×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

17 listopada 2017
info
 

Newsletter 10/2017

Motto:

"Ziemia jest twoim okrętem, nie siedzibą".

św. Augustyn

 

Energia dla Klimatu, październik 2017

 W tym numerze m.in. o "smutnych" znikających jeziorach pogranicza Wielkopolski i Kujaw,
 polskiej węglowej przyszłości w raporcie dr. Michała Wilczyńskiego i Bartłomieja Derskiego,
"dużym błędzie" - planie budowy elektrowni Ostrołęka C, sytuacji elektrowni węglowych na świecie,          
 Nagrodzie Pracy Organicznej dla Krakowskiego Alarmu Smogowego i smogowej książce dla dzieci
"Skok na smog". A ponadto o tym, że w ubiegłym roku energetykę zdominowały inwestycje w odnawialne źródła energii - stanowiły 2/3 całego nowego potencjału elektrowni, o rekordowej dla Europy produkcji wiatrowego prądu orkanu Grzegorz, wycofaniu się 40 instytucji katolickich z inwestycji w paliwa kopalne oraz artykuł Naomi Klein o huraganie Irma, Donaldzie Trumpie i zmianach klimatu.

 

Życzymy pożytecznej lektury

 

W Koalicji "Rozwój TAK - Odkrywki NIE"

Pod Prąd - Informator Koalicji "Rozwój TAK - Odkrywki NIE" 9/10 2017

(źródło: eko.org.pl)

W tym, podwójnym numerze, m.in. o kajakowym spływie Nysą Łużycką, dyskusji ws. planowanej

odkrywki Złoczew i poznańskiej konferencji Koalicji.

 

Wielkopolska: Odchodzenie od węgla jest pewne

(źródło: eko.org.pl)

Może ten pragmatyczny region będzie pierwszym w Polsce, który pokaże jak to zrobić lepiej i taniej. Budując odnawialną i rozproszoną energetykę – relacja Radosława Gawlika, prezesa EKO-UNII i wiceprzewodniczącego Koalicji "RT-ON", z konferencji w Poznaniu.

 

Kopalnia chce wydać 12 milionów. Za węgiel przepompują wodę?

(źródło: eko.org.pl/przegladkoninski.pl)

Kopalnia "Konin" jest gotowa wyłożyć prawie 12 milionów na budowę rurociągu, którym doprowadzałaby wodę do Jeziora Wilczyńskiego.Taką deklarację złożyła po raz kolejny Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie. Pod warunkiem jednak, że spółka otrzyma koncesję na wydobywanie węgla z "Ościsłowa".

 

Smutny widok znikających jezior pogranicza Wielkopolski i Kujaw - raport Józefa Drzazgowskiego z 28 października 2017 r.

(źródło: przyjezierze.org/pl)

Kolejny raz wybrałem się na objazd jezior i to co zobaczyłem nie pozwala myśleć pozytywnie o ich przyszłości. Wiem jednak, że to tylko bardziej zmobilizowało mnie do działań w obronie środowiska.

 

Węgiel Łużycki, 3 października 2017

Lausitzer-Kohle-Rundbrief

BRUNICOWY ROZGLĔD

(źródło: eko.org.pl)

W numerze m.in. o tym, że Rada Rzeczoznawców ds. Środowiska żąda aby przyszły niemiecki rząd niezwłocznie rozpoczął proces odchodzenia od węgla i badaniach dotyczących przyszłości Łużyc.


Węgiel Łużycki, 9 października 2017

Lausitzer-Kohle-Rundbrief

BRUNICOWY ROZGLĔD

(źródło: eko.org.pl)

W numerze m.in. o obywatelskiej obronie lasu przed odkrywką Jänschwalde i 30-letniej nieprzerwanej i profesjonalnej pracy Umweltgruppe Cottbus na terenie Dolnych Łużyc.

 

Energetyka konwencjonalna - źródła nieodnawialne

Polityka i wydarzenia

Minister Szyszko chce, by elektrownie dalej truły

(źródło: greenpeace.org/poland/pl)

Minister środowiska Jan Szyszko staje po stronie brudnego przemysłu, a nie obywateli, zaskarżając przepisy, które mają chronić nasze środowisko i zdrowie. Na dodatek szuka sprawiedliwości przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, którego decyzje sam od paru miesięcy bezprecedensowo lekceważy – komentuje Marek Józefiak z Greenpeace Polska.

 

Raport: Górnictwo – węglowa przyszłość czy sprawiedliwa transformacja?

(źródło: koalicjaklimatyczna.org)

Od wielu lat górnictwo węgla kamiennego w Polsce jest w dramatycznej sytuacji ekonomicznej. Biorąc pod uwagę realia gospodarcze i społeczne, jeśli w najbliższym czasie nie zostanie opracowana odpowiednia strategia transformacji tego sektora, to jego sytuacja będzie permanentnie się pogarszać – twierdzą autorzy raportu: dr Michał Wilczyński i Bartłomiej Derski, redaktor portalu WysokieNapięcie.pl.

także  na ten temat:

W audycji z cyklu "Energia dla klimatu" w radiu TOK FM z prof. Zbigniewem Karaczunem z Koalicji Klimatycznej i Bartłomiejem Derskim z portalu wysokienapięcie.pl, rozmawiają red. Ewa Podolska i współprowadzący Radosław Gawlik ze Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA.

 

Czy polska gospodarka może działać bez węgla? - zapis z debaty

(źródło: chronmyklimat.pl)

Debatę przygotowała Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie. Wzięli w niej udział: Bogusława Matuszewska - z Fundacji Przedsiębiorczości Kobiet, była wiceprezes zarządu ds. Strategii i Rozwoju PGE, dr Andrzej Kassenberg - wieloletni prezes Instytutu na rzecz Ekorozwoju, Janusz Steinhoff - Przewodniczący Rady Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach, były wicepremier i minister gospodarki i Jarosław Wajer - Partner w firmie Ernst &Young w dziale Doradztwa Biznesowego.

 

Jak wyjść rakiem z kopalni

(źródło: pl.boell.org/pl)

W sektorze energetycznym i wśród polityków prawicowych dojrzewa refleksja, że Polska oparta na węglu to konstrukcja mityczna i nierealistyczna. Jeżeli nawet najbardziej zatwardziali zwolennicy gospodarki węglowej wycofują się ze swoich postulatów, to znak, że tradycyjnego modelu energetyki nie da się dłużej utrzymać.

