Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

październik 2023

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• wsparcia dla rolników na inwestycje OZE
• przełomowej technologii w świecie akumulatrów
• zeroemisyjnej produkcji cementu
• możliwości inwestowaniu w PV z kredytem 0%
• odbetowywania polskich miast

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Wyzwania Polskich Sieci Elektroenergetycznych
Polskie sieci dystrybucyjne wymagają pilnej modernizacji ze względu na rosnący rozwój OZE, a koszt takiego remontu szacowany jest na 500 mld zł. W obliczu recesji energetycznej konieczne jest zwiększenie elastyczności systemu elektroenergetycznego poprzez inteligentne zarządzanie energią i zmiany nawyków konsumentów. Wprowadzenie taryf dynamicznych oraz zachęty finansowe dla prosumentów mogą przyspieszyć dostosowanie się polskiego systemu energetycznego do zmieniających się potrzeb rynku.

Komentarz redakcji:
Nasi eskperci wskazują, że ten koszt 0,5 bln zł może być znacznie zawyżony ponieważ są wielkie rezerwy w intensyfikacji wykorzystania zasobów sieciowych, przy raczej niskoinwestycyjnych nakładach. Zapewne jest to koszt wliczający wysokie zapotrzebowanie na nowe sieci wysokich napięć niezbędne przy zcentalizowanym systemie wielkich elektrowni na paliwa kopalne (atomowe), który właśnie zastępujemy systemem silnie zdecentralizowanym opartym o różne rodzaje OZE.

a) OZE

Hybrydowa elektrownia w Hiszpanii
Iberdrola zakończyła budowę pierwszej w Hiszpanii hybrydowej elektrowni w formule cable pooling, łącząc farmę wiatrową z farmą PV. Ta innowacyjna instalacja o mocy 74 MW, zlokalizowana w Castilla y León, jest w fazie uruchamiania. Inwestycja, która połączyła dwie technologie, nie tylko zwiększyła wydajność produkcji energii, ale także przyczyniła się do rozwoju przedsiębiorczości, zwiększenia zatrudnienia oraz minimalizacji wpływu na środowisko.

Recykling OZE: wyzwania i szanse dla polskiej energetyki
W Polsce panuje rosnące zainteresowanie fotowoltaiką, a wkrótce na Bałtyku ruszą pierwsze inwestycje offshore. Wyzwaniem jest recykling zużytych paneli PV oraz farm wiatrowych, które mają średnią żywotność 20-30 lat. Jednak efektywne wykorzystanie tych materiałów pozwoli na odzyskanie cennych surowców, takich jak krzem czy platyna, które można wykorzystać wtórnie w innych gałęziach gospodarki. Wartość rynku recyklingu paneli PV w Europie wynosiła w 2021 r. 110,4 mln dolarów.

b) efektywność energetyczna

Unia Europejska podnosi poprzeczkę dla efektywności energetycznej
UE wprowadza nowe przepisy w ramach unijnej dyrektywy o efektywności energetycznej. Celem jest obniżenie zużycia energii o 11,7% w porównaniu z rokiem 2020. Nowe zasady wymagają, aby wszystkie kraje członkowskie osiągnęły roczny wskaźnik oszczędności energii wynoszący 1,49% od 2024 r., obejmując również sektor publiczny, który będzie musiał ograniczyć swoje zużycie o 1,9%. rocznie (z wyjątkiem transportu publicznego i sił zbrojnych).

c) transport

Nowe stacje ładowania EV i tankowania wodoru
W Polsce planowane są nowe stacje ładowania dla samochodów elektrycznych oraz stacje tankowania wodoru. Projekt obejmuje lokalizacje na terenie Polski, które zostaną wyposażone w nowoczesne stacje obsługujące zarówno pojazdy elektryczne, jak i te zasilane wodorem. Do 2030 r. stacje ładowania dla elektryków będą musiały znajdować się co 60 km. Stacje tankowania wodoru mają być rozmieszczone maksymalnie co 200 km - ale po 2030r.

"Energia dla Wsi" wspiera inwestycje w instalacje biogazowe na wsiach
Wzrost inwestycji w instalacje biogazowe w polskich wsiach stanowi kluczowy krok w kierunku zrównoważonej energii. Program "Energia dla Wsi" przewiduje wsparcie finansowe dla rolników, którzy chcą zainwestować w produkcję biogazu. Ta inicjatywa ma za zadanie nie tylko zwiększyć produkcję energii odnawialnej, ale także wspierać rozwój lokalnych społeczności wiejskich.

Integracja uprawy roślin z produkcją energii słonecznej
W Szwajcarii powstaje unikatowa instalacja agrofotowoltaiczna, która integruje uprawę roślin z produkcją energii słonecznej. Projekt Agri-PV Lubera zdecydował się wykorzystać innowacyjną technologię umożliwiającą dostosowywanie przepuszczalności światła przez panele fotowoltaiczne do potrzeb roślin. Szklarnia PV ma produkować 750 MWh energii rocznie, co odpowiada zapotrzebowaniu 165 gospodarstw domowych. Budowla ma być ukończona do końca 2023 r,

Rozwój innowacyjnego systemu produkcji wodoru z magazynowaniem energii
Holandia skomercjalizuje innowacyjny system, który integruje produkcję wodoru z magazynowaniem energii. Ta technologia, działająca jako elektrolizer wytwarzający zielony wodór w okresach korzystnych cen energii i jednocześnie jako akumulator zapewniający czystą energię rezerwową, może być zintegrowana z fotowoltaiką oraz farmami wiatrowymi. Wdrożenie tego rozwiązania planowane jest już w 2024 r., co stanowi ważny krok w kierunku masowej produkcji zrównoważonego i taniego wodoru dla przemysłu.

Przełom w świecie akumulatorów
Naukowcy z Uniwersytetu Monash w Melbourne opracowali przełomowe akumulatory litowo-siarkowe, które są o połowę tańsze i pięciokrotnie bardziej pojemne od obecnie używanych akumulatorów. Ich nowa konstrukcja opiera się na zmniejszeniu ilości litu na korzyść siarki oraz zastosowaniu nanoporowatej powłoki polimerowej na litowej anodzie. Ta innowacja pozwala na swobodne przemieszczanie się jonów litu, skutecznie izolując je od siarki, co może przynieść rewolucję na rynku akumulatorów.

Pionierski projekt zrównoważonej produkcji cementu w Europie
Projekt IFESTOS, realizowany przez Titan Group, stanie się jednym z najważniejszych przedsięwzięć wychwytywania CO2 w Europie, a jego finansowanie będzie wspierane przez Komisję Europejską. Titan Group skupia się na produkcji cementu, który już niedługo będzie wytwarzany w sposób bardziej zrównoważony dzięki projektowi budowy instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla. Dzięki inwestycji w cementowni w Grecji, firma zamierza osiągnąć zerową emisję CO2 do atmosfery do 2050 r.

Ambitne cele dla energii odnawialnej do 2030 r.
Rada UE zatwierdziła nową dyrektywę dotyczącą energii odnawialnej, która nakłada obowiązek zwiększenia do 2030 r. udziału OZE w całkowitym zużyciu energii w państwach UE do 42,5% oraz dążenie do osiągnięcia 45% (obecny cel to 32%). Państwa członkowskie będą miały także możliwość wyboru między celem redukcji emisji CO2 o 14,5% w transporcie lub celem udziału co najmniej 29% odnawialnych źródeł w tym sektorze. Dyrektywa wprowadza również m.in. zwiększone wykorzystanie OZE w przemyśle i ogrzewaniu.

Unia Europejska w pułapce zielonego wodoru?
UE entuzjastycznie podchodzi do wodoru jako rozwiązania na zależność od paliw kopalnych. Jednak pomimo zapewnień, produkcja wodoru, zwłaszcza zielonego, wymaga ogromnych zasobów, w tym dużych obszarów ziemi, dużej ilości wody i OZE. Co więcej, aż 99% światowej produkcji wodoru pochodzi obecnie z paliw kopalnych, znacząco przyczyniając się do emisji gazów cieplarnianych. Przemysł naftowy i gazowy aktywnie lobbują na rzecz wodoru, mimo że istnieją tańsze i bardziej ekologiczne alternatywy.

Nowy rząd stawia na zieloną energię i ekologię
Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Nowa Lewica mają zamiar uczynić nowoczesną energetykę jednym z głównych filarów swojego programu. Planują utworzenie 700 lokalnych wspólnot energetycznych i produkcję energii ze źródeł odnawialnych, takich jak słońce, wiatr i biogazownie. Ponadto, partie zamierzają m.in. ograniczyć emisję dwutlenku węgla o 75% w ciągu 7 lat poprzez rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, w tym energii jądrowej, walczyć ze smogiem, a także wprowadzić ustawę antyodorową.

Miliardy dolarów na wodorowe huby w USA
Administracja Joe Bidena inwestuje w technologie oparte na wodorze, przyznając 7 miliardów dolarów na siedem hubów wodorowych w USA. Huby mają przyspieszyć produkcję 10 mln ton czystego wodoru rocznie do 2030 r. i wspierać produkcję wodoru zarówno z elektrolizy zasilanej OZE, jak i z reformingu metanu z wychwytem CO2. Planowane inwestycje o wartości około 40 mld dolarów mają stworzyć dziesiątki tysięcy miejsc pracy, wspierając jednocześnie cele redukcji emisji CO2 i rozwoju zielonych technologii w USA.

Finansowanie fotowoltaiki z kredytem z zerowym oprocentowaniem
PGE Obrót wprowadza nową ofertę „PV za dychę”, umożliwiającą klientom indywidualnym finansowanie instalacji PV. W ramach tej oferty, przyszli prosumenci otrzymują kredyt o RRSO wynoszącym 0% - 10 tys. zł wypłacane jest przed montażem, a pozostałe koszty rozłożone są na 36 nieoprocentowanych rat. PGE Obrót oferuje także kompleksowe doradztwo, wsparcie w formalnościach oraz program poleceń dla instalacji PV.

Rusza program odbetonowania małych miast
Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłasza uruchomienie programu odbetonowania ośrodków miejskich do 50 tys. mieszkańców. Maksymalna kwota dofinansowania inwestycji wyniesie 2 mln zł, wspierając tworzenie nawierzchni wodoprzepuszczalnych, parków, ogrodów oraz budowę zbiorników retencyjnych. Program ma na celu zwalczanie miejskiej wyspy ciepła poprzez eliminację materiałów, takich jak beton czy asfalt, które absorbują więcej promieni słonecznych niż odbijają, podnosząc temperaturę otoczenia.

Energetyka wiatrowa szansą dla górników
Górnicy mają unikalną szansę na łatwe przekwalifikowanie się dzięki specjalnym, darmowym programom. Otwarte są dla nich możliwości przejścia do branży energetyki wiatrowej, która oferuje atrakcyjne wynagrodzenie i stabilne zatrudnienie. Zakończył się właśnie pierwszy etap rekrutacji do programu "Wiatr – kopalnia możliwości", oferujący górnikom szanse na nowe, obiecujące ścieżki zawodowe. W Polsce potrzebni są technicy i serwisanci zarówno w sektorze energetyki wiatrowej na lądzie, jak i na morzu.

Polska liderem pod względem osób zatrudnionych w fotowoltaice
Pomimo, że w Europie brakuje wykwalifikowanych instalatorów PV, to w 2022 r. rynek fotowoltaiczny odnotował rekordowe inwestycje. Polska stała się liderem rynku pod względem liczby miejsc pracy, wyprzedzając takie kraje jak Hiszpania, Niemcy, Holandia i Włochy. Prognozy wskazują na dalszy wzrost zatrudnienia w tym sektorze - europejski rynek PV może osiągnąć 1 milion miejsc pracy już w 2025 r.

Małe firmy wykluczone z dotacji na produkcję instalacji OZE
Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowało projekt rozporządzenia, który ma umożliwić polskim firmom uzyskanie wsparcia na projekty związane z gospodarką zeroemisyjną, takie jak produkcja paneli PV czy pomp ciepła. Projekt wywołał jednak krytykę ze strony organizacji i firm OZE, które protestują przeciwko wysokiej minimalnej wartości inwestycji wynoszącej 110 mln euro i apelują o znaczące obniżenie tej kwoty, sugerując próg na poziomie 1 mln euro.

W województwie świętokrzyskim powstała Centralna Dolina Wodorowa
W Kielcach utworzono trzecią Centralną Dolinę Wodorową. Inicjatywa ta obejmuje ambitne cele, takie jak inwestycje w technologie wodorowe, źródła energii odnawialnej oraz transformację sektora wydobycia i transportu. W dniu inauguracji Doliny zostało również wydane rozporządzenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska, które umożliwia udzielanie pomocy publicznej na rozwój technologii wodorowych oraz infrastruktury związanej z wodorem w Polsce, co stanowi ważny krok w rozwoju tego sektora w kraju.

Społeczności energetyczne kształtują zrównoważony rozwój Polski
Społeczności energetyczne oraz Doeko Group (które koordynuje 85 klastrów energii) angażują lokalne społeczności i operatorów systemu dystrybucyjnego w rozwój infrastruktury OZE. Ich współpraca przynosi innowacyjne rozwiązania, tworząc elastyczną i zrównoważoną infrastrukturę energetyczną Polski. W ostatnim czasie zauważalny jest dynamiczny rozwój klastrów, który wynika głównie z otwarcia naboru na wsparcie przedinwestycyjne na instalacje OZE realizowane przez społeczności energetyczne.

Rekordowy magazyn energii w Europie
Brytyjski Harmony Energy Income Trust (HEIT) otwiera największy bateryjny magazyn energii w Europie - Bumpers BESS o mocy 99 MW i pojemności 198 MWh. Projekt ten wykorzystuje skalowalne akumulatory litowo-jonowe oraz technologie Tesli i będzie magazynować nadmiar energii z OZE, wspierając równowagę w krajowej sieci elektrycznej. Firma planuje rozwijać swoje inwestycje, dążąc do osiągnięcia celu netto zero.

Polska transformacja energetyczna
Dane za trzy kwartały 2023 r. pokazują, że transformacja energetyczna w Polsce nadal postępuje. Według PSE, udział paliw kopalnych w polskim miksie energetycznym maleje, głównie ze względu na rosnącą generację energii elektrycznej z odnawialnych źródeł oraz spadek zużycia energii. Polska stała się jednak importerem netto energii elektrycznej - głównie przez wzrost cen energii - sprowadzając do końca września 2023 r. ponad 4 TWh.

Niemcy ponownie uruchamiają elektrownie węglowe?
Rząd niemiecki podjął decyzję o ponownym uruchomieniu niektórych elektrowni węglowych w odpowiedzi na zakończenie pracy elektrowni jądrowych i kryzys energetyczny wywołany wojną na Ukrainę. Choć ta reaktywacja jest rozwiązaniem tymczasowym, rząd planuje dokładny przegląd dodatkowych emisji CO2 oraz przedstawienie propozycji kompensacji przed czerwcem 2024 r. Międzynarodowa Agencja Energetyczna podkreśla pilną potrzebę przygotowań państw europejskich do nadchodzącej zimy w kontekście zmian w sektorze energetycznym.

Co dalej z sektorem węglowym w Polsce?
Pracownicy elektrowni i kopalni węglowych pozostają w niepewności, gdyż przyszłość ich miejsc pracy jest nadal niejasna. Projekt wydzielenia aktywów węglowych do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), który był planowany przez PiS nie został zrealizowany, co sprawia, że brak jest klarownego planu dla przemysłu węglowego. Bardzo możliwe, że przyszły rząd w Polsce będzie miał inny pomysł na krajową energetykę, szczególnie w kontekście elektrowni węglowych.