Pod prąd

czerwiec 2023

Po tym jak WSA wydał postanowienie uznające m.in., że ocena oddziaływania na środowisko dla wydobycia węgla w odkrywce Turów może być wadliwa, rząd ruszył do przedziwnej formy ataku na organizacje ekologiczne oraz na sądy. Tym samym po raz kolejny potwierdził, że w Polsce mamy poważny problem z zasadą państwa prawa.
Niestety wiele wskazuje na to, że rząd oraz PGE atakując ekologów po prostu oszukują mieszkańców. Eksperci z Frank Bold podkreślają: „W sprawozdaniu niefinansowym grupy PGE za rok 2021 na wykresie pokazującym drogę PGE do neutralności klimatycznej wyraźnie widać, że spółka Zagłębie Turoszowskie po prostu opuści. Jak mogłaby osiągnąć tak znaczącą redukcję własnych emisji CO2 inaczej, niż pozbywając się obciążających jej portfolio aktywów węglowych? Nie od dziś wiadomo, że PGE wiąże swoją przyszłość raczej z budowaniem wiatraków na Bałtyku niż z wydobyciem węgla. O przyszłości mieszkańców Bogatyni spółka nie myśli”

Po wyroku WSA, koncern PGE i rząd ruszyły do akcji. Bogatynia stała się centrum wyborczym Zjednoczonej Prawicy. To także Bogatynia stała się głównym punktem przemówienia Donalda Tuska w Jeleniej Górze – do tego województwa należała kiedyś Bogatynia. Jarosław Kaczyński podczas przemówienia podziękował wszystkim „którzy musieli do Bogatyni przyjechać”.

To wszystko pokazuje, że sprawa transformacji energetycznej - sprowadzona do licytacji kto za kopalnią, a kto przeciw - jest jednym z głównych tematów kampanii wyborczej. Nie jest to dobry znak, ponieważ w takiej sytuacji ta strategiczna dziedzina może się stać areną obietnic politycznych, a nie realnych działań. W efekcie w Bogatyni mamy wielką niewiadomą co do przyszłości.

W Bogatyni planów na przyszłość brak, a świadczą o tym słowa mieszkanki: „Pracowałam w kopalni, teraz jestem na emeryturze, ale całym sercem jestem z Turowem. Jeżeli doszłoby do zamknięcia kopalni, mielibyśmy Wałbrzych z lat 90. Byłaby masakra. Cała Bogatynia w tej kwestii stoi za rządem. Ta kopalnia nie może zostać zamknięta”

Tak się złożyło, że w czasie, kiedy PiS prowadził swoją kampanię przeciwko organizacjom ekologicznym, akurat w Czechach i w Niemczech odbyły się dawno planowane protesty przeciwko dalszemu wydobyciu węgla brunatnego. Tym samym politycy stracili jeden ze swych rzekomych argumentów, że ekolodzy „uczepili” się Turowa, ale nie interesują się wydobyciem w Czechach i w Niemczech.

— W czasie, kiedy na terenie niemieckich Łużyc odbędzie się międzynarodowy protest przeciwko rozszerzaniu się kolejnej odkrywki węgla brunatnego, w Bogatyni polscy politycy będą przekonywać, że górnictwo węgla brunatnego to najlepszy kierunek rozwoju w dobie katastrofy klimatycznej, suszy i zanieczyszczenia powietrza. Zachęcamy polityków, aby przyjechali do Welzow, to naprawdę nie daleko. Będą mogli się przekonać na własne oczy, że protesty antyodkrywkowe nie znają granic narodowych, ponieważ woda, stabilny klimat i jak najszybciej podjęta transformacja regionów górniczych są dla nas ważne niezależnie od tego, skąd pochodzimy — komentuje Radosław Gawlik, prezes Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA.

Z kolei 22 czerwca grupa aktywistek i aktywistów Greenpeace, weszła na najwyższą w Czechach koparkę wydobywającą węgiel brunatny w czeskiej kopalni odkrywkowej Bílina.
"Turów, Bilina, Lutzeraht - Odkrywki to klimatyczna zbrodnia" - taki widniał napis na transparencie GP.

Już wkrótce procedura raportu oddziaływania na środowisko może być poważnie zmieniona. Twierdzi się, że powodem dla tej ingerencji były problemy przy ocenach w przypadku CPK. Zmiana przepisów znacząco ułatwi niszczenie środowiska, a społeczeństwo pozbawi prawa o decydowaniu o najbliższym otoczeniu.
Do Sejmu został skierowany rządowy projekt nowelizacji „ustawy ocenowej”. Rząd mówi wprost, że chodzi o potrzebę usprawnienia procedur inwestycyjnych, w szczególności dot. realizacji inwestycji liniowych, drogowych, wodnych i przeciwpowodziowych.

