Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

maj 2023

Polska redukuje emisję gazów cieplarnianych
Jak wynika z danych Europejskiej Agencji Środowiska większość redukcji emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej - aż 60%, czyli 43 mln ton - wykonała Polska. To zasługa m.in. przyrostu mocy PV i elektrowni wiatrowych, zmniejszenia produkcji w elektrowniach węglowych, ale także - przez wysokie ceny energii - zmniejszonej produkcji w wielu sektorach przemysłu.

Czego brakuje w planowaniu polskiej energetyki jądrowej?
W scenariuszu rozwoju energetyki jądrowej wciąż brakuje doprecyzowania wielu kwestii. m.in. jej wpływu na turystykę. Problematyczny jest także sam sposób wydawania decyzji o lokalizacji, który traktuje społeczność lokalną bardzo przedmiotowo. W Polsce nie ma specjalistów w dziedzinie atomu, potrzebne jest więc wykształcenie ekspertów i zbudowanie niemal całego systemu ich edukacji.

OZE wygrywa z atomem
Ze względu na nadprodukcję energii z OZE w Finlandii, nowy reaktor w elektrowni jądrowej Olkiluoto musiał ograniczyć produkcję. 17 maja energia z OZE była tańsza i gdyby nie zmniejszono mocy w elektrowni jądrowej mogłoby to skutkować cenami negatywnymi i dopłatami do produkcji energii przez producentów. W Polsce mogą wystąpić podobne problemy gdy zbudowane zostaną reaktory jądrowe.

a) OZE

OZE z Afryki do Europy
Maroko chce eksportować do Europy energię elektryczną wytwarzaną z odnawialnych źródeł. Brytyjski startup Xlinks chce zbudować podmorski kabel do przesyłu zielonego prądu z Maroka do Wielkiej Brytanii, który mógłby zaspokoić 8% zapotrzebowania na energię elektryczną w tego kraju do 2030 r. Maroko mogłoby eksportowac do Europy także zielony wodór.

Jakie są korzyści łączenia źródeł OZE?
W Polsce potrzebne jest efektywne wykorzystywanie istniejącej infrastruktury sieciowej. Jednym z rozwiązań jest umożliwienie łączenia różnych źródeł OZE (oraz magazynów energii i elektrolizerów), czyli tzw. cable pooling. Wykorzystując jedno przyłącze, można połączyć np. farmy wiatrowe i elektrownie słoneczne, które znajdują się blisko siebie. Potrzebne są jednak zmiany w prawie w tym zakresie.

b) efektywność energetyczna

W kujawsko-pomorskim będą szkoły efektywne energetycznie
Firma Euros Energy przeprowadzi modernizację energetyczną trzech szkół w gminie Janikowo. Firma wykona m.in. usługi projektowe w celu montażu mikroinstalacji fotowoltaicznych oraz nowoczesnych maszynowni gruntowych pomp ciepła, wraz z odwiertami pionowymi. W wyniku tych zmian koszty zużycia energii w szkołach spadną o ok. 80%, a udział OZE w bilansie wzrośnie do ok. 90%.

c) transport

Ładowarki do elektryków będą na wynajem
Estońska spółka Enefit chce zaproponować polskim klientom biznesowym zakup i wynajem inteligentnych ładowarek do samochodów elektrycznych. Firma oferuje pokrycie kosztów inwestycji w infrastrukturę na terenie nieruchomości klienta. Dodatkowo, Enefit zajmie się instalacją ładowarek, zapewni wsparcie techniczne, konserwację i umożliwi zarządzanie stacją za pośrednictwem aplikacji mobilnej.

Czy mikrobiogazownia się opłaca?
Biogazownia rolnicza pozwala zaoszczędzić na rachunkach za energię elektryczną i cieplną oraz zarabiać na wytworzonych nadwyżkach. Najlepiej jak jest ona zlokalizowana przy oborze czy chlewni oraz w pobliżu miejsc odbioru energii. Instalacja 40 kW jest w stanie wyprodukować w ciągu roku ok. 320 MWh energii elektrycznej oraz ok. 540 MWh energii cieplnej, co przekłada się na korzyści w wyskości ok. 376 000 zł/rok.

