowska (złoże Dęby Szlacheckie) oraz Józef Drzazgowski („Eko-Przyjezierze”), który szeroko omówił stan naprawy stosunków wodnych na Pojezierzu Gnieźnieńskim. Następnie swoje działania przedstawili reprezentanci Stowarzyszenia „EKO-UNIA” (Radosław Gawlik), Fundacji Greenpeace Polska(Anna Meres), Fundacji Frank Bold (mec. Agnieszka Stupkiewicz) i Stowarzyszenia Akcja Konin (dr Magdalena Krysińska). Jakub Gogolewski z Fundacji „RT-ON przedstawił w osobnej prezentacji planowane nowe kierunki rozwoju Fundacji oraz główne obszary zainteresowania i działań projektowych.   
W drugiej części spotkania, moderowanej przez Radosława Gawlika, omówiliśmy aktualną sytuację „polityczno-energetyczną” w kontekście głównych wydarzeń ostatnich miesięcy oraz wskazaliśmy najważniejsze zadania dla Koalicji w nadchodzącym półroczu. Zgodziliśmy się, że priorytetem dla naszej Koalicji powinna być  ochrona zasobów wody szczególnie w rejonach wiejskich oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom tzw. ochrony złóż węgla brunatnego dla samorządów oraz społeczności lokalnych.