Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

sierpień 2023

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- możliwości użycia paneli PV jako konstrukcji domów
- wykorzystania OZE w żegludze
- pierwszego w Polsce prosumenta zbiorowego
- zmian w polskim miksie energetycznym
- nowej strategii PGE dotyczącej OZE i węgla

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Handel Emisjami: Wyjątek czy bolączka "Fit for 55"?
Pakiet "Fit for 55", wprowadzony przez Komisję Europejską, stanowi nową erę w polityce klimatycznej, wyznaczając ambitne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych w kierunku neutralności klimatycznej. Chociaż ten mechanizm ma potencjał przyspieszenia procesu redukcji emisji, towarzyszy mu obawa o nierówności i niepożądane skutki dla niektórych sektorów gospodarki.

a) OZE

Budowa pierwszych offshore w Polsce
Orlen chce w tym roku rozpocząć budowę farmy wiatrowej Baltic Power, ale musi jeszcze pozyskać finansowanie i otrzymać zgody budowlane. Budowa ma zakończyć się w 2026 r. W maju rozpoczęła się już budowa infrastruktury przesyłowej. Baltic Power będzie jednym z pierwszych projektów offshore w Polsce i ma mieć moc do 1,2 GW. Koszt inwestycji to około 4,73 mld euro.

Największy na świecie grawitacyjny magazyn energii
Szwajcarska firma Energy Vault zbudowała w Szanghaju grawitacyjny magazyn energii o mocy 25 MW i pojemności 100 MWh. Instalacja będzie włączona do lokalnego systemu energetycznego jeszcze w ostatnim kwartale tego roku. Magazyny Energy Vault mają pracować ze sprawnością ponad 80% i zapewniać najniższy na świecie koszt przechowywania energii elektrycznej.

Drugie życie dla paneli fotowoltaicznych
Naukowcy z Indii zastosowali stare moduły PV jako konstrukcję do budowy domków mieszkalnych dla tamtejszych regionów. Takie moduły fotowoltaiczne są wciąż w stanie generować energię elektryczną - ok. 4 kWh/m2/dzień mocy nominalnej. Konstrukcja jest kilkukrotnie lżejsza od tradycyjnej ściany, a koszty potrzebnych materiałów są niższe.

b) efektywność energetyczna

Świadectwo, paszport czy certyfikat?
Świadectwo charakterystyki energetycznej (inaczej świadectwo energetyczne, certyfikat lub paszport energetyczny) dostarcza użytkownikom informacji na temat efektywności energetycznej danego obiektu i prognozuje koszty związane z ogrzewaniem, ciepłą wodą, oświetleniem, wentylacją oraz klimatyzacją. Świadectwo efektywności energetycznej, czyli biały certyfikat, jest natomiast przyznawany w wyniku osiągnięcia oszczędności energii.

c) transport

Pociągi bateryjne zamiast wodorowych
W 2022 r. w Dolnej Saksonii uruchomiono pierwszą na świecie linię obsługiwaną przez wodorowe pociągi. Po 12 miesiącach okazało się jednak, że bateryjne pociągi są o wiele tańsze od wodorowych (o ok. 80%). To jak dotąd największe fiasko technologii H2 na kolei. W najbliższych latach land zamierza wystawić na tory ponad 100 nowych pociągów z akumulatorami.

Pierwsza wodorowa motorówka
Firma H2 Marine Solutions opracowała pierwszą na świecie łódź hybrydową z napędem wodorowym. Motorówka zasilana jest z baterii (akumulator litowo-jonowy o pojemności 40 kWh) oraz ogniwa wodorowego, które zapewnia dodatkowe 51 kWh energii. Jednostka na jednym ładowaniu i tankowaniu pływa przez około 5h i może osiągnąć prędkość do 45 km/h.

Niemiecki gigant odchodzi od elektryków
Firma Bosch w w 2017 r. zaczęła opracowywać ciągniki akumulatorowe, jednak po 6 latach nie widzi przyszłości w elektrykach i zamierza zainwestować 2,5 miliarda euro w inne rozwiązanie – samochody ciężarowe z ogniwami paliwowymi. Firma testuje już prototyp Volkswagena e-Crafter i chce aby system działał zarówno w dużych jak i mniejszych traktorach.

