Pod prąd

luty-marzec

Niemieckie organizacje ekologiczne Gruene Liga oraz Deutsche Umwelthilfe wygrały w sądzie administracyjnym w Cottbus w sprawie odkrywki Janschwalde. Już wcześniej ten sam sąd nakazał wstrzymanie pracy kopalni, ze względu na osuszanie terenów Natura 2000.

Sprawa oprócz ciekawostek branżowych ma potencjał komunikacyjny, ponieważ polski rząd planował zadbać o prawidłowe działanie odkrywki w trosce o przygraniczne, polskie gminy. Zwracał też uwagę, że Niemcy owszem pouczają Pl w sprawie Turowa, ale nic nie robią ze swoimi odkrywkami.

Rządy Polski i Czech podpisały ugodę w sprawie trwającego od lat sporu w związku ze szkodliwą dla środowiska i klimatu działalnością kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Turów. Wskutek konfliktu polsko-czeskiego zapłacimy także ponad 313 milionów złotych kar do budżetu Komisji Europejskiej za niezastosowanie się do postanowienia TSUE nakazującego czasowe wstrzymanie wydobycia węgla w Turowie. Prąd z Turowa staje się najdroższą energią w Polsce. Jednak w umowie zabrakło kluczowego dla regionu turoszowskiego elementu – adekwatnej daty zamknięcia kompleksu energetycznego Turów, która pozwoli na uzyskanie i skorzystanie z funduszy UE oraz rozpoczęcie transformacji.
Podpisz list:

Trwają konsultacje, w których warto wziąć udział – w projekcie brakuje podstawowych wyzwań, przed jakimi stoi region. Nie wystarczy wskazać problemy, ale też pokazać jak je rozwiązywać.
Planowane zakończenie pracy kopalni i elektrowni w przedłożonym projekcie to wciąż 2044 r. Problem transformacji przedstawiony jest w czasie przyszłym i w sposób życzeniowy: „Konieczne jest uruchomienie procesów, które w przyszłości pozwolą Gminie w sposób łagodny przejść przez proces transformacji energetycznej oraz przygotować lokalną gospodarkę na wstrząs wynikający z zakończenia pracy kompleksu górniczo-energetycznego Turów. […] W 2019 r. Gmina stała się także jednym z sygnatariuszy i członków „Komitetu Transformacji Regionu Turoszowskiego”. Głównym celem organizacji jest tworzenie dogodnych warunków dla zmian w regionach górniczych, stworzenia nowych możliwości rozwojowych poprzez transformację systemu energetycznego, ekologicznych innowacji i dbałości o czyste powietrze i środowisko, a także koordynowanie i pozyskiwanie funduszy przeznaczonych na cele związane z tą transformacją.”

Brak planu na transformację daje już wymierne efekty. Gmina pozostaje bez środków UE i pomysłu na przyszłość. Tymczasem Zgorzelec (miasto oraz lokalne podmioty) znalazł się na liście do dofinansowania w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.
Zarząd Województwo Dolnośląskie podjął uchwałę nr 5022/VI/22 w sprawie rozstrzygnięcia naboru na listę projektów niekonkurencyjnych planowanych do realizacji w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji na obszarach objętych Terytorialnymi Planami Sprawiedliwej Transformacji.
"To, że wszystkie nasze zgłoszone projekty zostały zaakceptowane przez Urząd Marszałkowski pokazuje, że nasze zaangażowanie i doświadczenie w sprawiedliwej transformacji regionu Turoszowa daje pozytywne efekty. Chcielibyśmy realizować te projekty w jak najszybszym czasie. Tak, aby mieszkańcy byli przygotowani do zmian i brali w nich aktywny udział” - mówi Agnieszka Spirydowicz, prezes Zklastra

Podczas gdy Bogatynia nie robi nic w kierunku transformacji, Bełchatów określił zamknięcie kopalni na rok 2030 i prowadzi intensywną współpracę z regionem Wielkopolski. Film o przyszłości Bełchatowa pokazuje jakie działania podejmowane są na miejscu

