Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
maj 2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- wykorzystania fal morskich jako OZE
- pociągów wodorowych w Polsce
- energii słonecznej produkowanej w nocy
- innowacji w sektorze morskiej energetyki wiatrowej
- nowego programu Moje Ciepło

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Czy UE wydała na klimat tyle, ile szacuje Komisja?
UE zamierzała przeznaczyć na działania w dziedzinie klimatu co najmniej 20% swojego budżetu na lata 2014–2020. Tego celu nie udało jej się osiągnąć – wynika ze sprawozdania specjalnego opublikowanego dzisiaj przez Europejski Trybunał Obrachunkowy.

a) OZE

Powstaje największa farma fotowoltaiczna w Polsce
Na Pomorzu, w Zwartowie, polska spółka Respect Energy oraz niemiecka Goldbeck Solar od lutego tego roku buduje największą farmę fotowoltaiczną w kraju, a także w tej części Europy. Instalacja będzie mieć moc 285,6 MW. Dzięki generowanej na farmie energii do atmosfery ma rocznie trafić o 138 tys. ton CO2 mniej. Inwestycję kredytują bank Pekao, PKO BP oraz EBOR (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju).

Możliwości wykorzystania fal morskich do produkcji prądu
Szwedzko-izraelska firma Eco Wave Power opatentowała inteligentną i ekonomiczną technologię konwersji fal oceanicznych i morskich w bezemisyjną energię elektryczną. Instalacje produkowane przez Eco Wave Power są modułowe i mają skalowalną konstrukcję, co pozwala na szybką budowę i proste dostosowanie do panujących warunków, a dodatkowo ich budowa i obsługa jest bardzo łatwa. Koszty eksploatacyjne są niższe niż w elektrowniach zlokalizowanych na otwartym morzu, a prognozowany uśredniony koszt energii (LCOE) dla instalacji komercyjnych to 42 euro za MWh.

b) efektywność energetyczna

Zielone budownictwo w Polsce
Ministerstwo Rozwoju i Technologii zapowiada wsparcie dla energooszczędnego budownictwa w Polsce. Zgodnie z przyjętą przez rząd strategią do 2050 r. 7,5 mln budynków w Polsce powinno przejść termorenowację. Rząd planuje przeznaczyć dodatkowe pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy na dofinansowywanie budowy mieszkań komunalnych, społecznych i socjalnych o podwyższonym standardzie energetycznym. Łącznie na ten cel rząd zaplanował 14,3 mld euro (5,7 mld z części grantowej i 8,6 mld z części pożyczkowej).

c) transport

Autobus miejski zasilany OZE
Na ulicach Monachium już niedługo pojawią się autobusy solarne. Technologia firmy Sono Motors pozwala na redukcję wydatków i emisji o ok. 6,5 ton metrycznych. Firma testuje dwie opcje zeroemisyjnych autobusów: doczepienie solarnej przyczepy do korpusu pojazdu (w której znajdują się dodatkowe miejsca dla pasażerów w godzinach szczytu) oraz umieszczenie modułów fotowoltaicznych na dachu autobusu.

Pociągi na wodór już niebawem w Polsce?
PKN Orlen i firma Alstom podpisały porozumienie dot. bezemisyjnych pociągów na wodór. Orlen ma zapewnić infrastrukturę do tankowania, dystrybucję, magazynowanie oraz dostawy paliwa, a firma Alstom zajmie się produkcją zeroemisyjnych pociągów. Pierwsze pojazdy wodorowe mogą wyjechać na linie regionalne już za dwa lata. Do 2030 r. Orlen zamierza przeznaczyć ok. 7,5 mld zł na inwestycje, dzięki którym połowa produkowanego wodoru będzie nisko- i zeroemisyjna.