Czy jest przełom w technologii bateryjnej?
NASA zaprojektowała technologię baterii, które są znacznie bezpieczniejsze od litowo-jonowych i mogą działać nawet do 30 lat. Baterie niklowo-wodorowe były do tej pory stosowane m.in. na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, teraz będą mogły być używane również na Ziemi. Nowe akumulatory zapewniają elastyczność pod względem częstotliwości i czasu rozładowywania i można je poddawać recyklingowi.

Energia przechowywana w skałach
Izraelska firma opracowała system magazynowania energii cieplnej wykorzystując tłuczeń skalny jako materiał do przechowywania energii, zapewniając tym samym wysoką wydajność i niskie koszty konserwacji w okresie eksploatacji. Firma jeszcze w tym roku zamierza uruchomić produkcję innowacyjnych magazynów energii w Izraleu i planuje budowę kolejnych fabryk w innych krajach.

Innowacyjna instalacja wodorowa na Mazurach
Energa uruchomiła w Elblągu pierwszą na świecie dwukierunkową instalację produkcji zielonego wodoru w elektrolizerze zintegrowanym z blokiem biomasowym elektrociepłowni. Instalacja, wykorzystując parę z bloków elektrociepłowni,
 może być także magazynem energii. Innowacyjna technologia oparta jest na polskich patentach i know-how.

Jest decyzja w sprawie metanu
Parlament Europejski poparł przepisy dotyczące ograniczenia emisji metanu. Nowe prawo obejmuje emisje metanu z sektorów ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla oraz z biometanu po wtłoczeniu go do sieci gazowej. Komisja EU ma do 2025 r. zaproponować cele redukcji emisji metanu w UE do 2030 r. Dodatkowo państwa członkowskie powinny wyznaczyć krajowe cele redukcji.

Czy rozwój farm fotowoltaicznych będzie zagrożony?
Ministerstwo Rozwoju i Technologii chce wprowadzić zmiany w ustawie o planowaniu przestrzennym, m.in. dotyczące ograniczenia w lokalizacji instalacji fotowoltaicznych na gruntach rolnych najgorszych klas (w szczególności klasy IV) oraz ograniczenia ważności decyzji o warunkach zabudowy do 5 lat. Zmiany mogą ograniczyć lub wręcz zablokować na kilka lat rozwój inwestycji fotowoltaicznych.

Najnowsza edycja programu Mój Prąd
W nowym programie Mój Prąd 5.0 oprócz dofinansowania do mikrointalacji PV, magazynów energii oraz systemów do zarządzania energią HEMS/EMS, będzie można również otrzymać pieniądze na pompy ciepła i kolektory słoneczne. Maksymalna kwota dotacji to 58 tys. zł. Z programu mogą skorzystać prosumenci działający w systemie net-billing.

Możliwe zmiany dla prosumenta lokatorskiego
Do Sejmu trafił projekt zmiany ustawy o OZE, który zakłada m.in. wprowadzenie nowego sposobu rozliczeń energii elektrycznej dla części wspólnych budynków wielolorodzinnych. Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogłyby wykorzystać całość pieniędzy za wyprodukowaną energię - obecne niewykorzystana nadwyżka pieniędzy jest po roku zwracana tylko do wysokości tylko 20%.

Czy mieszkańcy na Dolnym Śląsku zostaną wysiedleni?
We wsi Młoty (powiat kłodzki) planowana jest budowa Elektrowni Szczytowo-Pompowej (ESP). Inwestycja ta łączy się jednak z pozbawieniem dachu nad głową lokalnej społeczności, a także z ogromnymi stratami dla środowiska i wysoką kapitałochłonnością. Dodatkowo, technologia jest mało efektywna energetycznie. Inwestycja ESP Młoty może kosztować nawet 7 mld zł.

Nowe technologie w obszarze biogazu i biometanu
Otworzono konsultacje rynkowe technologii dla sektora biogazu i biometanu. Analizowane będą projekty pod kątem rzeczywistych potrzeb rynku. W konsultacjach mogą wziąć udział przedsiębiorstwa zajmujące się technologiami tego sektora, a także zespoły projektowe, instytuty badawcze i uczelnie wyższe oraz firmy, które dopiero chcą zacząć działać w obszarze biogazu i biometanu.

Nowa inwestycja w Tarnowskich Górach
W ciepłowni w Tarnowskich Górach uruchomiony został zespół kogeneracyjny zasilany gazem ziemnym i biogazem wyprodukowanym w lokalnej oczyszczalni ścieków, posiadający kotłownię opalaną paliwem biomasowym leśnym. Z tego ciepła skorzysta 10 tys. mieszkańców. Instalacja w Tarnowskich Górach pozwoli na redukcję zużycia węgla o około 13 tys. ton rocznie i zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 30%.

Na Mazurach będą produkowane pompy ciepła
W Giżycku powstanie fabryka pomp ciepła, która produkować będzie 100 tys. pomp rocznie. Pompy ciepła będą pracować w układzie hybrydowym, np. z kotłami elektrycznymi lub kotłami na pellet, a urządzenie ma być aktywne do 48 h w przypadku przerw w dostawach prądu. Pompy ciepła powietrze-woda o mocy do 12 kW będą mogły pracować w temperaturze spadającej do -25 st. C.

Turbina wiatrowa na polskiej uczelni
Politechnika Morska w Szczecinie posiada własną 20-metrową turbinę wiatrową. Będą z niej mogli skorzystać m.in. studenci z kierunku inżynieria przemysłowa i morskie elektrownie wiatrowe, który jest jedynym w kraju kierunkiem studiów I stopnia w obszarze offshore.

Jak zwiększyć moc OZE w sieci?
PSEW (Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej) oraz Politechnika Lubelska przygotowały raport "Więcej OZE w sieci" z 12 rekomendacjami na zwiększenie możliwości przesyłowych polskich sieci i podłączanie nowych OZE. Autorzy zaproponowali bezinwestycyjne oraz niskoinwestycyjne metody, które będą możliwe do szybkiego wdrożenia i które przyniosą duże efekty.

Tyle energii ze słońca, że trzeba było ją przesyłać innym krajom
9 maja, pomiędzy godziną 12.00 a 13.00, padł nowy rekord polskiej fotowoltaiki - wytworzono ponad 8,6 tys. MWh energii. Polski system energetyczny nie był gotowy na tak duży uzysk energetyczny i PSE (Polskie Sieci Energetyczne) musiały eksportować nadwyżkę prądu do innych krajów, m.in. do Szwecji. Natomiast kilka godzin później PSE zmuszone było pozyskać energię elektryczną z innych państw.

Nowy rekord w Hiszapnii
16 maja, przez 9h, hiszpańskie zapotrzebowanie na energię elektryczną zostało pokryte wyłącznie z OZE. Jest to rekord tego państwa w zakresie produkcji energii z odnawialnych źródeł. Hiszpania jest jednym z liderów transformacji energetycznej w Europie, lecz także - przez szybko postępujące zmiany klimatu - jest krajem najbardziej narażonym na pustynnienie.

Węglowa Australia będzie zeroemisyjna
Australia chce być mocarstwem w sektorze OZE i powołuje specjalną agencję Net Zero Authority, która zajmie się koordynowaniem działań w tym sektorze. W kraju działa obecnie blisko 100 kopalni węgla, jednak już w tym roku ruszą pierwsze zamknięcia, a w kolejnych latach także elektrowni węglowych. Do 2030 r. emisje w Australii mają spaść o 43% w porównaniu z rokiem 2005, a w 2050 r. Australia chce stać się zeroemisyjna.

Czy Indonezja przyspieszy dekarbonizację sektora energetycznego?
Wg. modelu systemów energetycznych Future Energy Outlook (FEO) zamykając elektrownie węglowe (ponad 21 GW) Indonezja zaoszczędziłaby 2 miliardy dolarów i uniknęła emisji 1,3 gigaton CO2. Takie działanie nie miałoby także wpływu na koszty systemu lub niezawodność sieci. Dominującym źródłem energii w miksie energetycznym Indonezji od 2040 r. byłaby fotowoltaika.

Zielona transformacja Wielkopolski
Frans Timmermans, wiceprzewodniczący KE, odwiedził Wielkopolskę Wschodnią, która chce osiągnąć neutralność klimatyczną do 2040 r. W przyszłym roku ma być tam zamknięta ostatnia kopalnia odkrywkowa, następnie wyłączane będą elektrownie. Timmermans zapowiedział, że Polska może liczyć na środki z Funduszu Sprawiedliwiej Transformacji.