Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

październik  2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- połączenia elektrycznego między Afryką a Europą
- wykorzystania zużytych baterii z autobusów elektrycznych
- polskiej innowacyjnej instalacji termoelektrycznej
- ustawy o maksymalnej cenie energii
- opłacalności spółdzielni energetycznych

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

COP27 i finansowanie zrównoważonego rozwoju energetycznego
W dniach 6-19 listopada w Egipcie świat zbierze się na COP27. Przywódcy będą musieli opracować bardziej konkretne strategie i mechanizmy zwiększające przepływy finansowe i inwestycyjne do krajów rozwijających się, aby pomóc im sprostać wyzwaniom związanym z bezpieczeństwem energetycznym, zrównoważonym rozwojem i zmianami klimatu.

a) OZE

Polski panel wiatrowy
Już w przyszłym roku do sprzedaży może wejść panel wiatrowy stworzony przez polską firmę. To pierwsze takie urządzenie na świecie. Instalacja złożona jest ze współpracujących ze sobą pionowych turbin i może być wykorzystywana jednocześnie jako OZE oraz jako ogrodzenie posesji. Panel dostosowany jest do pracy zarówno w obszarach pozamiejskich, jak i silnie zurbanizowanych. 10 m ogrodzenia pozwala na wygenerowanie 1 kW energii.

OZE z Afryki do Europy
Grecka Grupa Copelouzos planuje uruchomić projekt połączenia elektrycznego między Grecją a Egiptem. Podmorska linia przesyłowa ma mieć długość 1373 km, a prąd będzie pochodzić w 100% z OZE. Kabel pobiegnie po dnie morskim na maksymalnej głębokości 2527 m. Dzięki temu przedsięwzięciu Egipt zyska finansowo, a Europa wzmocni swoje bezpieczeństwo energetyczne i przyspieszy proces dekarbonizacji.

b) efektywność energetyczna

Wsparcie finansowe do termomodernizacji od BGK
Bank Gospodarstwa Krajowego oferuje dofinansowania do termomodernizacji i instalacji OZE w ramach premii z Funduszu Termomodernizacji i Remontów. Z premii skorzystać mogą inwestorzy (wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe), którzy planują przeprowadzenie termomodernizacji w budynkach wielorodzinnych – mogą oni ubiegać się o spłatę części kredytu zaciągniętego w banku. W ramach programu można otrzymać 16% kosztów inwestycji albo 21% w przypadku, kiedy inwestor decyduje się również na montaż OZE.

c) transport

Pierwszy w Polsce mobilny magazyn energii
W Bolechowie (Wielkopolska) pojawiły się pierwsze w Polsce dwukierunkowe ładowarki vehicle-to-grid. Dwukierunkowy przepływ energii pozwala wykorzystać autobus elektryczny jako mobilny magazyn energii i zintegrować go z siecią energetyczną. Dzięki temu każdy pojazd elektryczny jest nie tylko konsumentem energii, ale także dostawcą i częścią ekosystemu energetycznego. Na stacji ładowania zainstalowane zostały dwie ładowarki o mocy 150 kW.

Magazyny energii ze zużytych baterii z autobusów
Holenderski producent autobusów we współpracy z niemieckim koncernem RWE planują wykorzystać zużyte baterie z elektrycznych autobusów do budowy magazynu energii, który składać się będzie z 43 baterii o łącznej pojemności magazynowej 7,5 MW. W Polsce także pojawiła się idea użycia starych baterii z autobusów do budowy magazynów energii - Tauron rozpoczął już prace nad prototypowymi projektami.

Nowe dofinansowanie dla rolników
Gospodarstwa rolne będą mogły otrzymać dofinansowanie z unijnych środków w ramach zmodyfikowanego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Wspierane będą inwestycje w  fotowoltaikę o zainstalowanej mocy do 50 kW, magazyny energii oraz montaż inteligentnych systemów zarządzania energią z możliwością zainstalowania pomp ciepła. Maksymalna wysokość wsparcia może wynieść 150 tys. zł i będzie mogła pokryć do 60% kosztów kwalifikowalnych inwestycji.

Czy można otrzymać zielony wodór z powietrza?
Naukowcy z Australii zaprezentowali metodę produkcji wodoru z powietrza o wilgotności zaledwie 4%. Uzyskali wodór o 99-procentowej czystości. Ich instalacja działała przez 12 dni, produkując dziennie 750 litrów wodoru na każdy metr kwadratowy elektrolizera. Urządzenie było zasilane panelami słonecznymi, a także  niewielką turbiną wiatrową.

Innowacyjna instalacja lepsza niż fotowoltaika
Naukowcy z AGH wraz z partnerami z Sieci Badawczej Łukasiewicz oraz Instytutu Fizyki PAN w Warszawie opracowali moduły termoelektryczne o gęstości mocy zbliżonej do 2,5 kW/m2, czyli ponad dziesięciokrotnie przewyższającej ogniwa fotowoltaiczne. Również cena za 1 W mocy elektrycznej powinna być niższa niż w przypadku paneli PV. Moduły można konstruować o niemal dowolnych kształtach dostosowanych do danego systemu odzysku ciepła.

Czy energię ze słońca można zmagazynować?
Naukowcy z Norwegii zbudowali innowacyjny magazyn ciepła oparty na materiałach zmiennofazowych, który potrafi zmagazynować energię wyprodukowaną przez panele słoneczne. „Bank ciepła” służy obecnie do magazynowania energii z paneli PV znajdujących się na Uniwerystecie w Trondheim. Technologia jest jeszcze dość droga i na razie nadaje się tylko do użycia przemysłowego.

Czy będzie ambitniejszy cel OZE?
Mimo, że Komisja i Parlament Europejski chcą zwiększenia celu OZE do 2030 r. do poziomu 45% ( z 40 %), większość krajów Unii sprzeciwia się temu pomysłowi. Państwa członkowskie chcą dodatkowo usunąć niektóre propozycje KE, których wdrożenie sprzyjałoby rozwojowi OZE – m.in. zaliczenie odnawialnych źródeł jako inwestycji celu publicznego. KE zakłada także obligatoryjny coroczny wzrost udziału OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie o co najmniej 1,1%, zakaz stosowania paliw kopalnych w systemach centralnego ogrzewania, czy zwiększenie obowiązku wykorzystania zielonej energii w transporcie.

W Szwajcarii będzie obowiązek instalacji fotowoltaiki
Szwajcarski rząd przyjął regulację dot. obowiązku montażu elektrowni fotowoltaicznych na dachach i elewacjach wszystkich federalnych budynków, a także we wszystkich nowych budynkach, których powierzchnia przekracza 300 m2. W niektórych kantonach już wcześniej wprowadzony został obowiązek montażu PV na wybranych obiektach. Promowane mają być także m.in. inwestycje w fotowoltaikę na obszarach górskich.

Specustawa dot. elektrowni szczytowo-pompowych jeszcze w tym roku
W czwartym kwartale 2022 r. ma zostać przyjęty projekt ustawy mający na celu przyspieszenie realizacji inwestycji w elektrownie szczytowo-pompowe. W Polsce od wielu lat nie powstała żadna nowa elektrownia szczytowo-pompowa m.in. przez pomijanie ich w przepisach wielu ustaw. W ustawie przewidziano szereg ułatwień administracyjnych na etapie inwestycyjnym.

Polityka Energetyczna Polski do poprawy
Do połowy 2023 r. powinna zakończyć się aktualizacja „Polityki Energetycznej Polski do 2040 r”, która została przyjęta w zeszłym roku. Rząd pracuje nad możliwością szerszego wykorzystania OZE i osiągnięciem przez nie ok. 50 GW mocy w 2030 r., nad wykorzystaniem jednostek węglowych, jako jednostek bilansujących oraz rozwojem czystych technologii węglowych. Rząd chce także rozwijać SMR-y (małe reaktory modułowe) i wykorzystać zasoby energii geotermalnej.

