Pod Prąd

Grudzień 2020 – podsumowanie roku

Cieszymy się, że ten pod wieloma względami „Annus horribilis”  (łac.okropny rok) za nami. Cieszymy się razem z tymi, którzy kolejne lata są z nami i wciąż mają siłę do walki o to co nas łączy. Nie  wszystkim się to udało... dlatego pamięć o ostatnich miesiącach oraz tych, którzy nie przetrwali zostanie między nami na zawsze.

Rok 2020 r. to nie tylko czas koronawirusa. Pandemia odsłoniła bowiem znaczenie wartości, o które walczymy od dawna – to czyste środowisko, transparentne prawo oraz priorytet dla zachowania trwałości takich zasobów jak woda, ziemia, powietrze, ochrona zdrowia oraz zarządzanie kryzysowe.

W 2020 r. Polska ogłosiła datę odejścia od węgla na 2049 r., dla porównania Niemcy chcą wyłączyć ostatnią elektrownię na węgiel w 2038 r.  UE zdecydowała ograniczenia emisji do 2030 r. o 55 %. PGE zrezygnowało z budowy odkrywki Złoczew, a ZE PAK ogłosił, że nie powstanie odkrywka Ościsłowo.  Przez cały rok Koalicja była tam, gdzie ważyły się losy planowanych odkrywek, informowała o wydarzeniach dotyczących węgla brunatnego, o postępowaniach prawnych, o kampaniach finansowych, tworzyliśmy nowe sojusze, szukaliśmy progresywnych argumentów, aby pokazać, że wydobycie węgla brunatnego oraz spalanie go do 2049 r. nie ma legitymacji społecznej w czasie kryzysu klimatycznego. Pandemia wpłynęła też na popyt na energię elektryczną i jej ceny. Przedstawiamy przegląd najważniejszych wydarzeń „odkrywkowych” 2020 r.

W styczniu 2020 ogłoszono w Niemczech projekt ustawy odejścia od węgla. Nie jest ona zgodna z zaleceniami Komisji Węglowej (ciało doradcze), a do tego przewiduje włączenie do sieci nowej elektrowni na węgiel kamienny, który ma być importowany z Australii. 42,6 %– to z kolei nowy wynik Niemiec w udziale OZE w rocznym Miksie energetycznym.

Ruszyły przygotowania petycji w sprawie przyszłości odkrywki Turów i wody pitnej na granicy Czech, Polski i Niemiec

Kobiety zablokowały koparki w odkrywce Tomisławice. „Zielona Fala” to dziewczyny z Warszawy, Szczecina, Bydgoszczy, Torunia, Bielska-Białej, Poznania.

20 marca koncern PGE dostał przedłużenie istniejącej koncesji w kopalni Turów na kolejne sześć lat, a jednocześnie wciąż stara się o nową koncesję, która pozwoli prowadzić wydobycie i spalanie węgla w elektrowni Turów do 2044 roku. Izabela Zygmunt, ekspertka ds. polityki klimatycznej i sprawiedliwej transformacji Polskiej Zielonej Sieci i Bankwatch  przypomina: „W ten sposób PGE faktycznie odbiera regionowi Bogatyni szansę na rozwój czy choćby na przygotowanie się i złagodzenie skutków społecznych szoku gospodarczego, jaki spadnie na ten obszar, jeśli ekonomia zmusi spółkę do porzucenia planu wydobywania i spalania węgla przez kolejne dekady. Taki scenariusz jest bardzo prawdopodobny, bo wytwarzanie energii z węgla już teraz jest coraz mniej opłacalne i należy się spodziewać, że w kontekście polityki energetycznej UE zupełnie straci rację bytu na długo przed 2044 rokiem”.

Niemcy: Po prawie 6 miesiącach przestoju wywołanym działaniami prawnymi, kopalnia i elektrownia Janschwalde (LEAG) w Niemczech wróciły do pracy. Na razie na okres do 2023 a w latach 2025-2027 elektrownia ma zostać odłączona od sieci w ramach Kohleausstieg. 1 września 2019 r. LEAG zatrzymał pracę kopalni czyli wydobycie węgla. Przez cały czas działały pompy i utrzymanie zboczy.

