Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

czerwiec 2023

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- pierwszej w Polsce niezależnej energetycznie dzielnicy
- możliwości produkcji energii w kosmosie
- zmian w Prawie energetycznym
- protestów aktywistów i aktywistek przed Orlenem oraz przeciwko odkrywkom w Niemczech
- kolejnych sporów w sprawie kopalni Turów

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

TOKfm: Energia dla Klimatu
Ewa Podolska i Radosław Gawlik rozmawiają z prof. Janem Popczykiem: Pogodę można skuteczniej prognozować niż politykę. OZE vs atom, czyli O tym jak skutecznie zarządzać energią pochodzącą z przydomowych fotowoltaik oraz o eko-podejściu do elektrowni atomowej

Po raz pierwszy w Polsce ujemne ceny prądu
11 czerwca, między godz. 11:00 a 16:00, ceny energii elektrycznej w Polsce były ujemne, czyli to wytwórca płacił odbiorcy za zużycie energii ze względu na jej nadmiar na rynku. Sytuacja spowodowana była wysoką produkcją z OZE - fotowoltaika pracowała z mocą ponad 7 GW, a farmy wiatrowe - 2,1 GW, a także niskim popytem tego dnia na prąd. Podobna sytuacja miała miejsce także w Austrii, Niemczech i Szwecji.

a) OZE

Magazynowanie energii - czy to się opłaca?
Największy w Europie bateryjny magazyn energii Pillswood Battery Energy Storage System od momentu uruchomienia pod koniec 2022 r. do końca pierwszego kwartału 2023 r. wygenerował przychody rzędu 2,3 mln funtów (około 12 mln zł). Magazyn ma moc całkowitą 98 MW, pojemność 196 MWh i bazuje na jednostkach bateryjnych, które dostarczyła Tesla.

Sukces magazynu energii na górze Żar
Półtoraroczne testy bateryjnego magazynu energii, który znajduje się w pobliżu elektrowni szczytowo-pompowej i instalacji PV na górze Żar (w powiecie żywieckim) potwierdziły, że tego typu rozwiązania mogą zwiększyć elastyczność pracy obiektów oraz stabilizować i regulować pracę sieci średniego napięcia. Magazyn pracuje bezobsługowo w ramach systemu zdalnego nadzoru.

Ile Europa zaoszczędza dzięki OZE?
Wg. raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA), dzięki nowo zainstalowanym elektrowniom PV i wiatrowym obywatele Unii Europejskiej zaoszczędzą ok. 100 mld EUR (ok. 450 mld zł) w latach 2021-2023. W 2023 r. uruchomione ma być 60 GW w fotowoltaice i energetyce wiatrowej, co przyczyni się do wyparcia nawet 20% produkcji energii z paliw kopalnych.

b) efektywność energetyczna

Niezależne energetycznie wyspy
Na irlandzkich wyspach Aran oraz włoskiej San Pietro rozpoczęto projekt demonstracyjny w celu oceny skuteczności wykorzystania systemów pomp ciepła, elektrownii PV i magazynów energii do uniezależnienia tych terenów od dostaw energii bazującej na paliwach kopalnych. Inwestycja zakłada uzyskanie 10% oszczędności energii, 60% redukcji emisji gazów cieplarnianych i 50% wzrostu wykorzystania OZE.

Pierwsza w Polsce samowystarczalna energetycznie dzielnica
W Siewierzu, na Górnym Śląsku, powstanie dzielnica samowystarczalna energetycznie, uwzględniająca zasady zrównoważonego rozwoju. Celem projektu jest stworzenie wzorcowego modelu, charakteryzującego się wysoką jakością życia, dostępnością dla społeczeństwa i ograniczaniem wpływu na środowisko. Przygotowane są trzy scenariusze rozwoju energetycznego dla tego regionu.

c) transport

Mały i tani samochód elektryczny
Luvly O to szwedzki elektryk stworzony z myślą o jeździe po mieście. Wyróżnia się nietypowym wyglądem i niewielką masą (waży jedynie 380 kg), a baterię można wyjąć z auta i naładować w domu, podłączając do zwykłego gniazdka. Luvly na jednym ładowaniu przejedzie 100 km, jego maksymalna prędkość wynosi 90 km/h, a cena ma nie przekroczyć 10 tys. dolarów (ok. 40 – 45 tys. zł).

Ciągnik rolniczy na wodór
We Francji opracowano pierwszy na świecie ciągnik rolniczy TRAXX Concept H2 w pełni zasilany wodorem. Maszyna przeznaczona jest do pracy w winnicach. Nowoczesny ciągnik wyróżnia się szybkim czasem ładowania baterii (kilka minut), lekką wagą oraz możliwością pracy nawet do 12h bez przerwy. TRAXX Concept H2 jest obecnie w fazie prototypu i jeszcze w tym roku mają rozpocząć się testy z wybranymi klientami.

Czy będziemy produkować energię z kosmosu?
Japońska agencja kosmiczna JAXA chce od 2025 r. produkować energię słoneczną w kosmosie. Satelity z panelami solarnymi wysłane na orbitę ziemską mają produkować energię, która potem będzie zmieniana w mikrofale, wysyłana do naziemnych stacji odbiorczych i przekształcana w energię elektryczną. Główną zaletą wykorzystania potencjału energii słonecznej z kosmosu jest ciągła produkcja energii, niezależna od warunków pogodowych.

Super wydajny magazyn energii już w komercyjnej produkcji
Kanadyjska firma EVLO Energy Storage opracowywała w 2021 r. swój najbardziej wydajny wielkoskalowy systemem magazynowania energii, który wprowadza właśnie na rynek. Magazyn może pracować do 7,3 tys. cykli lub przez 20 lat, a naładowany system jest w stanie przechowywać energię przez 1–4 godz. Nowy magazyn może mieć zastosowanie w przemyśle i w integracji z OZE.

Strategia Stanów Zjednoczonych wobec wodoru
Rząd USA wprowadza nowe rozwiązania dot. rozwoju sektora wodorowego. Na rozwój technologii wodorowych rząd federalny przeznaczy 9,5 mld dolarów. Do 2030 r. USA chce produkować 10 mln ton czystego ( zielonego) wodoru rocznie, a w kolejnych dekadach zwiększyć możliwości wytwórcze nawet do 50 mln ton. Powstanie też 100 tys. nowych miejsc pracy.

Unijne przepisy dotyczące baterii
Parlament Europejski zatwierdził przepisy dotyczące sprzedawanych baterii. Baterie w pojazdach elektrycznych, w lekkich środkach transportu (np. hulajnogach lub rowerach) oraz baterie o pojemności powyżej 2 kWh wykorzystywane w przemyśle będą musiały posiadać specjalny cyfrowy paszport, określający m.in. ślad węglowy. Natomiast przenośne baterie w urządzeniach powinny być łatwe do wyjęcia i wymiany. Ustalono także cele w zakresie recyklingu.

Jest specustawa dla elektrowni szczytowo-pompowych
Jeszcze w czerwcu w życie wejdzie specustawa mająca ułatwić budowę elektrowni szczytowo-pompowych (ESP). ESP będą zaliczane do inwestycji celu publicznego, skrócona zostanie ścieżka administracyjna dla inwestorów, uproszczony będzie także proces uzyskiwania decyzji dot. lokalizacji. Będą również ułatwienia dla już istniejących elektrowni szczytowo-pompowych.

Komentarz Redakcji:
Rząd powinien się zatroszczyć najpierw o wykorzystanie istniejących 6 ESP o mocy ok 1 800 MW. Analiza czasu ich pracy w 2022r pokazała, że sa wykorzystywane ponizej 10 % czasu w roku (750 godzin) w sytuacji, gdy już zdarzyły się wyłączenia PV z powodu braku zagospodarowania nadmiaru produkcji prądu ze słońca.

Będą zmiany w Prawie energetycznym
Sejm przyjął nowelizację Prawa energetycznego, która wdraża różne dyrektywy europejskie. Przepisy umożliwiają m.in. zmianę sprzedawcy energii elektrycznej w ciągu 24h. Nowelizacja wprowadza także możliwość tworzenia obywatelskich społeczności energetycznych i możliwość zawierania umów na dynamiczną taryfę sprzedawanej energii elektrycznej, a także opóźnia o rok uruchomienie Centralnego Systemu Informacji o Rynku Energii (CSIRE).

Samorządy mogą wygrać stacje ładowania elektryków
W czerwcu wystartował projekt grantowy „Razem dla eko-zmiany”. Mogą w nim wziąć udział jednostki samorządu terytorialnego, których liczba mieszkańców nie przekracza 100 tys. W ramach projektu można otrzymać pełne finansowanie budowy minimum 16 stacji ładowania pojazdów elektrycznych oraz ich utrzymanie przez 2 lata. Konkurs realizowany jest przez Fundację Santander Bank Polska i Santander Leasing.

Nowy magazyn energii dla mieszkańców bloków
Niemiecka firma opracowała magazyn energii elektrycznej, dzięki któremu nie ma potrzeby nabywania dodatkowego inwertera do fotowoltaiki balkonowej. Nowy magazyn ma możliwości awaryjnego zasilenia domu w sytuacji zaniku napięcia w sieci, a dzięki dodatkowym gniazdom może także stać się przenośnym powerbankiem. Przy odpowiedniej autokonsumpcji magazyn może zwrócić się od 4-6 lat.

Drogi prąd uderza w polskie przedsiębiorstwa
86% polskich firm dotknęły podwyżki cen energii elektrycznej i aż 93% małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) płaci wyższe rachunki za prąd. Firmy wskazują, że średnie rachunki za energię elektryczną wzrosły aż o 150%. Nie mają one środków na inwestycje, a to właśnie OZE mogłyby pomóc w obniżeniu rachunków. Niestety biznes nie może liczyć na rządowe programy dopłat do źródeł odnawialnych.

Jak obniżyć rachunki za energię w firmie?
Firma Enefit ma dwie oferty skierowane dla przedsiębiorców – instalację PV „pod klucz” oraz dzierżawę instalacji PV. Firma oferuje kompleksowe usługi od projektowania po montaż i uruchomienie instalacji, a także wynajem, który umożliwia korzystanie z instalacji PV bez wstępnych nakładów finansowych. Koszty rozkładane są na dłuższy okres poprzez spłatę w ratach, a klient może korzystać z energii już od pierwszego dnia.

Na Dolnym Śląsku powstaje fabryka pomp ciepła
We Wrocławiu, w wygaszanych zakładach Volvo Buses, szwedzka firma Aira chce uruchomić fabrykę produkującą pompy ciepła dla domów. Fabryka ma ruszyć w przyszłym roku i będzie produkować pompy ciepła, które zużywają bardzo mało energii elektrycznej. Docelowo zatrudnienie może tam znaleźć kilkaset osób, a do 2030 r. firma chce mieć w Europie 10 tys. pracowników.

Uczelnie inwestują w OZE
Politechnika Lubelska zamontowała na dachach panele fotowoltaiczne, a w przyszłości planuje montaż PV także na elewacjach uczelnianych budynków i terenach zielonych. Zainstalowany został także magazyn energii. W przyszłości planowany jest montaż kolejnego magazynu, który połączony będzie z elektrolizerem, dzięki czemu Politechnika będzie w stanie produkować także zielony wodór.

Protesty przed Orlenem
Aktywiści i aktywistki klimatyczni protestowali przed Walnym Zgromadzeniem Akcjonariuszy (WZA) Grupy Orlenu w Płocku. Sprzeciwiano się inwestycjom koncernu w paliwa kopalne. W WZA udział wziął przedstawiciel aktywistów - jako akcjonariusz - i zadał zarządowi pytania dot. planów osiągnięcia przez firmę neutralności klimatycznej oraz działań na rzecz transformacji. W proteście wzięli udział również lokalni mieszkańcy.

Powstaje największa na świecie farma wiatrowa
Vattenfall buduje na Morzu Północnym ogromną farmę wiatrową o mocy zainstalowanej 1,5 GW. Na instalację składa się 140 turbin wiatrowych, których średnica wirnika wynosi 200 m - to największe turbiny wykorzystywane na dużą skalę. Powierzchnia farmy wyniesie 235,8 km2 i będzie ona wytwarzać energię elektryczną odpowiadającą rocznemu zużyciu 1,5 mln gospodarstw domowych w Holandii.

Czy kopalnia Turów zostanie zamknięta?
WSA przychylił się do skargi m.in. Fundacji Frank Bold, Greenpeace Polska i Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA oraz wstrzymał wykonanie decyzji środowiskowej dla kopalni Turów do czasu jej merytorycznego rozpatrzenia. Sąd uznał, że w sprawie tej zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody w środowisku. PGE będzie odwoływać się od tego postanowienia.

W jaki sposób Polska może być niezależna energetycznie?
Organizacje Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot oraz Towarzystwo na Rzecz Ziemi, przy współpracy z dr inż. Krzysztofem Bodzekiem z Politechniki Śląskiej, przygotowały materiał, w którym wyjaśniają jak Polska w oparciu o OZE może zbudować odporny na sytuacje kryzysowe system elektroenergetyczny oraz jak taki system powinien pracować.

OZE wypiera węgiel
Wg. think tanku Instrat Energy, w kwietniu tego roku w Polsce wyprodukowano 12,8 TWh energii, z czego "tylko" 59% pochodziło z węgla - to najniższa wartość wydobycia i sprzedaży tego surowca w nowożytnej historii. Fotowoltaika natomiast jest drugim w kolejności źródłem prądu i dostarcza w słoneczne dni nawet 50% energii.

Protesty przeciwko działalności kopalni węgla brunatnego
Aktywistki i aktywiści z Polski i Niemiec protestowali przeciwko planom długoletniego wydobycia w niemieckiej kopalni odkrywkowej LEAG Welzow-Południe. Wydobywanie węgla metodą odkrywkową prowadzi tam do osuszania terenów i stawia pod znakiem zapytania politykę klimatyczną Niemiec. Kopalnia położona jest zaledwie 60 km od granicy z Polską.