Link do projektu:

W Wielkopolsce wschodniej kończy się wydobycie węgla. W planach jest formowanie jezior, wcześniej wyrobisk oraz ich zalewanie. Organizacje ekologiczne generalnie popierają proces rekultywacji w kierunku wodnym. Przez lata górnictwo odkrywkowe doprowadziło do degradacji stosunków wodnych. Teraz okazuje się, że pieniądze na rekultywację pochodzić będą z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji UE. To pokazuje jak ważne będzie monitorowanie wydawania tych środków i tego w jakim stopniu skorzystają na tym region i byli pracownicy ZE PAK.
W mediach należących do właściciela kopalni pożegnanie z węglem idzie bardzo gładko. Nie dowiadujemy się też skąd są pieniądze na „sprzątanie” po kopalniach.
- To, co widzimy, to element tworzącego się pojezierza konińskiego. I nie mówimy o abstrakcji, bo jeden z naszych zbiorników pokopalnianych już został wypełniony wodą i jakkolwiek trudno sobie to wyobrazić, ale jest w nim więcej wody niż w największym jeziorze w Wielkopolsce, czyli w jeziorze Powidzkim

Począwszy od jesieni 2015 roku członkowie Koalicji RT- ON cyklicznie, co pół roku spotykają się w różnych regonach kraju by omówić i podsumować nasze wspólne działania. Tym razem zawitaliśmy do Wielotowa, w gminie Gubin (lubuskie). Przypomnijmy przed rokiem także w czerwcu 2022 widzieliśmy się w Kiejszach (gmina Babiak) zaś w grudniu we Wrocławiu. W marcu br. gdy nagle pożegnaliśmy wójta Zbigniewa Barskiego(Gubin) a potem wójta Ryszarda Kowalczuka (Brody), wspólnie ze Stowarzyszeniem "Nie kopalni odkrywkowej" ustaliliśmy by spotkanie odbyło się na terenie obejmujących złoża węgla brunatnego Gubin/Brody. Chcieliśmy uczcić pamięć obu zasłużonych samorządowców, docenić ich wysiłek, wieloletnie zaangażowanie na rzecz swoich społeczności w obronie przyszłości bez kopalni węgla brunatnego oraz przypomnieć, w rocznicę pierwszego w Polsce referendum anty odkrywkowego z czerwca 2009 r, jego bohaterów oraz pozytywne skutki dla rozwoju naszego ruchu. Spotkanie miało zatem szczególny i uroczysty charakter. Jako goście uczestniczyła w nim rodzina, przyjaciele oraz współpracownicy obu zmarłych samorządowców. Wysłuchali oni okolicznościowej prezentacji sylwetek włodarzy gmin Brody i Gubin, którą przygotowała Anna Dziadek długoletnia prezeska Stowarzyszenia "Nie kopalni odkrywkowej" .
W części roboczej omówiliśmy aktualną sytuacja Koalicjantów w regionach, problemy, zagrożenia perspektywy działania. Wysłuchaliśmy informacji od kluczowych Koalicjantów na temat ich głównych aktywności, zrealizowanych i planowanych działań. Poświeciliśmy też sporo czasu sprawie projektu ustawy o zmianie Ustawy prawo geologiczne i górnicze(pgg) oraz jego wpływie na prawo własności, władztwo planistyczne samorządów oraz prawo do czynnego udziału społeczeństwa w ochronie środowiska. Głos zabrali Miłosz Jakubowski z Fundacj Frank Bold ,Teresa Adamska z CZR, Tomasz Waśniewski z Fundacji RT-ON. Zdali oni obszerne relacje m.in. z przebiegu prac nad nowelizacją ustawy w Sejmie.
Spotkanie Koalicji zakończyło się dyskusją ws. oceny aktualnej sytuacji społecznej i zagrożeń w polityce energetycznej . Padła też propozycja zajęcia przez Koalicję RT-ON wspólnego stanowiska ws kopalni Turów i transformacji regionu Bogatyni, którego projekt przedstawił Radosław Gawlik prezes Stowarzyszenia EKO-UNIA i wiceprzewodniczący Koalicji RT-ON.

13 czerwca 2023 r. odbyło sie wspólne posiedzenie komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych (ESK) i Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (OSZ) ws. "Pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3238) z udziałem strony społecznej w tym, Fundacji Rozwój TAK - Odkrywki NIE (RT-ON), Fundacji Frank Bold , Stowarzyszenia Samorządów Południowo - Zachodniej Wielkopolski "Samorząd Dla Zrównoważonego Rozwoju" (Burmistrz Krobi). Jak relacjonuje Tomasz Waśniewski (Fundacja RT-ON) - projekt spotkał sie z ogromną krytyką ze strony min. posła Krzysztofa Gadowskiego (KO) i posłanki Anity Sowińskiej(Lewica), którzy podnosili te same argumenty ws. ochrony złóż węgla i zagrożeń dla lokalnych społeczności, które przedstawiamy od lat jako Koalicja RT-ON . Przywoływali oni nasze opinie prawne i negatywne stanowiska licznych organizacji pozarządowych, niestety bezskutecznie - wniosek posła Gadowskiego o odrzucenie projektu w całości przepadł w głosowaniu połączonych komisji. Zabraliśmy głos, tj. Fundacja Frank Bold i Fundacja RT-ON, wskazując na rażące błędy prawne projektu oraz jego katastrofalne skutki dla społeczności gmin położonych na złożach węgla brunatnego, praw własności obywateli czy władztwa samorządów. Posłowie opcji rządzącej pozostali głusi na argumenty. Po drugim czytaniu, w piątek 16 czerwca 236-cioma głosami projekt nowelizacji został przyjęty przez Sejm. Do Senatu ustawa trafiła już 19 czerwca. Wszystko wskazuje, że Senatorowie pochylą się nad nią na posiedzeniu w dniach 11/12 lipca br., tak by zająć stanowisko tj. np. odrzucić ustawę lub wnieść poprawki w konstytucyjnym terminie 30 dni. Podejmiemy wysiłki by Senat zapoznał się z naszymi argumentami jakie m.in. wraz z grupą Koalicjantów z Wlkp. Wschodnie oraz ekspertów (dr Wilczyński, mec. Czwojda) prezentowaliśmy w Sejmie we wrześniu 2022 r. na posiedzeniu zespołu parlamentarnego posłanki Sowińskiej.