W kwietniu Koalicja RTON skierowała list sprzeciwu do ZE PAK, który ogłosił się „zielonym liderem” w telewizji Polsat. „Czysta hipokryzja Solorza-Żaka” – to był tytuł listu otwartego Koalicjantów RT-ON oraz wspierających  organizacji pozarządowych i ruchów klimatycznych

W maju media obiegła informacja, że PAK KWB planuje zbiorowe zwolnienia górników - w okresie od 1 lipca 2020 roku do 31 października 2020 roku zwolnienia obejmą w PAK KWB Adamów maksymalnie 111 pracowników, a w PAK Górnictwo maksymalnie 126 pracowników.

Wiosną 2020 miało ruszyć także niemieckie wyrobiskowe jezioro „Chociebuskie Morze Bałtyckie”. W marcu pojawiły się jednak problemy związane z suszą. Czas mija, wody w jeziorze nie przybywa, mnożą się jednak pytania – czy budowa jezior pokopalnianych ma w ogóle sens i jak będzie wyglądać zalewanie Turowa czy Bełchatowa?

Kiedy  ok 16 tys. Czechów wysłało do Parlamentu Europejskiego petycję za zatrzymaniem rozbudowy odkrywki Turów, samorządy i mieszkańcy regionu z Polski skierowali do UE swój list za tym, aby Turów działał do 2044 roku. Petycję przekazała Anna Zalewska z PiS, która reprezentuje sygnatariuszy w boju o Turów na arenie europejskiej. Pod dokumentem podpisało się blisko 30 tysięcy polskich przeciwników likwidacji kompleksu Turów. W akcję zbierania podpisów zaangażowali się obok PGE -samorządy powiatu zgorzeleckiego, mieszkańcy , harcerze a także pracownicy i strona społeczna PGE GiEK.

W czerwcu PGE musiało przesunąć termin oddania nowego 460 MW bloku w Turowie. Pod koniec 2020 r. blok w Turowie wciąż nie działa.
"Przyczyną przesunięć w planowanym harmonogramie są kwestie niezależne od konsorcjum związane ze skutkami pandemii COVID-19 oraz zmianami prawa i innymi okolicznościami będącymi ich następstwem i mającymi wpływ na możliwość zrealizowania przez konsorcjum zobowiązań w terminie ustalonym w umowie. Konsorcjum wskazuje ponadto na zwiększone koszty realizacji inwestycji, które będą przedmiotem dalszych rozmów z zamawiającym"

W czerwcu spotkaliśmy się  jako  Ogólnopolska  Koalicji  "ROZWÓJ TAK - ODKRYWKI NIE" w   miejscowości Kiejsze (gmina Babiak) i gdzie  5 lat temu  (w 2015)  mieszkańcy gminy Babiak własnymi siłami, w spontanicznym obywatelskim zrywie zorganizowali prawomocne tj. ważne i wiążące referendum lokalne przeciwko planom budowy  kopalni odkrywkowej na złożu "Dęby Szlacheckie". Było drugie tego rodzaju, zakończone pełnym sukcesem głosowanie w historii naszego kraju po referendach 'anty odkrywkowych" z 2009 r. w Brodach, regionie legnickim i Gubinie. Wspaniały przykład solidarności i zaangażowania lokalnej społeczności w obronie ich  dobrej przyszłości bez kopalni pod bokiem. "

25  lipca na terenie Wielkopolski odbył się protest przeciwko działalności ZE PAK. Pięć osób (aktywiści Obozu dla Klimatu) weszło  na teren kopalni węgla brunatnego w Drzewcach (pow. koniński) wstrzymując na kilka minut pracę odkrywki.
Lato przyciągało amatorów sportów wodnych do zbiornika należącego do elektrowni Adamów (ZE PAK SA), w którym woda ma PH 12, a biały piasek to popiół, w którym można się zapaść. Na teren nie wolno wchodzić, o czym mówią tablice informacyjne. Liczne wypadki przypominały jednak o tym, że jeziora powyrobiskowe to niekoniecznie czysta rekreacja.

W niedzielę 30 sierpnia na tzw. Trójstyku odbył się międzynarodowy protest ekologów i mieszkańców w sprawie kopalni Turów. Hasłem wiodącym było „Pragnienie sprawiedliwości” - coś czego domagają się sąsiedzi kopalni z Czech i Niemiec, ale też mieszkańcy Polski, którzy są poszkodowani pracą kopalni Turów, szczególnie z tytułu gospodarki wodnej. Pokojową demonstrację zakłócili związkowcy i górnicy z Turowa.
Po proteście na Nysie Łużyckiej odbył się spływ kajakowy. Mimo ulewnego deszczu wzięło w nim udział kilkudziesięciu uczestników.

Rozpoczęła się formalna skarga na działalność Turowa Czech do Komisji Europejskiej, która już trafiła przed Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu.

We wrześniu PGE oraz ZE PAK zaczęły głośno mówić o tym, że odkrywki Złoczew oraz Ościsłowo mogą jednak nie powstać. Dzisiaj już wiemy, że plany tych odkrywek  nie ujrzą światła dziennego.

Rząd zaczął informować o planach Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego ( NABE). Państwowy koncern PGE wiele dziesiątek lat korzystał z subsydiów m.in. do górnictwa i węgla, nie płacił za wodę i zanieczyszczenie klimatu, a wraz z nowym rokiem chciałby zmienić logo i de facto przerzucić odpowiedzialność za przyszłość kompleksu na inny państwowy podmiot NABE tj. docelowo na podatników.
 NABE ma wyczyścić portfel węglowy PGE. Dzięki temu koncern  stanie się „czysty”i skupiony tylko OZE. NABE przejmie aktywa „upadające” - energetykę  węglową (kompleksy na węgiel brunatny- Turów i Bełchatów oraz inne elektrownie na węgiel kamienny też Enei i Turonu)

13 .10.2020 w Kole z inicjatywy trzech członków Koalicji „Rozwój Tak – Odkrywki Nie”(Akcja Konin, Fundacja RT-ON, Eko -Przyjezierze) rozmawiano o przyszłości wody w rejonie pogranicza wschodniej Wielkopolski i Kujaw.

"Dziennik „Rzeczpospolita” 27.11.2020  podczas gali  „Walka o klimat”  przyznał nagrody „Zielone Orły Rzeczpospolitej” dla firm, samorządów, organizacji pozarządowych, które przysłużyły się klimatowi.
W kategorii ORGANIZACJE EKOLOGICZNE kapituła zdecydowała nagrodzić organizacje, które nie tylko sygnalizują problemy, ale również starają się przedstawiać konkretne rozwiązania. Nagrody otrzymały następujące organizacje:

1. miejsce: Koalicja Klimatyczna
2. miejsce: Fundacja Rozwój TAK-Odkrywki NIE
3. miejsce: Polski Alarm Smogowy

Listopad to też czas, kiedy temat Turowa stał się coraz bardziej tematem międzynarodowym. Pracownicy zaczęli się obawiać, że mogą stracić pracę wcześniej. Dlatego skierowano do władz koncernu zapytania o realne plany na przyszłość.

3 grudnia zarząd spółki ZE PAK publicznie potwierdził, że nie będzie nowych odkrywek w Wielkopolsce. Złoża Ościsłowo i Dęby Szlacheckie nie powstaną. To świetna wiadomość dla całego regionu i wszystkich, którzy od lat protestują przeciwko budowie odkrywki.

PGE obiecywało w Turowie, że węgiel będzie kopany do 2044 r. Do Bogatyni przyjechał sam prezes po niepokojach pogotowia strajkowego, które obawia się że wydobycie skończy się w 2030 r.

Kopalnia Turów zainteresowała też europejskich Zielonych. https://stopturow.com/pl1.php?dzial=2&kat=14&art=59
ZE PAK, jako prywatna firma wie, że czasy dla węgla się kończą. PGE jako spółka skarbu państwa może obiecywać kopalnie węgla do 2044 r. W 2021 r,  firmy PGE Turów już nie będzie, a zostanie NABE. Wtedy Agencja może stwierdzić, że obiecywanie węgla do 2044 r. nie było jej sprawą. Czas węgla może się skończyć szybciej, gdyż w grudniu zapadły ważne decyzje na szczeblu unijnym. Rada Europejska zdecydowała o podniesieniu celu klimatycznego UE na rok 2030 do „co najmniej 55 proc.”

W grudniu spotkaliśmy się na kolejne "pandemiczne" rozmowy Koalicji  w  wymuszonej ale  skutecznej formule on line ( 4 grudnia) - tu szersze info: