Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

marzec 2024

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• dezinformacji związanych z polskim rolnictwem
• nowej technologii magazynowania energii
• produkcji zielonego wodoru na Śląsku
• dużych funduszy dla klastrów energii
• aktualnej sytuacji kopalni Turów

Zapraszam
Katarzyna Kubiczek

Satelita nadzoruje wycieki metanu z kosmosu
Nowy satelita MethaneSAT monitoruje wycieki metanu z pól naftowych i gazowych w Rosji, USA, Zatoce Perskiej i Morzu Norweskim. Jest to pierwszy satelita ekologicznej organizacji, mający wykrywać nawet niewielkie ilości wycieku metanu w sposób niedostępny dla innych satelitów. Jego celem jest wsparcie celów porozumienia metanowego poprzez informowanie o problemie wycieków i naprawę infrastruktury. Może to przynieść korzyści ekonomiczne dla firm oraz przyczynić się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Jakie są prawdziwe koszty i konsekwencje energetyki atomowej?
Francuski koncern EDF, lider w przemyśle jądrowym, boryka się z ogromnymi problemami ekonomicznymi, co pokazuje, że energia atomowa nie jest rozwiązaniem z długoterminową perspektywą. Pomimo intensywnych działań lobby atomowego, rosnące koszty i opóźnienia w budowie elektrowni jądrowych na całym świecie kwestionują sensowność inwestycji w ten sektor, szczególnie w kontekście szybko rozwijających się technologii OZE i energooszczędności.

a) OZE

Polska firma  gotowa do masowej produkcji ogniw perowskitowych
Saule Technologies, po dziesięcioletnim rozwoju technologii perowskitowej, ogłasza gotowość do seryjnej produkcji ogniw PV i przygotowuje się do znalezienia strategicznego inwestora. Firma planuje zwiększyć zdolności produkcyjne na poziomie 80-100 MW rocznie, podkreślając zalety perowskitowych ogniw, takie jak tanie komponenty i niskie koszty produkcji. Pod koniec zeszłego roku polska firma jako pierwsza na świecie uzyskała certyfikat TÜV Rheinland dla elastycznych perowskitowych ogniw PV.

b) efektywność energetyczna

Nowe przepisy dot. energooszczędnych budynków
Parlament Europejski przyjął nowelizację dyrektywy, mającą na celu zmniejszenie zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych w budownictwie. Nowe przepisy wymagają, aby budynki publiczne były zeroemisyjne od 2028 r., a kraje członkowskie wprowadziły środki zmniejszające zużycie energii i przeprowadziły renowację budynków o najgorszych parametrach. Dodatkowo, planowane jest wycofanie kotłów na paliwa kopalne do 2040 r. i zastąpienie ich bardziej ekologicznymi systemami grzewczymi.

c) transport

Elektryfikacja transportu ciężarowego
SUUS Logistics przeprowadził pilotaż ciężarówki eActros 300, który potwierdził skuteczność elektrycznych aut w przewozach wahadłowych, pokonując ponad 2200 km i redukując emisję gazów cieplarnianych o 3,9 tony. Test ten, odbywający się w lutym 2024 r. w Polsce, jest kolejnym krokiem w elektryfikacji branży transportowej, odpowiadającym na rosnące zainteresowanie elektrycznym transportem.

Dezinformacje dotyczące polskiego rolnictwa
Ministerstwo Spraw Zagranicznych wyraziło obawy co do potencjalnego wykorzystania protestów przez ugrupowania skrajne, sugerując związki z rosyjską agenturą. Dodatkowo, występujące niepokoje społeczne tworzą podatny grunt dla szerzenia dezinformacji, co widoczne jest w narastających mitach takich jak: niekorzystne skutki wprowadzenia "Zielonego Ładu", rosnąca ilość zboża importowanego z Ukrainy, czy szkodliwość ugorowania gruntów.

Komentarz redakcji
Bardzo dobrze, że resort spraw zagranicznych mówi o dezinformacji rosyjskiej i publicznych mitach związanych z Zielonym Ładem. Szkoda jednak, że  główne media, ministerstwo rolnictwa i za nimi Premier RP  kupowało  bezkrytycznie populizm i dezinformację szerzoną w telewizjach przez „rolników na barykadach”. Jasne, że chłopi mają powody ekonomiczne walki o dochody.  Jednak konsumenci powinni wiedzieć, że „czyste polskie rolnictwo” w hodowli mięsa żużywa 3 razy więcej antybiotyków niż średnia UE a wyspecjalizowane „czyste” gospodarstwa tyle pestycydów, co najbardziej chemiczna Holandia  tj. 7-8 kg  substancji aktywnej na hektar.
Są mniejsze gospodarstwa , co jak za PRL sypią ostrożnie ok 1kg/ ha pestycydów.  Czy nie te powinny być oznaczane jako bliskie natury ?!
Rolnikom i konsumentom polecamy rozmowę DGP z prof. Zbigniewem Karaczunem z SGGW : 

Grawitacyjny magazyn energii w Turowie?
Politechnika Wrocławska rozpoczyna międzynarodowy projekt badawczy nad grawitacyjnymi magazynami energii z OZE. Badania mają na celu opracowanie nowych sposobów magazynowania energii w obszarach pogórniczych, wykorzystując m.in. Kopalnię Węgla Brunatnego Turów należącą do PGE. Technologia pozwoli zarówno na magazynowanie nadwyżek energii, jak i jej wykorzystanie w przypadku wzrostu zapotrzebowania. Całkowity budżet projektu wynosi ponad 3,5 mln euro.

Przełom w sektorze ogniw fotowoltaicznych
Chiński producent PV, LONGi, opracował lekkie i elastyczne ogniwo fotowoltaiczne o wysokiej sprawności na poziomie 26,06% i grubości zaledwie 57 μm. Innowacyjne podejście opiera się na ciągłym procesie chemicznego osadzania z fazy gazowej (CVD) oraz zastosowaniu procesu „samodzielnie odnawiającego się” zasiewania nanokryształków i pionowego wzrostu domieszkowanych styków. Bezdotykowa metoda drukowania laserowego minimalizuje straty, co przekłada się na zwiększenie wydajności ogniwa.

Rewolucyjna technologia magazynowania energii z piasku
Firma Polar Night Energy opracowała innowacyjną "baterię piaskową", która może zrewolucjonizować rynek energetyczny. Piasek jest bezpiecznym i pojemnym materiałem, który można ogrzać do wysokich temperatur, umożliwiając magazynowanie nadmiaru energii w postaci ciepła. System wymiany ciepła wewnątrz piasku oraz odpowiednia izolacja magazynu zapewniają efektywny transport energii i długi okres przechowywania ciepła. Po dwóch latach testów firma oferuje skalowalne systemy magazynowania ciepła.

Zeroemisyjne budynki w Unii Europejskiej
Parlament Europejski przyjął nową dyrektywę, która ma na celu osiągnięcie zeroemisyjności budynków do 2030 r.. Zgodnie z przepisami, od 2025 r. nie będzie można dotować systemów ogrzewania opartych wyłącznie na paliwach kopalnych, zachęcając jednocześnie do instalacji systemów hybrydowych z udziałem OZE. Po 2030 r. w budynkach zakazane zostaną samodzielne kotły zasilane wyłącznie paliwami kopalnymi. Dyrektywa nie wprowadza całkowitego zakazu instalacji kotłów gazowych.

Plan dla polskiej energetyki trafił do Brukseli
Rząd Polski wysłał do Komisji Europejskiej Krajowy Plan dla Energii i Klimatu (KPEiK), który jest kompleksowym dokumentem pokazującym politykę energetyczną. Każdy kraj UE musi taki posiadać. Polska wysłała tylko scenariusz bazowy, pomimo że Unia Europejska oczekuje także ambitnego. Brakuje kluczowych prognoz, szczególnie dotyczących węgla, rząd zakłada jednak dalszy wzrost udziału OZE, mimo że aktualne prognozy wskazują na trudności w ich osiągnięciu.

EBOiR stawia na zieloną transformację w Polsce
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) ulokował połowę swoich inwestycji w Polsce w projekty związane z transformacją energetyczną, planując jednocześnie wsparcie dla rozwoju instrumentów kapitałowych służących finansowaniu zielonych przedsięwzięć. Bank, działając jako katalizator, generuje trzy do czterech euro z rynku za każde euro zainwestowane w projekty zielone. EBOiR planuje budowanie rynku zielonego finansowania w Polsce.

„Czyste Powietrze” - dotacje tylko dla ekologicznych rozwiązań
Program "Czyste Powietrze" ogranicza dotacje tylko do pomp ciepła i kotłów na pellet, które znajdują się na liście zielonych urządzeń i materiałów (lista ZUM). Zmiany te mają wejść w życie 22 kwietnia 2024 r. i mają przyczynić się do promowania ekologicznych rozwiązań grzewczych oraz zapobiec nadużyciom na rynku. Decyzja ta została podjęta w kontekście trudności nabywców z identyfikacją wysokiej jakości urządzeń i ma zapewnić skuteczniejsze wykorzystanie funduszy przeznaczonych na poprawę jakości powietrza.

Ile tak naprawdę wytrzymuje fotowoltaika?
Badanie polskich naukowców nad 15-letnimi panelami fotowoltaicznymi w Niemczech wykazało minimalną degradację wydajności, co przeczy stereotypom dotyczącym starzenia się takich instalacji. Wyniki pokazują, że większa instalacja straciła 1,9% wydajności po 16 latach, a mniejsza 2,9% po 15 latach użytkowania. Degradację przyspieszają głównie temperatura i wilgotność powietrza. Pełny obraz trwałości PV będzie jednak możliwy dopiero za kolejne 15 lat, po dalszych długoterminowych badaniach.

Wsparcie AI i OZE dla firm
Organizacje, w tym Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA), prognozują, że w 2024 r. sztuczna inteligencja (AI) i OZE mogą wesprzeć firmy w dążeniu do bardziej świadomego klimatycznie i zrównoważonego świata. Innowacyjne rozwiązania klimatyczne, napędzane głównie przez startupy Climatetech, stają się kluczowym elementem, a inwestycje w sektorze przekraczają 32 mld dolarów. Wzrost zainteresowania inwestorów generuje przyspieszenie globalnych zmian klimatycznych, wspierając rozwój firm.

W Rzeszowie będzie tańszy prąd dzięki OZE
Prezydent Rzeszowa podpisał umowę z firmą z Wrocławia na dostarczanie energii do placówek miejskich, zapewniając niższe ceny o 35% w porównaniu z ubiegłym rokiem. Spośród czterech firm biorących udział w przetargu, wybrana została Energia Polska, oferująca najniższą cenę. Umowa obejmuje dostawę energii z OZE, takich jak elektrownie wiatrowe czy instalacje fotowoltaiczne, oraz będzie obowiązywać przez 24 miesiące dla różnych placówek miejskich, w tym szkół, przedszkoli, żłobków i domów kultury.

Projekt produkcji zielonego wodoru
Grupa Polenergia realizuje na Górnym Śląsku projekt H2Silesia, w ramach europejskiego programu IPCEI Hy2Infra. Projekt może otrzymać dofinansowanie do 142,77 mln euro na budowę wielkoskalowej fabryki wodoru o mocy ok. 105 MW, która będzie dostarczać odnawialny wodór dla ciężkiego przemysłu i zeroemisyjnego transportu, wspierając jednocześnie transformację energetyczną regionu. Polenergia jest jedynym polskim przedsiębiorstwem uczestniczącym w programie Hy2Infra.

Sukces OZE w małych miastach
Instalacje OZE w dwóch niewielkich miejscowościach będą miały udział ponad 90% w wytwarzaniu ciepła, co stanowi wzór do naśladowania dla średnich i dużych miast. Programy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju zrealizowały dwa ciepłownicze przedsięwzięcia w Lidzbarku Warmińskim i Sokołowie Podlaskim, które są demonstratorami technologii z udziałem OZE. Projekty zostały ukończone w planowanym terminie i obecnie są monitorowane w celu optymalizacji.

Współpraca MKiŚ z trzecim sektorem
MKiŚ uruchomiło platformę współpracy z organizacjami pozarządowymi i naukowcami, mającą na celu opracowanie wspólnych rozwiązań dotyczących ochrony środowiska i klimatu. Szefowa resortu podkreśliła znaczenie dialogu z interesariuszami, który wpłynie na jakość życia i konkurencyjność gospodarki Polski. W ramach platformy będą odbywać się spotkania, konferencje oraz wizyty studyjne, a także opracowywane ekspertyzy i analizy, dotyczące m.in. ochrony powietrza i adaptacji do zmian klimatu.

Klastry energii wymagają rejestracji
Od tego roku klastry energii, aby móc korzystać z systemu wsparcia, muszą uzyskać wpis w rejestrze URE.  Pierwszym zarejestrowanym klastrem jest Ciechanowski Klaster Energii, który obejmuje m.in. ciepłownie konwencjonalne, biomasę i kogenerację gazową. Nowe przepisy nakładają konkretne wymogi na klastry, w tym dotyczące udziału energii odnawialnej w produkcji oraz konsumpcji, a także instalowanej mocy i posiadanych magazynów energii.

Czy energetyka obywatelska będzie się rozwijać?
Spółdzielnie energetyczne i inne formy energetyki obywatelskiej, choć mają duży potencjał, napotykają w Polsce na wiele barier, takich jak brak wsparcia instytucjonalnego i ograniczenia prawne, oraz niska świadomość zalet tego rozwiązania wśród samorządów i mieszkańców. W najbliższych latach dostępne jednak będą fundusze europejskie w wysokości ponad 2 mld zł (programy takie jak "Energia dla Wsi" i Fundusz Modernizacyjny), co stanowi znaczące wsparcie dla tego typu inicjatyw.

Największy lądowy wiatrak na świecie przekracza granice technologii
Chińczycy stworzyli największy wiatrak na świecie, który jest wyższy od Pałacu Kultury i Nauki. Wiatrak SY1310A, o długości jednej łopaty ponad 130 m, ma zdaniem twórców być lekką i odporną konstrukcją, przymocowaną do 15 MW turbiny, zdolnej dostarczyć energię dla ok. 10 tysięcy gospodarstw domowych. Inwestycja przekracza dotychczasowe standardy w tej branży, a ambitne plany Chin w zakresie OZE wzbudzają uwagę światowego sektora technologicznego.

Naukowcy potwierdzają: 100% OZE jest możliwe
Badania z 15 wiodących międzynarodowych uczelni sugerują, że nowy system energetyczny oparty będzie głównie na energii słonecznej i wiatrowej, magazynowaniu energii, łączeniu sektorów oraz elektryfikacji popytu na energię. Setki naukowych badań udowodniły, że systemy energetyczne oparte 100% na OZE mogą być osiągnięte na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym przed rokiem 2050. Liczba opublikowanych badań wzrasta o 27% rocznie od 2010 r. i nadal rośnie każdego roku.

Komentarz redakcji;
Ale w Polsce 2024 ta nauka się nie przyjmuje. Wszyscy politycy (czy to z PiS, czy z obecnego rządu, poza małą partią Zieloni) jak mantra powtarzają- „atom jest niezbędny”  do stabilizowania systemu energetycznego w miejsce węgla. Mit! Tak jak mitem jest tani i czysty prąd z atomu!  Jakoś nie ma dyskusji - gdzie postawimy składowisko odpadów wysokoradioaktywnych? Ciszej nad tą trumną!?

Sąd uchyla decyzję o wydobyciu węgla w Turów - co dalej?
Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję o wydobyciu węgla w kopalni Turów do 2044 r., co potwierdza nieuchronność transformacji energetycznej regionu. Organizacje pozarządowe alarmują, że produkcja energii z węgla stanie się nieopłacalna po 2030 r., podkreślając tym samym potrzebę przyspieszenia procesu odejścia od  tego surowca i budowy alternatywnych miejsc pracy i zielonej energii w regionie zgorzeleckim. Nadzieją dla regionu jest zdobycie środków na transformację z nowego budżetu UE, ale realizacja tego planu zależy od zaangażowania rządu i PGE.