 

(Bez)sens wielkiej inwestycji starej energetyki - debata w Ostrołęce

(źródło: reo.pl)

Cały świat idzie w kierunku rozproszonego systemy energetycznego, energetyki obywatelskiej. Tylko rozproszona i elastyczna energetyka ciągnie ludzi w górę. Buduje dobrostan - mówił 24 października prof. Jan Popczyk podczas publicznej debaty w Ostrołęce. Dyskusja dotyczyła skutków powstania Elektrowni C w tamtejszym mieście.

 

Ekspert o planach budowy elektrowni Ostrołęka C - to duży błąd

(źródło: elektrowniaostroleka.com)

Podczas panelu "Energetyka a węgiel - jaka przyszłość" na Kongresie Energetycznym we Wrocławiu dr inż. Wojciech Myślecki, przewodniczący zespołu nowoczesnych technologii wytwarzania energii przy Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) powiedział, że budowa bloku 1000 MW w Ostrołęce jest dużym błędem.

 

A biorący udział w panelu dyskusyjnym podczas tego kongresu prof. Jan Popczyk odnosząc się do prognozy ministra Tchórzewskiego na temat 50-procentowego udziału węgla w krajowym miksie energii w roku 2050, ocenił, że "życie wprowadzi radykalną korektę".

 

Do Polski trafia węgiel z okupowanego Donbasu

(źródło: gazetaprawna.pl)

Surowiec wydobywany jest na kontrolowanych przez separatystów terytoriach Ukrainy. Potem, w Rosji, dostaje fałszywą dokumentację, a następnie wywozi się go do UE, także Polski..

 

Raport o ogrzewaniu węglem: rośnie sfera ubóstwa energetycznego

(źródło: rp.pl)

31 proc. gospodarstw domowych używających do ogrzewania węgla plasuje się w sferze tzw. ubóstwa energetycznego; spodziewany dalszy wzrost cen węgla może powiększyć tę grupę do prawie 34 proc.

 

Pechowe nowe bloki w opolskiej elektrowni

(źródło: rp.pl/Energianews)

Błędy projektowe w stalowych konstrukcjach i problem z rurociągami wody chłodzącej nowe bloki mogą być przyczyną opóźnień w budowie.

 

Przepisy o wsparciu dla elektrowni w ciągu dwóch miesięcy?

(źródło: wysokienapiecie.pl)

Liczę na to, że ustawa o rynku mocy zostanie w tym roku zarówno uchwalona, jak i notyfikowana w Komisji Europejskiej – powiedział minister energii Krzysztof Tchórzewski. Na ile to realne?

 

Minister Tchórzewski: rynek mocy nie jest przeciwko OZE

(źródło: gramwzielone.pl)

Posłanka Nowoczesnej Monika Rosa oceniła, że "rządowa ustawa o rynku mocy utrwali uzależnienie Polski od węgla, od którego odchodzi cały świat". – To my wszyscy zamiast tworzyć nowoczesną energetykę, będziemy musieli finansować przestarzałe elektrownie. Będzie nas to kosztować 26,9 mld złotych – oceniła.

 

O scenariuszach rozwoju polskiej energetyki, w tym w kontekście planowanego wdrożenia rynku mocy, mówi w wywiadzie dla portalu Gramwzielone.pl Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii.

 

Świat odchodzi od węgla pomimo Trumpa. A Polska? Zostaje w tyle

(źródło: greenpeace.org/poland/pl)

Energetyka węglowa w Stanach nadal się kurczy, niezależnie od deklaracji Donalda Trumpa. To część szerszego trendu widocznego na świecie. Szybką transformację energetyczną masowo ogłaszają też miasta, regiony i całe państwa, w tym trzy należące do G7. Polski rząd, szykując obywatelom "abonament węglowy", zarządza całą wstecz.

 

Włochy rezygnują z węgla

(źródło: gramwzielone.pl)

Włoski rząd ogłosił, że zamierza zrezygnować całkowicie z wytwarzania energii z węgla do 2025 roku. W ten sposób Włochy dołączają do grupy krajów takich jak Wielka Brytania, Francja czy Holandia, które już wcześniej złożyły podobne obietnice. 7 unijnych krajów nie korzysta już w ogóle z węgla do produkcji elektryczności. Są to Belgia, Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Luxemburg i Malta.

 

Gdzie jest węgiel?

(źródło: biznesalert.pl)

Kilkanaście lat temu w kinach wyświetlano bajkę o małej, pomarańczowej rybce Nemo, która się zgubiła. O ile jednak małej rybki można nie zauważyć w wielkim oceanie, to jednak trudno nie dostrzec braku kilka milionów ton węgla w takim kraju jak Polska. Przynajmniej tak mi się wydawało – pisze Karolina Baca-Pogorzelska z Dziennika Gazety Prawnej.

 

Elektrownie węglowe na świecie: coraz więcej czy coraz mniej?

(źródło: ziemianarozdrozu.pl)

Minister energii Krzysztof Tchórzewski ogłosił niedawno, że planowany w Ostrołęce blok to ostatnia inwestycja węglowa w Polsce. Warto w tym kontekście przyjrzeć się, jak wyglądają obecne inwestycje węglowe na świecie i ich dalsze perspektywy.

 

Wielka Brytania, kiedyś węglowe mocarstwo, szybko żegna się z węglem

(źródło: ziemianarozdrozu.pl)

Nieodłącznym elementem krajobrazu wschodniej Anglii jest ogromna elektrownia węglową Drax.  Przez dekady elektrownia ta należała do jednych z największych na świecie, generując 10% energii elektrycznej wytwarzanej w całej Wielkiej Brytanii. To już przeszłość. Upadek węgla sprawił jednak, że brytyjskie emisje są teraz najmniejsze od ponad 100 lat i nadal spadają.

 

La transformation d'énergie, czyli francuski przykład

(źródło: reo.pl)

Do 2022 roku Francja zaprzestanie produkcji energii elektrycznej z węgla oraz ograniczy do 50 proc. udział energetyki jądrowej, który obecnie wynosi 75%. Atom zastąpią źródła odnawialne.

 

Atom

Aktualizacja Programu polskiej energetyki jądrowej już wkrótce

(źródło: wnp.pl)

Aktualizacja Programu polskiej energetyki jądrowej (PPEJ) zostanie przekazana Radzie Ministrów do końca roku – zapowiedział Andrzej Piotrowski, wiceminister energii.

 

A 20 dni wcześniej wiceminister Piotrowski zapewnił również, że zabetonuje nas w atom na zawsze, mówiąc: "przygotowywany model inwestycyjny zapewni zabezpieczenie wieloletniego projektu przed fluktuacjami politycznymi, czyli przed sytuacją, gdy któraś z kolejnych konfiguracji rządów postanowi zmienić zdanie wobec atomu".

 

Najpierw będzie krótka lista dwóch potencjalnych dostawców

(źródło: rp.pl/Energianews)

Na początku 2018 r. rozpoczną się konkursy na wybór dostawcy technologii. Najpierw jednak rząd musi zgodzić się na opracowany w ministerstwie energii model finansowania elektrowni atomowej.

 

Fińska elektrownia atomowa Olkiluoto 3 ma 10 lat opóźnienia

(źródło: rp.pl/Energianews)

Olkiluoto 3 to pierwsza od 15 lat nowa elektrownia atomowa budowana w Europie. Ma zostać uruchomiona w maju 2019 roku, a nie jak jeszcze niedawno informowano pod koniec 2018 roku.

 

Egipt zatwierdził atomowe kontrakty z Rosją

(źródło: rp.pl/Energianews)

Kair parafował cztery kontrakty z Moskwą na budowę pierwszej w kraju elektrowni atomowej.

 

Niska emisja

Smog znów zionie i straszy, ale rozpoczynamy od dobrej wiadomości:

Krakowski Alarm Smogowy nagrodzony na Gali Envicon 2017

(źródło: polskialarmsmogowy.pl)

Krakowski Alarm Smogowy (KAS) zdobył Nagrodę Pracy Organicznej im.Wojciecha Dutki podczas uroczystej gali kongresu Envicon Environment 2017 w Poznaniu. Nagrodę w imieniu zespołu odbrał dr Jakub Jędrak.

 

Komentarz redakcji:

To KAS jako pierwszy rozniecił w Polsce antysmogowy płomień – Alarm, od którego "zajęły się" inne społeczności, kolejne Alarmy. Krakusy wykonały kawał świetnej roboty, obudzili świadomość naszej smogowej rzeczywistości i zainicjowali konkretne działania samorządów i polityków krajowych. Serdecznnie gratulujemy i życzymy dobrej energii do dalszych antysmogowych działań. 

 

Polska pozostaje czerwoną plamą na smogowej mapie Europy

(źródło: greenpeace.org/poland/pl)

51 tysięcy Polaków co roku umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza - wynika z najnowszego raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA). Polska wraz z Bułgarią przodują w niechlubnym smogowym rankingu Unii Europejskiej. Najbardziej pilne jest wprowadzenie przez Ministerstwo Energii norm jakości węgla.

 

Rząd chce podważyć unijne przepisy dotyczące redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza. HEAL: Zapłacimy za to własnym zdrowiem

(źródło: healpolska.pl)

Ministerstwo Środowiska poinformowało, że zaskarży nowe przepisy unijne, które wymuszają na m.in. elektrowniach wprowadzenie najlepszych technologii, które redukują emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Powód? Zbyt wysokie koszty. A co z kosztownym zdrowiem Polaków?

 

Węgiel nie jest naszym bogactwem, tylko przekleństwem?

(źródło: reo.pl)

O ile znajdujemy się w ogonie pod względem opieki zdrowotnej, o tyle jesteśmy liderem, jeśli chodzi o zatruwanie własnych obywateli. Ba – nawet oderwaliśmy się od peletonu i uciekamy przed nim coraz prędzej. Szkoda tylko, że jest to ucieczka do tyłu...

 

Nowy okres polityki ochrony powietrza

(źródło: chronmyklimat.pl)

Uchwalając pierwsze uchwały antysmogowe wkroczyliśmy w nowy okres polityki ochrony powietrza. Jednak chyba nie do końca wiemy, co się z tym okresem wiąże?

 

Uchwała antysmogowa dla Mazowsza przyjęta jednogłośnie!

(źródło: polskialarmsmogowy.pl)

Projekt uchwały zakłada okres 5 lat na likwidację najbardziej zanieczyszczających kotłów, 10 lat na likwidację kotłów 3 i 4 klasy oraz zakazuje palenia odpadami węglowymi, wilgotnym drewnem, węglem brunatnym i mieszankami z jego udziałem.

 

Komentarz Piotra Siergieja z Polskiego Alarmu Smogowego:

Bardzo cieszymy się z decyzji radnych sejmiku. Okazało się, że politycy są w stanie stanąć ponad podziałami i poprzeć rozwiązanie, które służy nam wszystkim.

 

Uchwała antysmogowa w Łódzkiem

(źródło: dzienniklodzki.pl)

Od maja 2018 r. w regionie nie będzie można palić opałem najgorszej jakości. Wprowadza ona stopniowe ograniczenia w używaniu w domach najgorszych klas pieców i paliw.

Ale Łódzki Alarm Antysmogowy krytykuje przyjętą uchwałę i uważa, że to działania pozorne:

A Polski Alarm Smogowy uważa, że ta uchwała to oszukiwanie ludzi:

 

Zdrowe dzieci – zdrowe społeczeństwo – zdrowa przyszłość

(źródło: healpolska.pl)

Niemalże 300 milionów dzieci na całym świecie narażone jest na szkodliwy wpływ zewnętrznego zanieczyszczenia powietrza, które przekracza sześciokrotnie poziomy rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia, jako stosunkowo bezpieczne dla zdrowia.

 

Sprawa dotyczy także dzieci z Londynu - te z najuboższych rodzin doświadczają najwięcej negatywnych skutków zdrowotnych związanych z oddychaniem zanieczyszczonym powietrzem.

