Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

Lipiec 2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- problemu przyjmowania produkcji z OZE przez sieci energetyczne w Polsce
- pierwszego na świecie piaskowego magazynu energii
- innowacyjnej instalacji do usuwania CO2
- platformy, która pozwoli zmaksymalizować oszczędności z instalacji PV
- największej w Polsce farmy PV

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Pierwsze kroki z klimatem. Poradnik GRID-Warszawa.
 Zespól GRID-Warszawa przygotował krótką, napisaną przystępnym językiem publikację „Pierwsze kroki z klimatem. Poradnik na drodze do neutralności klimatycznej”. Lektura prezentuje podstawy wiedzy o kryzysie klimatycznym oraz jego wpływie na biznes. Wskazuje na sposoby, w jakie dotychczasowe wzorce produkcji i konsumpcji wpływają na środowisko i oferuje podpowiedzi co do tego, na jakie kwestie należy zwrócić uwagę przy redukowaniu śladu węglowego i środowiskowego firmy. Tłumaczy również znaczenie najważniejszych, przewijających się w dyskusjach o klimacie i biznesie terminach.

Sieci energetyczne mają problem z przyjmowaniem energii z OZE
W zeszłym roku w Polsce odmówiono przyłączenia rekordowej liczby instalacji produkcyjnych (3751), głównie elektrowni fotowoltaicznych o mocy poniżej 1 MW. Spółki dystrybucyjne uzasadniały odmowy m.in. wyczerpaniem możliwości przyłączeniowych w zakresie nowych źródeł, przeciążeniami elementów sieci dystrybucyjnej, brakiem bilansowania łącznej planowanej mocy wytwórczej z zapotrzebowaniem w danym węźle sieciowym oraz przekroczeniem dopuszczalnego poziomu napięcia w sieci dystrybucyjnej.

Czy grozi nam blackout?
21 lipca doszło do nieplanowanych wyłączeń niektórych polskich elektrowni. Część bloków węglowych przestaje pracować z powodu braku węgla, a import tego surowca staje się coraz trudniejszy ze względu na pogłębiający się w Europie kryzys energetyczny. Niektórzy eksperci przewidują blackout - Polskie Sieci Elektroenergetyczne i analitycy twierdzą jednak, że krajowy system zachowuje stabilność, m.in. dzięki OZE (które stanowią 30% mocy krajowego miksu energetycznego).

a) OZE

Piaskowy magazyn ciepła
W zachodniej Finlandii powstał pierwszy na świecie komercyjny magazyn ciepła na bazie piasku. Instalacja bazuje na przechowywaniu energii elektrycznej (wytworzonej z OZE) w piasku w postaci ciepła, które dystrybuowane jest później w sieci ciepłowniczej. Magazyn o mocy grzewczej 100 kW i pojemności energetycznej 8 MWh ma postać kontenera (szerokość ok. 4 m i wysokości 7 m), posiada zautomatyzowany system magazynowania ciepła i przechowuje w środku sto ton piasku.

Pierwsza na świecie hybrydowa elektrownia OZE
Na Morzu Północnym ma powstać pierwszy pilotażowy projekt pływającej farmy słonecznej oraz elektrowni wiatrowych ze zintegrowanymi rozwiązaniami magazynowania energii. Rezultatem ma być bardziej zrównoważony profil produkcji energii dzięki komplementarnemu charakterowi zasobów wiatrowych i słonecznych. Niemiecki koncern energetyczny RWE i holendersko-norweska firma SolarDuck podpisały już w tej sprawie umowę o współpracy.

b) efektywność energetyczna

Pieniądze za efektywność energetyczną pójdą na wymianę oświetlenia w gminach
Tauron pozyskał białe certyfikaty - świadectwa efektywności energetycznej - o wartości miliona złotych. Środki chce przeznaczyć na modernizację oświetlenia drogowego w gminach. Tauron uzyskał certyfikaty dzięki realizacji strategii Zielonego Zwrotu Taurona i tworzenia narzędzi umożliwiających zastępowanie energochłonnego źródła światła, źródłami bardziej efektywnymi.

c) transport

Polskie samoloty zasilane ekologicznym paliwem
PKN ORLEN od 2025 r. będzie oferował liniom lotniczym niskoemisyjne paliwo SAF (Sustainable Aviation Fuel) wytworzone z posmażalniczych olejów spożywczych. Polskie Linie Lotnicze LOT podpisały porozumienie z PKN ORLEN i zamierzają wykorzystywać niskoemisyjne paliwa lotnicze. Paliwo SAF jest zbliżone do konwencjonalnych paliw do silników odrzutowych i może być mieszane lub dodawane do zwykłego paliwa.

Łańcuchy dostaw biogazu i biometanu przyczyniają się do globalnej emisji metanu
Wg. nowych analiz wynika, że biogaz i biometan wydzielają nawet dwa razy więcej metanu, niż wcześniej sądzono. Wcześniejsze badania prowadzone przez IEA (International Energy Agency) dotyczyło bowiem tylko niepełnego spalania biomasy, uwzględniając jedynie nieefektywność procesu. W nowych badaniach wzięto pod uwagę również wielkość emisji w łańcuchu dostaw, która jest podobna do szacowanej nieefektywności. Całkowita emisja metanu z przemysłu może być więc dwukrotnie wyższa.

Polskie projekty finansowane z Europejskiego Funduszu Innowacji
Dwa polskie projekty znalazły się na liście projektów finansowanych z Funduszu Innowacji. Pierwszy to system wychwytywania i magazynowania CO2 realizowany w Cementowni Lafarge Kujawy. Wychwycony i skroplony gaz będzie magazynowany w morzu. Drugi projekt, realizowany w szwedzko-polskim konsorcjum, to budowa baterii elektrochemicznych, które pozwolą na krótkotrwałe magazynowanie energii. Innowacyjne baterie mają obniżyć koszt magazynów energii i będą w ok. 90% produkowane w oparciu o komponenty od lokalnych dostawców z Europy.

Instalacja do usuwania dwutlenku węgla
Niemiecka firma NovoCarbo uruchomiła na dużą skalę projekt instalacji do usuwania CO2. Innowacyjna technologia będzie mogła wychwycić ponad 30 000 ton dwutlenku węgla rocznie do 2025 r. Nowa instalacja przekształca węgiel w stabilną formę, dzięki czemu ma być bezpiecznie przechowywany przez tysiące lat, a otrzymany produkt (biowęgiel) będzie można np. wykorzystać do ulepszania gleb w rolnictwie.

Zakaz sprzedaży aut spalinowych po 2035 r. został przyjęty
Państwa członkowskie UE zatwierdziły zakaz sprzedaży aut spalinowych po 2035 r., natomiast do 2030 r. samochody osobowe i 50% vanów będą musiały zredukować emisję CO2 o 55%. Firmy takie jak Ferrari, Bugatti i Lamborghini będą mogły jednak skorzystać z pięcioletniego zwolnienia z obowiązków w zakresie emisji, gdyż ich roczna sprzedaż nie przekracza 10 tysięcy modeli. Ustalenia muszą być jeszcze przyjęte przez posłów do PE.

Atom i gaz będą mogły liczyć na dopłaty
Europosłowie zagłosowali za tym, by atom i gaz zostały uwzględnione w taksonomii, czyli przepisach stanowiących jakie inwestycje będą uznawane za „zielone”. Projekty związane z energetyką jądrową i gazem będą mogły więc korzystać z mechanizmów wsparcia UE. Na taką decyzję wpływ miała m.in. wojna w Ukrainie i nasilający się kryzys energetyczny. Pozostały jeszcze negocjacje między Parlamentem Europejskim, Komisją a Radą.

Zmiana zasady 10H
Rząd przyjął nowelizację ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Wiatraki – tak jak do tej pory - będą mogły powstawać na terenie, na którym dopuszczone są takie inwestycje wg. Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. Możliwa będzie jednak budowa elektrowni wiatrowych bliżej zabudowy - minimalny dystans będzie musiał wynieść 500 m (a nie jak do tej pory dziesięciokrotność wysokości wiatraka). Podstawą dla określania odległości wiatraka będą m.in. wyniki przeprowadzonej strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ).

Odpady kopalniane dopuszczone do spalania w gospodarstwach domowych
Pod koniec czerwca Ministerstwo Klimatu i Środowiska wydało rozporządzenie, na mocy którego na 60 dni zawieszono wymagania jakościowe dla paliw stałych w Polsce, co oznacza możliwość palenia odpadami węglowymi. Po embargu na rosyjski węgiel w Polsce brakuje ok. 10 mln ton węgla i możliwe, że w sezonie grzewczym zabraknie 4-5 mln ton tego paliwa. Dłuższe używanie zasiarczonych i wysoko emisyjnych „zamienników” przyczyni się jednak do ponownego zwiększenia smogu…

Czy będzie dodatek węglowy?
Sejm poparł ustawę o dodatku do węgla dla gospodarstw domowych. Teraz ustawa trafi do Senatu. Z dodatku osłonowego skorzystać będą mogły osoby mieszkające w budynkach jednorodzinnych, które opalają węglem kamiennym, a także brykietem lub pelletem zawierającym co najmniej 85% węgla kamiennego, a budynek jest zgłoszony do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Dodatek ma wynieść 3000 zł.

Rusza program Czyste Powietrze Plus
W lipcu ruszył nabór wniosków do programu Czyste Powietrze Plus, dzięki któremu osoby indywidulane będą mogły otrzymać nawet kilkadziesiąt tysięcy zł dofinansowania na termomodernizację domów. W programie będzie można dostać pieniądze na ocieplenie i izolację budynków. Program skierowany jest do właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych, a także właścicieli odrębnych lokali wydzielonych w budynkach jednorodzinnych.

Czy net-billing jest korzystny dla prosumentów?
System net-billingu, mimo obaw zmniejszenia zysków dla odbiorców indywidualnych, okazał się opłacalny. Ceny hurtowe za energię elektryczną poszybowały w górę (m.in. przez wojnę w Ukrainie), prosumenci korzystali jednak z osłony i niższych stawek na rynku regulowanym. Dlatego 1 kWh z energii słonecznej mogła osiągnąć cenę ok. 80 groszy, a użytkownik tę samą ilość od zakładu energetycznego kupił za ok. 40 groszy. Niestety korzysta sytuacja dla prosumentów zapewne nie potrwa zbyt długo.

Powstaje platforma do maksymalizacji oszczędności z instalacji PV
Columbus Energy wprowadza do swojej oferty platformę PowerHouse. Platforma, poprzez dostarczanie informacji dot. montażu instalacji PV, monitorowanie jej pracy oraz przygotowanie centrum obsługi klienta, ma pomóc zwiększyć zyski prosumentom. Funkcją platformy jest regulator napięcia instalacji PV, który redukuje liczbę wyłączeń instalacji nawet do 90%. PowerHouse jest już dostępna dla klientów indywidualnych Columbus.

Fotowoltaika zasila obiekty handlowe
Coraz więcej mniejszych i większych sklepów zaczyna korzystać z instalacji fotowoltaicznej. Przykładem może być sklep „Biedronka” który do końca 2025 r. ma zainstalować w swoich obiektach 2 tys. instalacji solarnych. Sieć posiada już 118 instalacji PV, a do końca tego roku ma zostać uruchomione kolejnych 500. W Warszawie natomiast zakupy można zrobić w samowystarczalnej energetycznie i zasilanej wyłącznie z OZE „Żabce”.

Czy fotowoltaika w firmach się opłaca?
Przedsiębiorcy powinni dokładnie oszacować moc instalacji PV w kontekście własnych potrzeb i oczekiwań. Firmy podlegają bowiem konieczności uiszczania opłaty mocowej, która narzuca dodatkowe koszty za zakup prądu w godzinach od 7 do 22. Ciekawą ofertę dla przedsiębiorców przygotował Corab S.A. w ramach współpracy z tzw. spółką siostrzaną E2V. Przedstawiciel firmy zapewnia, że inwestycja PV zwraca się już po 3,5 roku.

W Mysłowicach powstanie największa farma PV w Polsce
W II połowie 2023 r. ma ruszyć największa elektrownia fotowoltaiczna w Polsce. Spółka Tauron zaczeła przygotowywać grunt w Mysłowicach na budowę przyszłej farmy fotowoltaicznej, która produkować będzie 39 tys. MWh rocznie (czyli ok. 2/3 zapotrzebowania na energię w Mysłowicach). Elektrownia słoneczna powstanie na zrekultywowanym składowisku odpadów paleniskowych.

Nowa książka dot. transformacji energetycznej
Marcin Popkiewicz, fizyk i analityk megatrendów, wydał nową książkę pt. „Zrozumieć transformację energetyczną”. Nowa książka jest przeglądem obecnej sytuacji, pozwalająca zrozumieć pewne zagadnienia dot. transformacji w Polsce. Częścią książki jest też symulator polskiego systemu energetycznego pozwalający sprawdzić różne scenariusze dot. zaspokojenia naszych potrzeb energetycznych.

Ruszył cykl rozmów z prof. Popczykiem
Na platformie BiznesAlert.pl. ukazała się pierwsza z cyklu rozmowa z prof. Janem Popczykiem z Politechniki Śląskiej na temat elektroprosumeryzmu. W rozmowie pytano m.in. o wpływie aktualnego stanu świata oraz społeczeństwa na transformacje energetyczną Polski oraz w jakim kierunku powinna zmierzać polska transformacja. Ostatnie z zaplanowanych rozmów powinny odbyć do końca sierpnia tego roku.

Sprzedaż pomp ciepła bije rekordy
W 2021 r. Polska była liderem w sprzedaży pomp ciepła w Europie. Łącznie w 21 krajach europejskich sprzedano w sumie 2,18 mln pomp ciepła i pokrywały one ok. 14% zapotrzebowania rynku grzewczego. Sprzedaż pomp ciepła wzrosła w Europie o 34%, a w Polsce aż o 87%. Taka liczba pozwala uniknąć ponad 44 mln ton emisji CO2. Sprzedaż pomp ciepła na terenie UE może w przyszłym roku wzrosnąć jeszcze bardziej z uwagi na konieczność odejścia od rosyjskiego gazu.

Sprawność ogniwa PV osiąga już ponad 30%
Szwajcarscy naukowcy osiągnęli rekordową sprawność tandemowego ogniwa łączącego warstwę perowskitową z krzemem krystalicznym. Sprawność ta wyniosła aż 31,25%. Osiągnięte wyniki mogą być więc wyraźnie wyższe niż te uzyskane w tradycyjnych ogniwach krzemowych. Są to pierwsze ogniwa, które pokazują, że bariera 30% może zostać przekroczona z wykorzystaniem tanich materiałów i procesów.

Spada zapotrzebowanie na energię elektryczną
Wg. Międzynarodowej Agencji Energetyczne (MAE) globalne zapotrzebowanie na energię elektryczną gwałtownie zmniejsza się w tym roku. Agencja spodziewa się, że wzrost spowolni do 2,4%, podczas gdy zapotrzebowanie na energię elektryczną w 2021 r. wzrosło o 6%. Jest to spowodowane m.in. spowolnionym wzrostem gospodarczym, wyższymi cenami energii oraz ponownym wprowadzenie obostrzeń pandemicznych. OZE rosną w siłę i zastępują paliwa kopalne.