Ustawa o maksymalnych cenach energii
Sejm przyjął ustawę, która zamraża ceny energii elektrycznej dla małych i średnich firm, samorządów, odbiorców wrażliwych oraz gospodarstw domowych. Oznacza to, że sprzedawcy energii elektrycznej nie będą mogli żądać od tych podmiotów więcej niż 785 zł/MWh, a od gospodarstw domowych – 693 zł/MWh (po przekroczeniu limitu 2 tys. kWh). Dostawcy energii mają dostać rekompensaty o łącznej wartości 19,7 mld zł. Rekompensaty nie pokryją jednak w pełni poniesionych strat, a przedsiębiorstwa mogą decydować się na wystąpienie z roszczeniami odszkodowawczymi.

Komentarz redakcji:
Blisko 20 mld zł rekompenstat dla koncernów energetycznych ma nie pokryć w pełni ich strat i mogą się zdecydować na roszczenia ( od Państwa?). To stanowisko wygodne dla państwowych monopolistów, które zawyżyły marże i mają nieproporcjonalnie wysokie dochody. Ceny za MWh zaproponowane przez rząd są dużo wyższe od ubiegłorocznych i podlegały ustaleniom z państwowymi spółkami. To raczej odbiorcy energii powinni rozważyć pozwy zbiorowe z „roszczeniemi odszkodowawczymi”, bo doświadczają nieproporcjonalnych i najczęściej nieuzasadnionych wydatków na energię.

Polskie banki chcą wprowadzić więcej zielonych ofert
Wg. raportu opublikowanego przez firmę PwC, 63% instytucji finansowych w Polsce planuje w najbliższym czasie rozszerzyć zieloną ofertę produktową, np.  dot. kredytów. Zachęcają także do wprowadzania w życie zasad ESG (z ang. environmental, social, governance). Jednocześnie połowa z nich planuje oferować klientom dodatkowe usługi wspierające ich transformację. Żaden z ankietowanych banków nie zamierza jednak karać swoich klientów za prowadzenie „brudnej” działalności.

Balkonowa fotowoltaika dla każdego
W Niemczech coraz bardziej popularna staje się balkonowa fotowoltaika. W 2021 r. takich instalacji było od 140 do 190 tys., a w tym roku ich liczba zdecydowanie wzrośnie. Instalacja składająca się z dwóch modułów o mocy po 300 watów może dostarczyć od 450 do 600 kWh energii w skali roku. Problemem są jednak kwestie prawne, bo zgodę na instalację muszą wyrazić wspólnoty mieszkaniowe lub właściciele budynków. W Polsce takie instalacje nie są jeszcze popularne.

Jak zaoszczędzić energię w domu?
Sprzedawca energii elektrycznej E.ON Polska udostępni kalkulator online wyliczający, które domowe urządzenia można wymienić na bardziej energooszczędne i jak zmniejszyć pobór energii. W wirtualnym domu można odnaleźć poszczególne urządzenia pobierające prąd lub bezpośrednio wyszukać interesujący nas sprzęt. Następnie E.ON udziela porad jak zwiększyć efektywność energetyczną w domu.

Jak firmy radzą sobie z wysokimi cenami energii?
Z badania przeprowadzonego przez ING Bank Śląski wynika, że w skutek znacznego wzrostu cen energii aż 95% firm podwyższyło ceny swoich usług, przerzucając koszty na klientów, 77% szukało tańszych dostawców, a 60% cięło inne koszty. Niestety tylko 36% firm rozpoczęło lub planuje „zielone” inwestycje, które mogłyby znacząco obniżyć koszty. Własne OZE rozważa jedynie 17% firm, a poprawę efektywności energetycznej zaledwie 15%.

Zeroemisyjna wioska w Niemczech
Feldhiem - niewielka miejscowość w Brandenburgii, licząca 128 mieszkańców - pozyskuje 100% energii  z OZE. Gospodarstwa domowe i firmy zaopatrywane są w energię elektryczną i ciepło z własnych elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych, dodatkowo w ostatnim czasie powstała ogromna bateria, a biogazownie są połączone z własną lokalną siecią cieplną i energetyczną. Wioska jest neutralna pod względem emisji CO2, a lokalne ceny energii spadły o ok. jedną trzecią.