 

Do księgarń trafia "Skok na smog" - książka dla dzieci przygotowana we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym

(źródło: polskialarmsmogowy.pl)

Książka pomaga znaleźć odpowiedzi na pytania, jak zmierzyć się z zagrożeniem smogiem? Jak rozmawiać o nim z najmłodszymi?

 

Londyn: zanieczyszczenie powietrza wpływa na dzieci z najuboższych rodzin

(źródło: healpolska.pl)

Szkoły położone na obszarach najbardziej zanieczyszczonych pod kątem jakości powietrza w Londynie to te znajdujące się w najuboższych dzielnicach.

Ale nowa opłata dla kierowców ma zapobiec londyńskiemu smogowi:

 

Ukryte koszty dopłat do paliw kopalnych. Jak wycofanie dotacji wpłynie nasze zdrowie?

(źródło: healpolska.pl)

Za przestarzałą technologię wytwarzania energii ze spalania węgla polski podatnik płaci wysoką cenę. Skutkuje ona nie tylko zanieczyszczonym powietrzem, ale także zewnętrznymi kosztami zdrowotnymi, opiewającymi na kwotę ok. 40 mld dolarów rocznie - informuje nowy raport HEAL.

 

Sześć tysięcy podpisów za dolnośląską uchwałą antysmogową

(źródło: wroclaw.wyborcza.pl)

Działacze Dolnośląskiego Alarmu Smogowego (DAS) przekazali ponad 6 tys. zebranych podpisów poparcia dla uchwał antysmogowych na ręce przewodniczącego dolnośląskiego sejmiku, Pawła Wróblewskiego. Przepisy mają prowadzić min. do wycofania palenia węglem we Wrocławiu i dolnośląskich uzdrowiskach.

 

Dolny Śląsk się dusi. Potrzebujemy uchwał antysmogowych jak powietrza!

(źródło: eko.org.pl)

To właśnie dlatego w stolicy Dolnego Śląska, u progu nowego sezonu grzewczego i w ogniu trwających konsultacji, DAS i Akcja Demokracja inicjują outdoorową kampanię antysmogową, która przypomina Wrocławianom, dlaczego potrzebujemy zdecydowanych działań na rzecz walki z zanieczyszczeniem powietrza.

 

Już 95 mln zł dla mieszkańców Krakowa na wymianę pieców

(źródło: gramwzielone.pl)

W tym roku mieszkańcy Krakowa podpisali umowy na wymianę pieców węglowych na kwotę ponad 95 mln złotych, przeznaczoną na likwidację 7,5 tys. palenisk na paliwa stałe.

 

27 nowych czujników mierzy jakość powietrza w Rybniku

(źródło: teraz-srodowisko.pl)

W Rybniku (Śląskie), gdzie w minionym sezonie grzewczym dochodziło do rekordowych przekroczeń zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu, zamontowano w ostatnim czasie 27 czujników, mierzących stężenie pyłów w poszczególnych częściach miasta. Wyniki pomiarów są dostępne w internecie.

 

Darmowa komunikacja nie jest receptą na smog

(źródło: dolnoslaskialarmsmogowy.pl)

Idzie sezon smogowy. Czas odnieść się do pojawiających się postulatów wprowadzenia darmowej komunikacji zbiorowej w dni smogowe. Przypomnijmy sobie jakie są tego plusy i minusy.

 

Elektrofiltry poprawią jakość powietrza na Śląsku

(źródło: teraz-srodowisko.pl)

Elektrofiltry na kominach domów mogą ograniczyć emisję pyłów z lokalnych palenisk nawet o 90 proc. - przekonują przedstawiciele katowickiej Grupy CZH, która zainicjowała pilotażowy program ograniczenia niskiej emisji, dzięki takim urządzeniom. Pierwsze zamontowano w Goczałkowicach-Zdroju.

 

Łupki

Ceny ropy w USA znów spadają. Powód? Nowe odwierty surowca z łupków

(źródło: forsal.pl)

Ropa na giełdzie paliw w Nowym Jorku traci na wartości po 4 tygodniach zwyżek notowań. Amerykańscy producenci ropy z łupków uruchomili nowe odwierty - po raz pierwszy od 7 tygodni.

 

Brytyjczycy planują łupkową rewolucję na Atlantyku

(źródło: biznesalert.pl)

Ineos, największa brytyjska firma handlowa w sektorze chemicznym zamierza poszukiwać gazu z łupków po europejskiej stronie Atlantyku.

 

Odnawialne źródła energii (OZE)

Tobiasz Adamczewski z WWF wybrany Promotorem Czystej Energii

(źródło: portalkomunalny.pl)

Na Gali Envicon 2017 w Poznaniu w kategorii "osobowość" nagrodę otrzymał Tobiasz Adamczewski z fundacji WWF Polska. Laureat w swojej dotychczasowej pracy koncentrował się przede wszystkim na promocji OZE jako kluczowego, trwałego i najbardziej zrównoważonego sposobu na jednoczesne rozwiązanie problemów klimatycznych i energetycznych.

 

Brakującą "wirtualną" energię z OZE kupimy od Litwinów?

(źródło: gramwzielone.pl)

Jeśli w 2020 r. nie uda nam się osiągnąć 15-procentowego udziału zielonej energii w krajowym zużyciu, wówczas brakującą energię będziemy mogli wirtualnie odkupić od krajów Unii Europejskiej, które będą mieć jej za dużo w stosunku do swoich, indywidualnych celów na 2020 r.

A już w 2015 r. 11 krajów UE wypełniło swoje cele na 2020 r. Np. Litwa miała wówczas udział OZE w krajowym zużyciu energii na poziomie 25,8 proc., podczas gdy cel tego państwa na rok 2020 wyznaczono na 23 proc.

 

Energetyka odnawialna staje się tańsza niż gaz i węgiel. Również dzięki aukcjom

(źródło: gramwzielone.pl)

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (MAE) w swojej najnowszej analizie globalnego rynku energetycznego wskazuje, że jego ubiegłoroczny rozwój został zdominowany przez inwestycje w odnawialne źródła energii, które stanowiły 2/3, czyli około 165 GW nowego potencjału elektrowni, w czym największy udział miała fotowoltaika.