Panele fotowoltaiczne dla sektora agro
Firma Jinko Solar - chiński producent paneli PV - stworzył częściowo transparentny moduł PV, który wykorzystać można w sektorze agro, a także BIPV (instalacje zintegrowane z budynkami). W nowych panelach ogniwa krzemowe umieszczone są pomiędzy dwie warstwy szkła o grubości 6 mm, a ich wydajność ma być bliska 25%. Moduł jest dostępny z różną intensywnością przepuszczalności światła - od 30 do 40%.

Przełom w wykorzystaniu energii z OZE?
Naukowcy z Australii przeprowadzili eksperyment i wygenerowali energię elektryczną po zachodzie słońca. Energia pochodziła z ciepła oddawanego nocą przez ziemię. Do eksperymentu użyto diodę termoradiacyjną, która wykorzystuje emisję światła podczerwonego pochodzącego z promieniowania cieplnego. Urządzenie generuje około 100 tys. razy mniej energii niż panel słoneczny, jednak dalsze badania mogą zwiększyć możliwości tej technologii.

Innowacje w offshore
Holenderska firma Mammoet przeprowadziła konkurs na innowacje w morskiej energetyce wiatrowej. Wygrało urządzenie Delta Active Heave Compensator, czyli wysokowydajny dźwig do podnoszenia ciężkich ładunków z aktywną kompensacją przechyłów (nawet przy wysokich falach). Drugi był SkyLifter, czyli elektryczny żuraw pneumatyczny częściowo zasilany energią słoneczną, który może pionowo transportować ładunki i wykonywać konserwację turbin na dystansie 2000 km.

Pionierska elektrownia z modelem obiegu zamkniętego
Elektrociepłownia w Sokołowie Podlaskim jest pionierskim projektem, który zakłada budowę inteligentnego systemu elektrociepłowniczego bazującego na modelu gospodarki obiegu zamkniętego. Docelowo elektrociepłownia ma zaspokoić zapotrzebowanie całości systemu w Sokołowie Podlaskim w cenie porównywalnej do cen energii wytwarzanej w tradycyjnych systemach. Elektrociepłownia ma być zasilana biogazem i pompą ciepła, a dodatkowo ma powstać magazyn energii, dzięki czemu udział OZE w produkowanej energii przekroczy 95%.

Ogniwa słoneczne na odzieży?
Fińscy naukowcy od lat pracują nad technologią przyklejania fotowoltaiki do ubrań. Ogniwa słoneczne wplatano najpierw w nitki tekstyliów, teraz badacze uskutecznili możliwość prania ogniw w pralce. Naukowcy zalaminowali ogniwo słoneczne wodoszczelną folią poliuretanową, a następnie prali dziesiątki razy w 40℃. Po eksperymencie żadne ogniwo nie zostało uszkodzone, pięć z ośmiu próbek zachowało swoją wydajność, a trzy straciły około 20% swojej mocy.

Nowe regulacje w Niemczech
Wg. nowej strategii niemieckiego rządu, od stycznia 2024 r. obowiązkowym standardem rynkowym będą pompy ciepła. Zaplanowano przeprowadzenie dużej kampanii promującej wykorzystanie pomp ciepła w przemyśle, handlu i gospodarstwach domowych. Pod koniec maja lub na początku czerwca tego roku pojawi się kolejny pakiet zmian wg. którego każdy nowy grzejnik będzie musiał być zasilany w 65% z OZE.

Czy Unia wprowadzi zakaz sprzedaży kotłów na paliwa kopalne?
Komisja Europejska przedstawiła propozycje nowych przepisów - pakiet REPowerEU – w których zaplanowano datę końca sprzedaży kotłów na paliwa kopalne na rok 2029. Komisja zaproponowała także zakaz dofinasowania takich kotłów od 2025 r. oraz surowsze wymagania w zakresie efektywności energetycznej budynków. W ramach nowych przepisów KE planuje zainstalowanie w UE prawie 60 mln pomp ciepła do 2030 r.