Na zlecenie Fundacji RT-ON ukazał się przewodnik po przepisach dotyczących rekultywacji kopalń węgla kamiennego i brunatnego, opracowany przez Fundację Frank Bold.
Przewodnik jest dostępny na stronie rt-on.pl w zakładce Publikacje, lub bezpośrednio pod tym linkiem:
https://rt-on.pl/publikacje?download=41:rekultywacja-kopaln-przewodnik-po-przepisach-prawnych
Na przełomie marca i kwietnia odbędzie się webinar przybliżający te przepisy, skierowany do organizacji pozarządowych, samorządowców i urzędników. Niebawem będziemy rozsyłać zaproszenia.
Rekultywacja po zakończeniu eksploatacji, co zawsze przypominamy, to w świetle prawa ustawowy obowiązek ze strony inwestora górniczego, a nie wyraz jego dobrej woli. NABE coraz bliżej - rząd przyjął właśnie program transformacji sektora elektroenergetycznego i wydzielenia aktywów węglowych z grup energetycznych. Zostaną zgrupowane w osobnym podmiocie ze 100-proc. udziałem Skarbu Państwa – nie możemy więc pozwolić, aby problem rekultywacji pozostał jedynie na barkach podatników.
Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego zdaniem prezesa Polskiej Grupy Energetycznej - największej firmy energetycznej w Polsce - pozwoli firmom energetycznym na jeszcze szybszą transformację” . Czy nie zapomną przy tym o rekultywacji?

Nowy rząd zaproponował szybsze odejście od węgla w Niemczech do 2030 r. W związku z inwazją Rosji na Ukrainę, powraca temat przedłużenia funkcjonowania bloków na węgiel. Pytania stawiane są też na terenie Łużyc, gdzie pracują elektrownie na węgiel brunatny.

01.03.2022 w trudnym dla wszystkich czasie, rząd podjął uchwałę ws. przyjęcia „Polityki Surowcowej Państwa" (PSP), przedłożoną przez Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa, „tradycyjnie” nie oglądając się przy tym na przekazane w 2018 i 2021 r. uwagi organizacji ekologicznych (w tym Fundacji RT-ON) oraz samorządów lokalnych. Uwagi dotyczyły m.in. tzw. ochrony złóż w formie zabezpieczenia dostępu do złóż kopalin (brak możliwości zabudowy) prowadzące z kolei do zablokowania lub ograniczenia rozwoju gmin i to także w sytuacji braku realnych możliwości eksploatacji złóż kopalin jak np. węgiel brunatny. Pod pretekstem ustanowienia tzw. ”ochrony strategicznych złóż kopalin”, dąży się do zapewnienia inwestorom górniczym daleko idących ułatwień w dostępie do kopalin w tym do możliwości eksploatacji budzących wieloletni, silny opór społeczny złóż węgla brunatnego jak : „Oczkowice”, „Legnica”, „Gubin-Brody”, ”Ościsłowo”, „Dęby Szlacheckie” czy ”Złoczew”. Konsekwencją będzie doprowadzenie do drastycznego ograniczenia prawa własności obywateli (brak możliwości rzeczywistego dysponowania swoją własnością) oraz bezprecedensowej utraty władztwa planistycznego samorządu terytorialnego poprzez wyeliminowanie go z procesu decyzyjnego i możliwości zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty.
Teraz działania państwa oraz Głównego Geologa Kraju nakierowane będą na:
- obniżenie ryzyka inwestycyjnego w działalności geologiczno-górniczej .. dodajmy, że to społeczności lokalne sprzeciwiające się dotąd wydobyciu węgla brunatnego traktowane były jako „ryzyko inwestycyjne” właśnie
- ochronę złóż kopalin i zapewnienie dostępu do udokumentowanych złóż kopalin poprzez ich właściwą ochronę przed zabudową
- zintegrowanie działań wszystkich podmiotów, które realizują działania dotyczące zabezpieczenia dostępu do surowców.
Koalicja „Rozwój Tak-Odkrywki Nie” wraz z organizacjami samorządowymi przygotowuje wspólne, krytyczne stanowisko wobec zagrożeń wynikających z PSP oraz zmian w ustawie Prawo geologiczne i górnicze.