Spółdzielnia energetyczna – to się opłaca
W Lądku-Zdroju powstaje spółdzielnia energetyczna, dzięki której lokalne urzędy, jednostki gminne, szkoły i przedszkola, a także uzdrowiska i parki będą mogły skorzystać z OZE - głównie z energii słonecznej i geotermii. Do końca tego roku ma powstać farma fotowoltaiczna o mocy 1 MW, a docelowo cały projekt farmy PV zakłada osiągnięcie łącznej mocy 10 MW. Spółdzielnia energetyczna przewiduje, że w 2023 r. oszczędności na energii w gminie wyniosą około 500 tys. zł.

Ruszyła kampania o atomie
Ministerstwo Klimatu i Środowiska w połowie października uruchomiło kampanię informacyjną „Poznaj Atomickich”, mającą na celu promowanie wiedzy o energetyce jądrowej. Kampania ma składać się z kilku etapów, na razie wystartował kanał „Polski Atom” na YouTube oraz specjalna strona internetowa, na której zamieszczane są wszystkie materiały z nią związane.

NGO-sy domagają się, by KE zawiesiła umowę dot. Turowa
Niemieckie i czeskie organizacje pozarządowe złożyły skargę do Komisji Europejskiej na polsko-czeskie porozumienie w sprawie kopalni Turów. W ocenie aktywistów kopalnia działa z naruszeniem prawa Unii Europejskiej, drenuje pobliskie zasoby wodne i niszczy domy ludzi. Skarżący uważają, że czeski rząd podpisując ugodę z Polską zignorował zagrożenia i nie powinien wycofywać sprawy z TSUE.

Padł światowy rekord produkcji energii przez pojedyńczą turbinę wiatrową
W październiku padł światowy rekord energetyki wiatrowej. Rekord ustanowiła prototypowa turbina zamontowana w centrum testowym w Danii, która w ciągu doby wyprodukowała aż 356MWh, czyli tyle energii, aby przejechać 1,8 mln km średniej wielkości samochodem elektrycznym. Moc nominalna turbiny to 14 MW, a średnica łopat wiatraka wynosi 222 m.

Estonia chce odejść od paliw kopalnych
Estonia planuje do 2030 r. przejść na energię elektryczną pochodzącą wyłącznie ze źródeł odnawialnych. Dotychczasowy plan zakładał, że do 2030 r. kraj ten zwiększy udział zielonej energii w swoim miksie elektroenergetycznym do 40%. Przyspieszenie transformacji energetycznej spowodowane jest wysokimi cenami paliw kopalnych. W 2030 r. Estonia chce osiągnąć 65% udział zielonej energii łącznie w elektroenergetyce oraz w ciepłownictwie i transporcie.

Grecja zasilana wyłącznie OZE
W październiku, przez 5 godzin, system elektroenergetyczny Grecji był zasilany całkowicie energią pochodzącą z OZE. W pierwszych miesiącach tego roku OZE (z wyłączeniem dużych hydroelektrowni) osiągnęły także największy udział w krajowym miksie wytwórczym (37,5%) - a jeszcze dekadę temu w greckiej elektroenergetyce dominowały elektrownie węglowe. Rząd przygotował program zakładający budowę magazynów energii, w planach jest także budowa ogromnej elektrowni PV oraz elektrolizera.

Co po węglu w Bełchatowie?
Złoże węgla brunatnego w Bełchatowie skończy się w 2036 r. Wg. analizy BloombergNEF w regionie do 2030 r. mogłyby powstać instalacje fotowoltaiczne o łącznej mocy 2,5 GW i farmy wiatrowe o mocy 1,5 GW, a kolejne moce powstałyby w następnych latach. Całość uzupełniłyby magazyny energii w ramach niskoemisyjnej elektrowni lub elektrociepłowni. Jednak plany PGE dotyczące nowych źródeł OZE w regionie to tylko 600 MW energii słonecznej i 100 MW energii wiatrowej.