Nowe przepisy dot. magazynów energii
Osiągnięto porozumienie w sprawie magazynowania gazu w UE, które zakłada, że przed 1 listopada tego roku państwa UE powinny zapełnić magazyny w 85%, a w kolejnych latach do 90%. Kraje powinny najpierw wykorzystać mechanizmy rynkowe, a dopiero później nierynkowe – np. pomoc publiczną. Po raz pierwszy wprowadzono także mechanizm dobrowolnych wspólnych zakupów gazu przez państwa członkowskie.

Czy drzewa przestaną być traktowane jako OZE?
Europosłowie komisji ochrony środowiska (ENVI) opowiedzieli się za tym, by biomasę pierwotną przestać traktować jako odnawialne źródło energii oraz zaprzestać dofinansowywać ją z unijnych pieniędzy. Są to na razie tylko rekomendacje i nie można ich traktować wiążąco, a ostateczna decyzja – która powinna zapaść we wrześniu tego roku - należy do Parlamentu Europejskiego.

W życie weszły przepisy dot. strefy czystego transportu
Od maja obowiązują przepisy dot. strefy czystego transportu. Rząd przygotował wzór nalepki uprawniającej do wjazdu do stref. Nie wiadomo jednak jakie zasady wprowadzą poszczególne samorządy – strefy czystego transportu mogą być bowiem tworzone w oparciu o ich własne uchwały. Do tej pory tylko dwa polskie miasta złożyły deklaracje w sprawie wyznaczenia stref czystego transportu – Kraków i Warszawa.

Polska nie wdrożyła dyrektywy o OZE
Polska, jako jeden z kilku krajów UE, otrzymała od KE uzasadnioną opinię, ponieważ do 1 lipca 2021 r. nie wdrożyła zapisów unijnej dyrektywy o OZE 2018/2001 (inaczej dyrektywa RED II). Jeśli Polska w ciągu dwóch miesięcy nie odpowie jakie środki zamierza podjąć lub nie skoryguje domniemanego naruszenia prawa, KE może wszcząć oficjalne postępowanie. Polska wdrożyła już jednak do ustawy o OZE część zapisów z unijnej dyrektywy RED II, m.in. regulacje dla prosumentów.

Komentarz redakcji:
Nie tylko przeciętny Kowalski wie, że rząd opóźnia wprowadzanie OZE, prawdopodobnie z powodu fałszywie rozumianego „patriotyzmu węglowego”. Teraz widać, że dostrzega to także KE, pytając o brak wdrożenia dyrektywy RED II. W świetle zasilania wojny Putina środkami za gaz, ropę i węgiel rząd chyba już rozumie, że patriotyzm węglowy, działa w istocie na rzecz imperialnych interesów Rosji sprzecznych z naszą racją stanu.

Ruszył program Moje ciepło
Rozpoczął się nabór wniosków do programu rządowego Moje ciepło, który potrwa do 31 grudnia 2022 r. lub do wyczerpania puli środków. O dofinansowanie do zakupu i instalacji pompy ciepła mogą ubiegać się mieszkańcy nowych domków jednorodzinnych. Dofinansowanie ma być udzielane w formie bezzwrotnych dotacji od 30 do 45% kosztów kwalifikowanych inwestycji, a budżet przedsięwzięcia to 600 mln zł.

Jak złożyć wniosek do programu Mój Prąd 4.0?
15 kwietnia tego roku ruszył nabór w programie Mój Prąd 4.0 na montaż instalacji PV oraz innych urządzeń służących do zwiększenia autokonsumpcji. Wniosek do programu można składać tylko elektronicznie na platformie Generator Wniosków o Dofinansowanie (GWD), trzeba jednak posiadać profil zaufany. Jak krok po kroku należy złożyć wniosek dowiedzieć się można na stronie Globenergia.

Nowa usługa dla przedsiębiorców
Energynat wprowadza nową usługę smart-billing skierowaną dla przedsiębiorców, którzy są prosumentami. Nowy system rozliczeń w formie net-billingu jest dla firm mniej korzystny od stosowanego wcześniej mechanizmu opustów. Dzięki usłudze smart-billingu prosumenci B2B będą mogli nadal rozliczać się na preferencyjnych zasadach. Przedsiębiorcy rozliczający się w systemie smart-billingu mają otrzymać bezpośredni dostęp do hurtowego rynku energii.

Już za dwa lata będą nowe wymogi dla firm
Od 2024 r. firmy będą musiały spełnić nowe wymogi w zakresie raportowania kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem, m.in. danych o swojej emisyjności. Kryteria raportowania emisyjności będą dotyczyć samej spółki, a także tego co spółka kupuje (np. paliwo, energia) oraz całego łańcucha dostaw i wszystkich emisji pośrednich. Firmy, które tego nie zrobią mogą mieć trudności w znalezieniu inwestorów i pozyskaniu kapitału.

Komentarz redakcji
Bardzo ważna, wręcz rewolucyjna zmiana w biznesie firm. Jeśli zostanie konsekwentnie wprowadzona, czeka na boom elektroprosumecki (docelowo 100 % EE i OZE i neutralność kilmatyczna) w dziale małych i średnich firm, ale też dużych koncernów, które będą szukały zielonej energii na rynku lub u siebie budując źródła prosumenckie

Zachodniopomorskie liderem w produkcji OZE
W województwie zachodniopomorskim już ponad 82% energii pochodzi z OZE. Zachodniopomorskie od lat produkuje najwięcej zielonej energii w Polsce. We wrześniu 2021 r. łączna moc instalacji OZE przekroczyła tam 2000 MW (prawie 1/5 mocy zainstalowanej w Polsce). Powstało wtedy 21 nowych instalacji, nie licząc mikroinstalacji. Najwięcej energii z OZE powstaje w powiecie sławieńskim, kołobrzeskim i kamieńskim.

Dwa regiony wykluczone z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji
Powiat zgorzelecki, w którym znajduje się kopalnia i elektrownia Turów, nie otrzyma milionów euro z unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Aby otrzymać dotacje dany region musi do 2030 r. rozpocząć przygotowania do zamknięcia kopalń, natomiast kompleks Turów ma być zamknięty dopiero w 2044 r. Z notatki przesłanej przez Komisję Europejską marszałkom województw wynika, że z funduszu nie skorzysta także lubelszczyzna, gdzie znajduje się kopalnia Bogdanka.

Uniwersytet w York pracuje nad pełną automatyzacją OZE
Przy Institute for Safe Autonomy na Uniwerystecie w York powstanie farma fotowoltaiczna o mocy ok. 200 kW. Naukowcy przy jej użyciu będą badać jak roboty poradzą sobie przy nadzorze i konserwacji farmy słonecznej. Elektrownia będzie się składała z pełni zautomatyzowanych, różnie skonfigurowanych układów paneli. To bardzo ważne przedsięwzięcie, które odpowie na trudności napotykające zwłaszcza duże instalacje fotowoltaiczne, tj. nadzór i konserwacja przy złej pogodzie.

Rekord udziału OZE w USA
30 kwietnia tego roku padł kolejny rekord z udziałem odnawialnych źródeł energii w Kalifornii. W pewnym momencie zapewniły one 99,87% zapotrzebowania tego stanu na prąd. Kalifornia ma obecnie ponad 15 GW mocy w farmach słonecznych i ponad 8 GW w turbinach wiatrowych. Stan zobowiązał się, że do 2045 r. jego system energetyczny będzie zeroemisyjny.

Czy Europa odejdzie od rosyjskiej ropy?
KE zapowiedziała szósty pakiet sankcji wobec Rosji obejmujący zakaz importu rosyjskiej ropy w ciągu 6 miesięcy oraz produktów rafinowanych do końca roku. Potrzebna jest jednak jednomyślna zgoda wszystkich krajów członkowskich. Wśród sankcji proponowane jest także odcięcie dużych rosyjskich banków od systemu SWIFT, pozbawienie unijnych częstotliwości radiowych trzech dużych nadawców, nałożenie sankcji na rosyjskich wojskowych oraz przygotowanie planu odbudowy Ukrainy.