 

Komisja Europejska: krajowe cele OZE to bardziej problem polityczny

(źródło: gramwzielone.pl)

Pierre Dechamps z Komisji Europejskiej określił przyjęty w 2014 r. przez Radę Europejską cel OZE na rok 2030 na poziomie 27 proc. jako "sensowny kompromis pomiędzy poszczególnymi krajami" i podkreślił, że celem przygotowywanych w Brukseli regulacjach dla OZE ma być umożliwienie prosumentom znalezienia się w centrum unijnego rynku energii.

 

Nowa definicja prosumenta w UE ograniczy energetykę obywatelską?

(źródło: gramwzielone.pl)

Greenpeace alarmuje, że pomysły na doprecyzowanie definicji produkcji i autokonsumcji energii przez prosumentów na terenie Unii Europejskiej mogą zagrozić rozwojowi obywatelskich, prospołecznych projektów podobych do tego, które Greenpeace zrealizował już w Grecji, korzystając z wprowadzonych w tym kraju udogodnień.

 

Komisja Europejska chce powstania unijnego giganta w produkcji baterii

(źródło: gramwzielone.pl)

Komisja Europejska postrzega produkcję baterii na poziomie Unii Europejskiej jako strategiczny cel i jest przekonana, że kluczowe decyzje biznesowe w sprawie produkcji baterii muszą zostać podjęta szybko.

 

Wiatraki, fotowoltaika i magazyny energii w jednym miejscu

(źródło: gramwzielone.pl)

Duński producent elektrowni wiatrowych Vestas poinformował o budowie pierwszej na świecie – w miejscowości Flinders Shire w australijskim stanie Queensland – przemysłowej elektrowni hybrydowej, łączącej wytwarzanie z elektrowni wiatrowych i paneli fotowoltaicznych, którego nadwyżki będą gromadzone w zainstalowanych na miejscu magazynach energii.

 

Rzeszów ma swój klaster energii

(źródło: gramwzielone.pl)

Powołano Rzeszowski Klaster Odnawialnych Źródeł Energii. Efektem jego działania ma być obniżenie – już w przyszłym roku – cen energii elektrycznej dla członków klastra o 40-50 proc. deklarują twórcy klastra.

 

Jelenia Góra chce energetycznej samowystarczalności

(źródło: teraz-srodowisko.pl)

Budowę elektrowni fotowoltaicznej składającej się z 30 tys. paneli zakłada Jeleniogórski Klaster Energii Odnawialnej. Jeleniogórski magistrat liczy, że dzięki klastrowi uda się z czasem uzyskać samowystarczalność energetyczną miasta. Dzięki inicjatywie poprawie ma ulec również jakość powietrza w Kotlinie Jeleniogórskiej.

 

Mikrosieć zasili całą wyspę Robben

(źródło: chronmyklimat.pl)

Mikrosieć i technologia bezprzewodowa ABB umożliwiają zasilanie energią słoneczną miejsca wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO - wyspy Robben, w RPA, na której przez 18 lat więziony był Nelson Mandela. To wzorcowy przykład dla przyszłych, opartych o czystą energię, rozwiązań.

 

Ciemna strona chińskiego boomu w OZE

(źródło: gramwzielone.pl)

Za imponującym rozwojem chińskiego potencjału odnawialnych źródeł energii nie nadąża rozwój infrastruktury, którą na wielkie odległości można by wysłać coraz większe nadwyżki energii do miejsc, w których zostanie ona spożytkowana.

 

Tesla będzie produkować w Chinach

(źródło: gramwzielone.pl)

Tesla potwierdza plany uruchomienia linii produkcyjnych na największym rynku elektrycznej motoryzacji, czyli w Chinach. "The Wall Street Journal" podał nawet, że decyzja o uruchomieniu fabryki w Szanghaju już zapadła.

 

Wiedeń postawi tysiąc nowych stacji ładowania. Energia tylko z OZE

(źródło: gramwzielone.pl)

Wiedeń rozbudowuje sieć stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Teraz jest ich ponad 500, a do roku 2020 ma stanąć w mieście tysiąc nowych. Wykorzystywana w nich energia będzie pochodzić wyłącznie z odnawialnych źródeł energii.

 

Ciepłownia na kawę – to już się dzieje

(źródło: wysokienapiecie.pl)

W fabryce kawy rozpuszczalnej w Holandii fusy jako biomasa zasilają zakładową ciepłownię i napędzają cały proces technologiczny.

 

Carrefour w Zgorzelcu będzie zasilany hybrydową instalacją OZE

(źródło: gramwzielone.pl)

Na dachu hipermarketu Carrefour w Zgorzelcu powstała hybrydowa instalacja wykorzystująca technologię fotowoltaiczną i wiatrową.

 

Termomodernizacja na kredyt

(źródło: teraz-srodowisko.pl)

Wsparcie finansowe termomodernizacji budynków publicznych jest ostatnio dość popularną wiadomością. Co jednak z domami jednorodzinnymi? Eksperci przekonują przecież, że termomodernizacja budynków prywatnych przyniosłoby wiele korzyści.

 

Blisko 12 proc. Polaków realnie rozważa zakup samochodu elektrycznego

(źródło: biznes.newseria.pl)

Na tle Europy liczba zarejestrowanych w Polsce elektryków i samochodów hybrydowych typu plug-in wciąż jest niewielka. Jednak z roku na rok dynamicznie rośnie.

 

Słońce

Źródła słoneczne wschodzącą gwiazdą rynku energii

(źródło: wysokienapiecie.pl)

W 2016 roku, po raz pierwszy w historii, niekwestionowanym liderem globalnego rynku energii pod względem tempa wzrostu stała się fotowoltaika. Wiele też wskazuje, że z trudem zdobytej pozycji łatwo nie odda – wynika z najnowszego raportu Międzynarodowej Agencji Energii.

 

W najbliższych latach możliwe 80-90 GW fotowoltaiki rocznie

(źródło: gramwzielone.pl)

Międzynarodowa Agencja Energetyki Odnawialnej ocenia, że takiemu prognozowanemu poziomowi rozwoju globalnego potencjału fotowoltaiki będzie sprzyjać dalszy wyraźny spadek kosztów technologii PV, ale również magazynowania energii. Agencja prognozuje, że w kolejnej dekadzie koszty obu technologii mogą spaść o ok. 60 proc.

 

Cena energii z PV w Niemczech poniżej 50 EUR/MWh

(źródło: gramwzielone.pl)

Stabilne i przewidywalne regulacje, długookresowa, konsekwentnie realizowana strategia – w połączeniu z taniejącą technologią – procentują dalszymi spadkami cen energii z PV. Obecnie w Niemczech działają elektrownie fotowoltaiczne o łącznej mocy około 42 GW, a produkcja energii z PV zaspokaja ok. 7 proc. niemieckiego miksu wytwarzania energii elektrycznej (udział wszystkich OZE to już 1/3).

 

PROSUMENT: Dom-marzenie, który wytwarza więcej energii, niż potrzebują jego mieszkańcy

(źródło: reo.pl)

Produkcja prądu ze słońca przekroczyła zapotrzebowanie domu o blisko 1300 kWh. Bilans jest więc pozytywny – o zaletach takiego rodzaju domu opowiedział portalowi reo.pl Przemysław Romaniuk z Dąbrowy Chotomowskiej.

 

Norwegowie zbudują w Iranie elektrownie fotowoltaiczne za 2,5 mld euro

(źródło: gramwzielone.pl)

Farmy fotowoltaiczne o mocy aż 2 GW mają powstać w ciągu czterech, pięciu lat. To największy kontrakt na inwestycję w OZE w Iranie.

 

A to historia! Energetyka solarna, czyli powrót do natury

(źródło: reo.pl)

Ludzie od tysięcy lat uczą się, jak najlepiej spożytkować światło i ciepło słoneczne. Aż nauczyli się przetwarzać energię słoneczną w prąd. Historia jej wykorzystania pełna jest fascynujących wynalazków, ale i porażek. Jednak obecny rozkwit fotowoltaiki pokazuje, że wciąż wiele przed nami.

 

Ikea: największe zainteresowanie fotowoltaiką na Mazowszu i Śląsku

(źródło: gramwzielone.pl)

W II kwartale br. Ikea uruchomiła w Polsce sprzedaż domowych elektrowni fotowoltaicznych. Polska stała się tym samym czwartym krajem na świecie, w którym szwedzki koncern zaoferował takie instalacje.

 

Wiatr

38 mln Polaków z prądem tylko z wiatru

(źródło: wysokienapiecie.pl)

Przechodzący nad Europą orkan Grzegorz dostarczył w sobotę, 28 października, tyle energii, że wystarczyło jej do zasilenia prądem gospodarstw domowych 450 mln Europejczyków i większości polskiego przemysłu. Duńskie wiatraki wyprodukowały więcej, niż zużył cały kraj, a w Niemczech i Belgii trzeba było dopłacać do odbioru prądu.

A w Polsce padł rekord dostaw mocy z wiatraków:

 

Powstały najwyższe wiatraki na świecie z magazynem energii

(źródło: wysokienapiecie.pl)

26 października w Niemczech zainstalowano cztery najwyższe lądowe turbiny wiatrowe na świecie. Wyższe, niż jakikolwiek budynek w Polsce, ale imponują nie tyle rozmiarami, co faktem, że wieżach znajdą się ogromne magazyny energii. Część kluczowych urządzeń wykorzystanych w projekcie powstała w Polsce.

 

Dania: rusza inwestycja wiatrowa za miliard euro

(źródło: gramwzielone.pl)

Elektrownie wiatrowe staną na Morzu Północnym, na obszarze 88 km2, w odległości około 34 km od duńskiego wybrzeża. Mają produkować energię w ilości odpowiadającej zapotrzebowaniu ok. 425 tys. duńskich gospodarstw domowych.

 

Zagadka spadających cen morskich wiatraków

(źródło: wysokienapiecie.pl)

Ostatnich kilka miesięcy to coraz bardziej zaskakujące wyniki aukcji dla morskich farm wiatrowych. Niektóre farmy obywają się już zupełnie bez wsparcia. Ale czy spadek cen rzeczywiście wiąże się z rozwojem technologii?

 

Uruchomiono pierwszą "pływającą" farmę wiatrową

(źródło: gramwzielone.pl)

W Szkocji powstała pierwsza komercyjna morska farma wiatrowa złożona z "pływających" elektrowni wiatrowych, których nie przytwierdzono na stałe do morskiego dna. Niemal w tym samym czasie swoją pierwszą pływającą elektrownię wiatrową uruchamiają Francuzi.

 

Amazon ma kolejną wielką farmę wiatrową

(źródło: gramwzielone.pl)

Amazon ogłosił, że na koniec 2017 roku udział OZE w konsumowanej przez niego energii wyniesie  ponad 50 proc.

 

Żarty się skończyły

(źródło: reo.pl)

Amerykanie z Invenergy postanowili zagrać jeszcze ostrzej niż dotychczas. Polski rząd ma pół roku na polubowne załatwienie sporu wokół farm wiatrowych spółek-córek amerykańskiej firmy. Jeśli nie, to sprawa trafi do arbitrażu, przewidzianego przez podpisane przez Polskę międzynarodowe umowy. A swoje roszczenia firma z USA szacuje na 700 mln dol.

 

Budowa wież wiatrowych jak z Ikei. Koszt niższy o 30 proc.

(źródło: gramwzielone.pl)

Szwedzka firma Modvion, wspierana przez rządową Szwedzką Agencję Energetyczną, wdraża rozwiązanie polegające na budowie modularnych wież wiatrowych. Jak zapewniają Szwedzi, ich rozwiązanie będzie o 30 proc. tańsze od tradycyjnych wież budowanych z wielkich stalowych modułów.

 

Elektrownia wiatrowa w Holandii wyprodukuje.. wodór

(źródło: gramwzielone.pl)

Pomysł magazynowania nadwyżek energii produkowanej z wiatraków w postaci wodoru nie jest nowy. Holenderska firma wpadła na pomysł, aby energia produkowana z turbiny wiatrowej była zamieniana na wodór jeszcze w samej elektrowni wiatrowej, co ma obniżyć koszty i zwiększyć wydajność takiego procesu.

 

Lądowe wiatraki na Wyspach wrócą do łask?

(źródło: gramwzielone.pl)

Od czasu ograniczenia możliwości stawiania wiatraków w Wielkiej Brytanii, koszt takich instalacji spadł o połowę i dzisiaj trudno nie brać ich pod uwagę, myśląc o rozwoju brytyjskiej energetyki, jeśli ma się na względzie utrzymanie niskich cen energii.

 

Klimat

Nie ma ucieczki przed trudnymi decyzjami wobec klimatu

(źródło: reo.pl)

Europa odwraca się od swojej ambitnej polityki klimatycznej. Interesy poszczególnych państw, które odwlekają konfrontację z rzeczywistością na kolejne lata, prowadzą do niczego innego jak ekosystemowej katastrofy. Dlaczego rzecz tak oczywista spotyka się z naszym niezrozumieniem?

 

Tak dużo CO2 jeszcze nie było. Rośnie ryzyko klęsk żywiołowych

(źródło: gramwzielone.pl)

W ubiegłym roku stężenie CO2 w atmosferze osiągnęło najwyższy poziom w historii. Naukowcy ze Światowej Organizacji Meteorologicznej podkreślają, że rośnie ryzyko nieodwracalnych zmian klimatycznych.

 

2017. Rok katastrof w USA: żniwo ludzkiej bezmyślności wobec natury

(źródło: reo.pl)

W 2017 roku Stany Zjednoczone Ameryki doświadczyły serii katastrof, które mają mniej lub bardziej ścisły związek ze zmianą klimatu. W "międzyczasie" prezydent USA, Donald Trump zrezygnował z celów polityki klimatycznej, jaką obrał jego poprzednik....

 

Fale upałów coraz silniejsze i dłuższe

(źródło: ziemianarozdrozu.pl)

Choć obecny rok nie będzie rekordowo ciepły, to i tak zapisze się jako jeden z kilku najcieplejszych i obfitujących w ekstrema pogodowe.

 

Zamknęła usta przeciwnikom teorii zmian klimatycznych jednym postem w social media

(źródło: chronmyklimat.pl)

Dr Katharine Hayhoe przeprowadziła badania i podzieliła się ich wynikiem na Facebooku, aby uderzyć w niedowiarków zmian klimatycznych. Mocno sformułowane stanowisko stało się tak popularne, że zaczęło krążyć w sieci po całym świecie.

 

Nasza zielona świadomość. Pożar i pozew

(źródło: reo.pl)

Czy ośmioletnie dziecko może być świadome zagrożeń wynikających ze zmian klimatu? Najwidoczniej. W niektórych krajach europejskich świadomość społeczna jest zaskakująco wysoka. Grupa dzieci w Portugalii właśnie przymierza się do pozwania 47 krajów członkowskich Rady Europy za emisję gazów cieplarnianych, która doprowadziła do dewastujących pożarów w tym kraju.

 

Jak Trump reanimuje węgiel kosztem OZE

(źródło: wysokienapiecie.pl)

Donald Trump już podczas kampanii wyborczej zapowiadał, że nie jest wielbicielem OZE, tylko węgla i atomu, a jako prezydent wypowie paryskie porozumienia klimatyczne i uchyli przyjęty za Baracka Obamy Plan Czystej Energii. Teraz za słowami idą czyny.

także  na ten temat:

Administracja Donalda Trumpa odsłoniła karty w grze o tradycyjny model energetyki.

 

Naomi Klein: Irma nie "obudzi" republikanów negujących zmiany klimatu

(źródło: zielonewiadomosci.pl)

Zmiany klimatu całkowicie burzą fundament ideologiczny, na którym opiera się współczesny konserwatyzm (i liberalizm głównego nurtu również).

 

Ojciec Święty przeciw obsesyjnej dominacji człowieka nad światem. A oni nie słyszą, nie podają dalej...

(źródło: ziemianarozdrozu.pl)

40 znaczących instytucji katolickich (w tym niemiecki bank „Kościoła i Caritasu” i Asyż – miasto papieża Franciszka) poinformowało, że kończy inwestycje w paliwa kopalne. To największa tego typu deklaracja złożona dotychczas przez organizacje kościelne.

 

Bank BNP Paribas odwraca się od projektów łupkowych

(źródło: polskielupki.pl)

Największy francuski bank poinformował, że nie będzie uczestniczył w finansowaniu projektów wydobycia ropy ze złóż łupkowych i piasków roponośnych. To efekt realizowanej polityki przeciwdziałania zmianom klimatu.

 

Konferencja klimatyczna UNFCCC w Bonn

(źródło: chronmyklimat.pl)

W listopadzie odbywa się coroczna konferencja klimatyczna UNFCCC w Bonn, ale po raz pierwszy jest ona organizowana przez małe wyspiarskie państwo rozwijające się: Fidżi. Kraj jest jednym z najbardziej narażonych na zagrożenia i wpływ zmian klimatycznych.

 

Ile CO2 "emituje" samochód elektryczny na prąd z węgla?

(źródło: gramwzielone.pl)

Samochody elektryczne, które poruszają się na energii pochodzącej głównie z elektrowni węglowych i tak emitują mniej gazów cieplarnianych niż samochody napędzane dieslem – dowodzą naukowcy z brukselskiego uniwersytetu VUB w raporcie wykonanym na zlecenie Transport & Environment (T&E).

 

Odkryto rekordowo stary, liczący sobie 2,7 mln lat rdzeń lodowy z Antarktydy

(źródło: ziemianarozdrozu.pl

Do tej pory badanie rdzeni lodowych pozwalało nam zajrzeć w przeszłość klimatu na 800 tys. lat. Na konferencji w Paryżu, przedstawiono wyniki pokazujące, że udało się pozyskać do analizy lód liczący sobie 2,7 mln lat, ponad trzykrotnie starszy od dotychczasowego rekordzisty. Dzięki temu odkryciu będziemy mogli zerknąć w czasy sprzed cykli epok lodowych.

 

Upadek Cywilizacji Zachodniej. Spojrzenie z przyszłości

(źródło: ziemianarozdrozu.pl)

Mamy rok 2393. Świat jest niemal nierozpoznawalny dla ludzi żyjących w XXI wieku. Oczywiste z perspektywy czasu ostrzeżenia przed katastrofą klimatyczną były ignorowane przez dekady, prowadząc do wysokiego wzrostu temperatur, wzrostu poziomu morza, powszechnych susz i – w rezultacie – katastrofy określanej teraz jako Wielki Upadek z 2093 roku (...).

 

 

Redakcja: Urszula Bugajewska, Radosław Gawlik, Witold Miklaszewski, Janusz Szymański.

Wydaje Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA

przy współpracy przedstawicieli Ogólnopolskiej Koalicji "Rozwój TAK - Odkrywki NIE".

Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, ul. Białoskórnicza 26, 

info

więcej
2024-03-08
Energia dla Klimatu luty-marzec 2024
2024-01-22
Energia dla Klimatu Styczeń 2024
2024-01-10
Energia dla Klimatu Grudzień-Styczeń 2023/2024
2023-12-06
Energia dla Klimatu Listopad-Grudzień 2023
2023-11-09
Energia dla Klimatu PaździernikListopad 2023
2023-10-10
Energia dla Klimatu WrzesieńPaździernik 2023
2023-09-07
Energia dla Klimatu SierpieńWrzesień 2023
2023-08-10
Energia dla Klimatu Lipiec/Sierpień 2023
2023-07-06
Energia dla Klimatu Czerwiec/Lipiec 2023
2023-06-12
Energia dla Klimatu Maj/Czerwiec 2023
2023-05-09
Energia dla Klimatu Kwiecień/Maj 2023
2023-04-06
Energia dla Klimatu Marzec 2023
2023-03-02
Energia dla Klimatu Luty 2023
2023-01-31
Energia dla Klimatu Styczeń/Luty 2023
2023-01-09
Energia dla Klimatu Styczeń 2023
2022-12-14
Energia dla Klimatu Listopad/Grudzień 2022
2022-11-17
Energia dla Klimatu październiklistopad 2022
2022-10-20
Energia dla Klimatu wrzesień/październik 2022
2022-09-14
Energia dla Klimatu sierpień/wrzesień 2022
2022-07-31
Energia dla Klimatu lipiec/sierpień 2022
2022-07-13
Energia dla Klimatu czerwiec/lipiec 2022
2022-06-18
Energia dla Klimatu majczerwiec 2022
2022-05-16
Energia dla Klimatu kwiecień/maj 2022
2022-04-09
Energia dla Klimatu marzec/kwiecień 2022
2022-03-07
Energia dla Klimatu luty/marzec 2022
2022-01-31
Energia dla Klimatu styczeń 2022
2022-01-05
Energia dla Klimatu grudzień-styczeń 2021
2021-12-21
Energia dla Klimatu listopadgrudzień 2021
2021-11-17
Energia dla Klimatu październik/listopad 2021
2021-10-13
Energia dla Klimatu wrzesień/październik 2021
2021-09-18
Energia dla Klimatu sierpień/wrzesień 2021
2021-08-04
Energia dla Klimatu Lipiec 2021
2021-07-08
Energia dla Klimatu Czerwiec/Lipiec 2021
2021-06-08
Energia dla Klimatu Maj-Czerwiec 2021
2021-05-09
Energia dla Klimatu kwiecień maj 2021
2021-04-09
Energia dla Klimatu marzec/kwiecień 2021
2021-03-13
Energia dla Klimatu luty/marzec 2021
2021-01-28
Energia dla Klimatu styczeń 2021
2021-01-13
Energia dla Klimatu grudzień 2020-styczeń 2021
2020-12-09
Energia dla Klimatu listopad/grudzień 2020 r.
2020-11-16
Energia dla Klimatu Październik/Listopad 2020
2020-10-16
Energia dla Klimatu Wrzesień/Październik 2020
2020-09-14
Energia dla Klimatu Sierpień/Wrzesień 2020
2020-08-10
Energia dla Klimatu Lipiec 2020
2020-07-14
Energia dla Klimatu Czerwiec/Lipiec 2020
2020-06-10
Energia dla Klimatu Maj/Czerwiec 2020
2020-05-12
Energia dla Klimatu, kwiecień 2020
2020-04-14
Energia dla Klimatu, marzec 2020
2020-03-03
Energia dla Klimatu, luty 2020
2020-02-02
Energia dla Klimatu, styczeń 2020
2019-12-30
Energia dla Klimatu, grudzień 2019
2019-12-13
Energia dla Klimatu, listopad grudzień 2019
2019-11-22
Energia dla Klimatu, październik / listopad 2019
2019-10-24
Energia dla Klimatu, wrzesień / październik 2019
2019-09-12
Energia dla Klimatu, sierpień/ wrzesień 2019
2019-08-08
Energia dla Klimatu, lipiec/sierpień 2019
2019-07-22
Energia dla Klimatu, czerwiec/lipiec 2019
2019-06-24
Energia dla Klimatu, maj/czerwiec 2019
2019-05-15
Energia dla Klimatu, kwiecień/maj 2019
2019-04-08
Energia dla Klimatu, marzec/kwiecień 2019
2019-03-09
Newsletter 02/2019
2019-02-13
Newsletter 01/2019
2019-01-09
Newsletter 12/2018 i 01/2019
2018-12-10
Newsletter 11/2018
2018-11-06
Newsletter 10/2018
2018-10-22
Newsletter 09/10/2018
2018-08-09
Newsletter 08/2018
2018-08-09
Newsletter 07/2018
2018-07-10
Newsletter 06/2018
2018-06-18
Newsletter 05/2018
2018-05-28
Newsletter 03/04/2018
2018-03-23
Newsletter 02/2018
2018-02-01
Newsletter 01/2018
2018-01-16
Newsletter 12/2017
2017-12-16
Newsletter 11/2017
2017-11-17
Newsletter 10/2017
2017-10-20
Newsletter 09/2017
2017-09-14
Newsletter 08/2017
2017-08-26
Newsletter 07/2017
2017-07-09
Newsletter 06/2017
2017-06-19
Newsletter 05/2017
2017-05-11
Newsletter 04/2017
2017-04-19
Newsletter 03/2017
2017-03-13
Newsletter 02/2017
2017-02-03
Newsletter 01/2017
2017-01-12
Newsletter 12/2016
2016-12-13
Newsletter 11/2016
2016-11-25
Newsletter 10/2016
2016-10-10
Newsletter 09/2016
2016-09-06
Newsletter 08/2016
2016-08-07
Newsletter 07/2016
2016-07-04
Newsletter 06/2016
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej