Pod Prąd

sierpień 2025

13 sierpnia została zainicjowana procedura sporu zbiorowego w kopalni Turów. Inicjatorem jest związek zawodowy KWB Turów, związkowcy domagają się utrzymania zapewnień, jakie zostały złożone w 2016 r. „ Związki domagają się respektowania wcześniej zawartych umów, w tym porozumienia z 2 grudnia 2016 roku, które dotyczy między innymi ustalenia poziomu zatrudnienia na lata 2025–2026.” Pracownicy skarżą się na złe warunki pracy, na lekceważenie procedur BHP, na ciągłe cięcia kosztów i plany optymalizacji. Pracownicy narzekają m.in. na złe warunki „komunikacyjne”. Domagają się też podwyżek do 1.10.2025 r. o 200 zł. 10 lat temu Polska produkowała energię elektryczną z węgla na poziomie około 90 %. Po porozumieniu paryskim oraz następnie po przyjęciu polityki klimatycznej było jasne, że udział węgla w miksie energetycznym będzie systematycznie spadać. Górnicy mogą się czuć oszukani, ponieważ  zapewnienia o określonym wydobyciu w 2016 r. z dzisiejszej perspektywy wydają się nierealistyczne. 
Związkowi szefowie górników mówią- „Sprawdzamy”. Świetnie wiedzą, że sytuacja się zmieniła. Właśnie w czerwcu br. po raz pierwszy udział OZE i gazu w produkcji energii elektrycznej przewyższył udział węgla kamiennego i brunatnego. Produkcja z OZE jest tańsza i tanieje nadal. Z węgla przeciwnie. Wie to też rząd i PGE. Nowy minister energii ma okazję przerwać krąg niemocy wokół Turowa. Wynegocjować z pracownikami, PGE i regionem sprawiedliwą transformację, która na razie pozostaje hasłem bez pokrycia.
https://www.soltur.eu/new/images/stories/fotki3/Komunikat_nr_1_MZPS.jpg

Na przełomie marca i kwietnia 2026 r. zakończy się wydobycie węgla brunatnego w odkrywce "Tomisławice". ZE PAKdo końca bieżącego roku planuje zredukowanie zatrudnienia o blisko 90 osób. Dokładna data zakończenia wydobycia zależy od przyjętych przez elektrownię planów na kolejny rok oraz wysokiej kaloryczności węgla, która przekracza wcześniejsze przewidywania geologiczne.

Tworzy się właśnie historia, tzn. planowanie przyszłości polskiej polityki klimatycznej i energetycznej. Do ministra Motyki dotarły głosy NGO, że plan należy dopasować do trendów demograficznych oraz do zmieniającego się klimatu, tak aby inwestycje nie były przeskalowane. 
„Rewizja KPEiK to nie kosmetyka, ale konieczność. Nie możemy planować energetyki w oderwaniu od faktów – a fakty są takie, że Polska szybko się wyludnia, społeczeństwo się starzeje, a rosnąca temperatury obniża zapotrzebowanie na ciepło zwłaszcza zimą oraz temperaturę wody przez cały rok. Cieplejsze zimy wpływają też na coraz mniejszy zasięg zalegania śniegu zimą, co w Polsce oznacza brak zasilania wód podziemnych i powierzchniowych oraz coraz częstsze niskie stany wód. Jeśli tych realiów nie uwzględnimy, zbudujemy kosztowną infrastrukturę, której nikt nie będzie potrzebował i która będzie miała problemy by funkcjonować zgodnie założeniami w Polsce przyszłości. To prosta droga do marnotrawstwa środków publicznych i utraty szansy na nowoczesny, zrównoważony system energetyczny.” – mówi Kuba Gogolewski, ekspert i koordynator projektów Fundacji Mission Possible.

Zapowiadana konferencja dotycząca transformacji regionu Turowa, która miała się odbyć 23 września w Zgorzelcu została przesunięta na grudzień. Jak czytamy na stronie Triland: „W ramach projektu TriLand – Transgraniczne Centrum Transformacji, współfinansowanego z Programu Interreg Polska–Saksonia 2021–2027, prosimy o rezerwację terminu w Państwa kalendarzu na czwartą edycję ARENY TRILAND poświęconą POLITYCE, która odbędzie się 10 grudnia 2025 roku o godzinie 11:30 w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura, ul. Jeńców Stalagu VIII A 1, Koźlice, 59-900 Zgorzelec.”
Z wcześniejszych zapewnień organizatorów wynika, że ma to być jedno z najważniejszych spotkań dotyczących transformacji, na którym mają się pojawić kluczowi politycy