Tytoń sposobem na walkę z kryzysem energetycznym
Tytoń można wykorzystać do produkcji bioetanolu, biodiesela, a takze jako paliwo do silników odrzutowych. Takie biopaliwo ma potencjał jako źródło ciepła dla domu, napęd dla pojazdów i generator energii elektrycznej. Włoska firma wyhodowała odmianę tytoniu, która nie zawiera nikotyny i ma wyższą zawartość olejków.

Duży potencjał biogazu w Polsce
Polska posiada tylko 60 MW mocy zainstalowanej w instalacjach biogazu składowiskowego i ok. 150 MW w biogazowniach rolniczych, a potencjał w tym segmencie przekracza 2 GW. W życie wchodzi jednak ustawa o biogazowniach rolniczych, która może tę sytuację zmienić. Zakłada ona skrócenie procesu inwestycyjnego i znaczące ułatwienia dla budowy biogazowni rolniczych.

Innowacyjna metoda produkcji H2 z wody pod wpływem światła
Zespół naukowaców z Wojskowej Akademii Technicznej opracował bardzo wydajny system fotoelektrokatalitycznego rozkładu wody, który jest jednym z najbardziej ekologicznych metod pozyskiwania wodoru. Metoda ta praktycznie nie emituje dwutlenku węgla do atmosfery i jest prawie lub zupełnie bezkosztowa, gdyż bazuje na wykorzystaniu energii słonecznej.

Wychwytywanie dwutlenku węgla - to się opłaca
W USA powstają dwie "fabryki" wychwytywania CO2, ale do 2035 r. ma powstać setka takich instalacji. W innych krajach powstają podobne projekty. Rynek CCS (carbon capture & storage) rośnie od 2021 r. i będzie rosnąć do 2028 r. w średnim tempie 19,5% rocznie, osiągając w 2028 r. wartość 7 mld dolarów, a w perspektywie 2050 r. może osiągnąć nawet 4 biliony dolarów.

Bezemisyjna elektrownia gazowa
Norweski projekt Snøhvit Future zakłada produkcję gazu przy bardzo niskiej emisji gazów cieplarnianych. W 2030 r. planowane jest rozpoczęcie elektryfikacji elektrowni Hammerfest LNG - do tego czasu elektrownia nadal będzie pracować na turbinach gazowych. Elektryfikacja zakładu zmniejszy emisję CO2 o ok. 850 tys. ton rocznie.

Innowacyjny system magazynowania energii
Firma Elestor opracowała konkurencyjny system magazynowania energii. Wykorzystano w nim baterię wodorowo-bromową, która gwarantuje niskie koszty magazynowania energii w porównaniu do innych popularnych baterii. Wodór i brom są powszechnie dostępne i pozwalają osiągać wysoką gęstość mocy i energii. Żywotność ogniw szacuje się na 10 tys. cykli, ale po wymieniane na nowe cały system zyskuje drugie życie.

Komisja Europejska wspiera produkcję zielonego wodoru
Komisja Europejska zaakceptowała program wsparcia dla producentów wodoru wytwarzanego z udziałem OZE, który przygotowany został przez Holandię. Całkowity budżet programu wynosi 246 mln euro. Jego wdrożenie ma się przyczynić do budowy elektrolizerów o łącznej mocy 60 MW. Pomoc będzie przyznawana w formie dofinansowania w okresie od 7 do 15 lat.

Będą regulacje dotyczące cable pooling
Senat przyjął nowelizację ustawy o OZE, rekomendując m.in. wprowadzenie zasady produkcji energii odnawialnej w ramach tzw. cable pooling, który umożliwia współdzielenie przyłącza do sieci np. przez elektrownie wiatrowe i fotowoltaiczne. Wytwórcy chcący dzielić przyłącze do sieci będą musili m.in. zawierać porozumienie wskazujące, który z nich będzie występować o warunki przyłączeniowe.

Dotacje do wymiany oświetlenia
Rozpoczął się nabór wniosków do programu Rozświetlamy Polskę, w którym gminy miejskie, gminy miejsko-wiejskie i wiejskie oraz związki międzygminne mogą otrzymać do 80% dofinansowania na wymianę oświetlenia ulicznego na energooszczędne oświetlenie LED. Maksymalna kwota dofinansowania to 4 mln zł. W Polsce działa około 3,4 mln opraw oświetlenia drogowego, z czego większość jest nadal energochłonna.

W Polsce działa już prosument zbiorowy
W Rykach, w województwie lubelskim, powstała pierwsza w Polsce instalacja PV na bloku wielorodzinnym, z której energia będzie rozliczana na zasadach prosumenta zbiorowego. Mieszkańcy bloku mogą produkować własną energię i rozliczać ją tak jak właściciele instalacji PV w budynkach jednorodzinnych. Wkrótce 40 kolejnych bloków w Rykach będzie się rozliczać na zasadzie prosumenta zbiorowego.

Finansowanie projektów fotowoltaicznych w przedsiębiorstwach
Santander Leasing i Karlik Energy oferują finansowanie inwestycji fotowoltaicznych do wartości 500 tys. zł, przy nawet zerowym oprocentowaniu. Santander Leasing ma w ofercie także leasing instalacji PV z finansowaniem do 120 miesięcy i z pierwszą opłatą leasingową od 10%, a także pożyczkę z okresem finansowania do 120 miesięcy i udziałem własnym od 10%.

Jezioro zamiast kopalni - czy to tylko atrakcja turystyczna?
W Wielkopolsce, w miejscu gdzie funkcjonowała odkrywka węgla brunatnego Jóźwin IIB, powstanie sztuczny zbiornik wodny. Wg. prezesa ZE PAK ma on pełnić funkcje rekreacyjno-turystyczne i retencyjne, służyć jako rezerwuar wody dla rolników, ale także jako element systemu chłodzenia niezbędnego dla budowy elektrowni jądrowej w Pątnowie w Koninie. Koszt projektu to ok. 120 mln złotych.

Komentarz Redakcji:
Będzie piękne jezioro do rekreacji, ale woda w nim ma służyć także do chłodzenia elektrowni atomowej, którą chce stawiać wicepremier Sasin z miliarderem Solorzem, właścicielem ZE PAK. Jeśli będzie tam chłodzona wielka elektrownia atomowa, można zapomnieć o rekreacji, zamiast tego będą zakwity wody i sinic oraz zanik wody na skutek zwiększonego parowania i zużycia przez przemysł atomowy.

Holenderskie miasteczko ogrzewane przez wulkan
W miasteczku Bolsward powstała inicjatywa obywatelska, która ma na celu wykorzystanie ciepła z wygasłego ok. 150 mln lat temu wulkanu do ogrzewania domów. Trwają intensywne prace nad projektem i w ciągu najbliższych kilku lat powinny być widoczne pierwsze efekty. Szacuje się, że 25% holenderskiego zapotrzebowania na ciepło może zostać zaspokojone przez energię geotermalną.

Protesty w Południowej Korei dot. elektrowni jądrowej w Fukushimie
W Seulu aktywisci i aktywistki protestowali przeciwko planom uwolnienia do oceanu uzdatnionej radioaktywnej wody z elektrowni jądrowej Fukushima. Wg. protestujących radioaktywne substancje zawarte w wodzie mogą zniszczyć ekosystem morski oraz skazić żywność. Władze natomiast twierdzą, że woda przeszła proces uzdatniania i jest bezpieczna.

Rekord OZE w Niemczech
Udział OZE w miksie energetycznym Niemiec osiągnął w pierwszym półroczu 2023 r. najwyższy poziom w historii. Ze źródeł odnawialnych pochodziło 57,7% produkcji energii elektrycznej netto. Najwięcej OZE pochodziło w tym czasie z elektrowni wiatrowowych, które wyprodukowały 67 TWh energii. Systemy PV wyprodukowały ok. 30 TWh, a źródła wodne zanotowały wzrost do 9,3 TWh.

Polski miks energetyczny zmienia się nie do poznania
W lipcu tego roku produkcja prądu z fotowoltaiki była rekordowa i wyniosła 1,94 TWh energii - to aż aż o 46,8% więcej niż w lipcu zeszłego roku. Łącznie OZE wygenerowały 3,35 TWh energii, co stanowiło 28,7% miksu energetycznego. PEP2040 w pierwotnej wersji zakładał udział OZE na poziomie 23% dopiero w 2030 r. W Polsce rekordowo niski jest natomiast udział węgla, który wynosi zaledwie 60%.

PGE rezygnuje z węgla?
Spółka PGE zaktualizowała swoją strategię rozwoju, z której wynika, że firma zakończy spalanie węgla w 2030 r, czyli o 10 lat wcześniej niż planowano. Produkcja energii ma się opierać głównie na OZE - w szczególności offshore - i atomie. PGE planuje zwiększyć zainstalowaną moc w OZE do 12 GW do 2040 r., a także dekarbonizować ciepłownictwo. m.in. poprzez elektryfikację ciepłowni.