W Polsce o transformacji nie mówi się, a nawet nie myśli, łatwo, ale kiedy do głosu dociera temat jezior, to wyobraźnia się rozpala. W sprawie wyrobiska Bełchatów i Szczerców wiadomo, że wydobycie zakończy się na Polu Bełchatów już w 2026 r., na Polu Szczerców — w 2038 r. Zakończenie wydobycia oprócz kwestii społecznych, m.in. związanych z zatrudnieniem, to także wyzwania wynikające z fizycznych właściwości wyrobiska. Od lat planuje się tam wielkie jezioro. Jak czytamy w lokalnych mediach: „Na każdej z odkrywek mają powstać jeziora, które docelowo zostaną połączone w jeden potężny teren rekreacyjny z plażą i infrastrukturą”
Jacek Kaczorowski, prezes PGE zapewnia, że wody w regionie wystarczy zarówno dla planowanej elektrowni jądrowej jak i dla rekultywacji wyrobiska w kierunku jeziora rekreacyjnego: „— Dla projektu jądrowego, o którym rozmawiamy, klasy 3 gigawatów, zapotrzebowanie jest w przedziale 2 do 3 m sz. na sekundę – mówi Jacek Kaczorowski, cytowany przez Dzień Dobry Bełchatów. — Równolegle z funkcjonowaniem potencjalnym przyszłej elektrowni wielkoskalowej, będziemy zobowiązani prowadzić rekultywację wodną wyrobisk, kończącą działalność górniczą i pozostała część wody z tych 5,5 m sz. na sek. spokojnie wystarczy na przeprowadzenie tej rekultywacji – dodaje.”
Czas zalewania wyrobiska trwa czasami nawet 50 lat. Taki jest okres przewidziany dla obecnego zalewania wyrobisk, np. na terenie Łużyc dla odkrywek Nochten. W przypadku polskich jezior politycy nie poruszają raczej kwestii suszy i zmiany klimatu. 
Swoje  sceptyczne zdanie wobec stanowiska prezesa PGE,  który zapewnia  że wody w regionie wystarczy zarówno dla planowanej elektrowni jądrowej jak i dla rekultywacji wyrobiska wyraził Józef Drzazgowski (Stowarzyszenie Ekologiczne Eko-Przyjezierze) 
Cyt . :_ „ moim .. zdaniem żadna elektrownia atomowa nigdy nie powstanie w Bełchatowie . Tylko szaleniec by szedł w atom tam gdzie brakuje wody…  po pierwsze należy zrekultywować tereny pokopalniane a to potrwa nie lata ale … około 100 lat . Przykład zagłębia konińskiego i Pojezierza Gnieźnieńskiego gdzie rozpoczęto projekt rekultywacji wodnej  idzie  on jak po grudzie. Łatwo było wybudować kopalnię zniszczyć zasoby wodne i rolnicze ale naprawa to już skomplikowane działania. W rekultywacji wszyscy liczą na zasoby wody z Warty której z roku na rok może być mniej. Więc pytanie czym będziemy chłodzić turbiny planowanej elektrowni? Jest więcej niewiadomych na które nie widzę odpowiedzi zwolenników tej inwestycji.”

Od lat region Konina stara się o budowę elektrowni jądrowej w miejsce elektrowni na węgiel brunatny. Rywalizuje też w tej materii w Bełchatowem, który ogłasza już nawet, że wody wystarczy i dla elektrowni i dla planowanego ogromnego jeziora. Teraz okazało się, że partner koreański wycofał się z Polski, a także z konińskiego projektu. Włodarze chcą teraz przekonać potencjalnego partnera, że Konin jest lepszym miejscem na tą inwestycję, niż Bełchatów. Tym partnerem ma być kanadyjski koncern Candu a także koncerny japońskie. Planowane są wizyty studyjne do Japonii. 

Do końca roku, w wielu miejscach, kinach czy teatrach w Niemczech będzie można zobaczyć film dotyczący jednego z pierwszych protestów przeciwko odkrywkom w Niemczech – o miejscowości Lacoma. Protesty rozpoczęły się tam jeszcze w czasie NRD i stały się symbolem obywatelskiego oporu, także dotyczącego ochrony środowiska. Projekcjom filmu często będą towarzyszyć wykłady, rozmowy. Polecamy. https://www.der-kohle-im-weg.de/
Protesty w Lacomie stały się fundacyjne dla niemieckiego ruchu ekologicznego, dla protestów przeciw przesiedleniom. Owocem tych wydarzeń jest trwający od wielu lat opór w Nadrenii Północnej-Westfalii, gdzie pod koniec sierpnia odbywa się festiwal Kultura nad Krawędzią