Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

luty 2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- cen uprawnień do emisji CO2 i związanych z tym kosztów dla Polaków
- pływających piramid fotowoltaicznych
- ustawy górniczej
- przyszłości koncesji dla kopalni Turów
- apelu NGOsów o zaprzestanie importu surowców energetycznych z Rosji
- rekordów w sektorze OZE

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Apel NGOsów o zaprzestanie importu surowców energetycznych z Rosji
Koalicja Klimatyczna, w której skład wchodzi kilkadziesiąt organizacji pozarządowych, wystosowała apel do polskiego rządu o zaprzestanie importu węgla, gazu i ropy z Rosji. W 2020 r. Polska zaimportowała z Rosji ponad 16,5 mln ton ropy naftowej, prawie 10 mld m3 gazu ziemnego oraz niecałe 9,5 mln ton węgla. Pieniądze z importu tych surowców pośrednio lub bezpośrednio wspierają reżim Władimira Putina. Organizacje nie zgadzają się na dalsze wspieranie rosyjskich koncernów paliwowych.

Kolejny rekord cenowy uprawnień do emisji CO2
Cena pozwoleń na emisję dwutlenku węgla w UE osiągnęła kolejny rekord i doszła do poziomu powyżej 96 euro/t, a już niedługo może zostać przekroczony próg 100 euro za tonę. Skok spowodowany był m.in. zakupami technicznymi, rosnącymi cenami gazu, które skłoniły niektórych producentów energii do przejścia na węgiel, a także dążenie UE do przyspieszenia redukcji emisji do 2030.

a) OZE

Coraz więcej spalanego drewna
Biomasa drzewna, która jest uznawana za OZE, odpowiadała w Polsce w 2019 r. za 81% zużycia pierwotnej energii ze źródeł odnawialnych. Zainstalowana moc wytwórcza instalacji zasilanych biomasą wzrosła od 2005 r. 7-krotnie, a zużycie biomasy drzewnej do produkcji energii wzrosło w latach 2004-2020 aż 140 razy. Niestety motorem napędowym rozwoju sektora bioenergii są miliardy złotych z mechanizmów wsparcia dla OZE.

b) efektywność energetyczna

Program dotacji do pomp ciepła
Na przełomie marca i kwietnia rusza program „Moje ciepło”, którego budżet wynosi 600 mln zł. W ramach programu będzie można uzyskać od 7 do 21 tys. zł dotacji na zakup i montaż pompy ciepła w domu jednorodzinnym. Najpierw trzeba będzie jednak zrealizować projekt, a dopiero potem będzie można ubiegać się o pieniądze. Dopłaty przeznaczone będą dla właścicieli nowych budynków mieszkalnych o podwyższonym standardzie energetycznym.

Komentarz Redakcji:
NFOŚ i rząd PiS idzie znów na łatwiznę. Dofinansowuje PC w nowych budynkach raczej zamożnych ludzi, których stać było na postawienie domów za kilkaset tysięcy. To niewiele zmienia, bo Ci ludzie i tak by kupili dziś te PC, bo gaz zrobił się drogi i niepewny, bo rosyjski. NFOŚ deklarował wsparcie dla magazynów energii przy istniejących domkach połączonych z PC i PV. To byłaby jakościowa i pro klimatyczna zmiana. Trudniejsza, pewnie tak, ale publiczne środki wsparłyby innowacyjną, energetykę rozproszoną i ochronę klimatu.

c) transport

PKP inwestuje w wodór
PKP Energetyka planuje budowę wodorowego systemu magazynowania energii w Garbcach (woj. Dolnośląskie), gdzie budowana jest także farma fotowoltaiczna mająca zasilać układ do produkcji wodoru. Energia zostanie wykorzystana w sieci trakcyjnej oraz do zasilania pociągów PKP Energetyka. W zeszłym roku swoją pierwszą wodorową lokomotywę pokazała już bydgoska Pesa.

W Paryżu zakaz wjazdu dla diesli
W stolicy Francji od 2025 r. wprowadzony będzie zakaz wjazdu samochodów z silnikiem diesla, a od 2024 r. obowiązywać będzie w ścisłym centrum strefa ograniczonego ruchu. Paryż inwestuje za to w transport publiczny, modernizuje ulice, aby ułatwić poruszanie się pieszym i rowerzystom, a także likwiduje miejsca parkingowe oddając przestrzeń ludziom. Niestety, część starych samochodów trafi najprawdopodobniej z Francji do Polski.

Biogazownie szansą rozwoju
W maju 2020 r. przyjęta została strategia rolna EU „Od pola do stołu”, która przewiduje m.in. wsparcie rozwoju OZE na terenach wiejskich oraz promowanie produkcji biogazu rolniczego i bio-nawozów zgodnie z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego. Struktura agrarna rolnictwa w Polsce sprzyja rozwojowi małoskalowych biogazowni o mocy od 10 do 200 kWe i w przypadku hodowli zwierząt powinna ona być dopełnieniem cyklu produkcyjnego.

Nowy pomysł oszczędności na rachunkach za energię?
Studenci z Politechniki Warszawskiej wymyślili nakładkę na licznik energii, która m.in. poprzez fotorezysoar i mikrokomputer Arduino jest w stanie wyliczyć ile energii zużyliśmy w danym okresie. Informacje o zużyciu energii zapisują się w specjalnym pliku, można też wysyłać powiadomienia o aktualnym zużyciu prądu na telefon. Do instalacji nakładki nie trzeba wymieniać domowego licznika energii.

Pływające piramidy fotowoltaiczne
Włoski architekt zaprojektował modułowe miasto złożone z pływających piramid zasilanych OZE. Niektóre z piramid zostaną przeznaczone pod uprawę żywności, aby zapewnić samowystarczalność systemu miejskiego. W części piramid znajdujących się pod wodą znajdą się dodatkowe generatory i magazyny energii. Pierwsze noclegi w piramidach mają by możliwe już w 2022 r.

Nowatorski system chłodniczy
Politechnika Wrocławska - we współpracy z partnerami z Polski i Hiszpanii - zamierza zaprojektować i przetestować pilotażowy system alternatywnego chłodzenia oparty na nowatorskich czynnikach chłodniczych (o mocy 70 kW) zasilanych energią odnawialną, innowacyjnym systemie magazynowania energii i systemie sterowania. System zostanie wykorzystany do chłodzenia jednego z pięter w kampusie Politechniki Wrocławskiej.

Państwa UE sprzeciwiają się atomowi i gazowi
Komisja Europejska zaliczyła energię jądrową i gaz ziemny do „zielonej energii” w ramach tzw. taksonomii, co wzbudziło sprzeciw niektórych państw członkowskich. Państwa (m.in. Hiszpania, Dania, Holandia i Szwecja, Austria i Luksemburg) mają możliwość odrzucić decyzję KE w Parlamencie Europejskim, musiałyby jednak uzyskać 353 z 707 głosów eurodeputowanych, co jest mało prawdopodobne.

Wchodzi w życie ustawa górnicza
W lutym weszła w życie ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, w ramach której w latach 2022 – 2031 do górnictwa trafi 28,82 mld zł pomocy publicznej. Pieniądze będą przeznaczone na stopniowe ograniczenie wydobycia węgla kamiennego oraz na zawieszenie i umorzenie zobowiązań pieniężnych spółek górnictwa. Przedsiębiorstwo górnicze ma stopniowo wygaszać działalność wydobywczą, a w okresie do dnia zamknięcia otrzyma wsparcie publiczne.

Komentarz Redakcji:
WISE w swoim ostatnim raporcie postuluje o wycofanie się z dotowania trwale nierentownych kopalń, a zostawieniu dofinasowania tylko dla tych rokujących ekonomiczne działania oraz potrzebnych na etapie schyłkowym dla węgla a przejściowym do nowej efektywnej i odnawialnej energetyki. Ta ustawa niestety idzie w kierunku bardzo kosztownego podtrzymywania wszelkiego wydobycia węgla, rzekomo korzystnego dla wyborczych szans obecnej władzy.

Zmiany w systemie rekompensat
Senat przyjął nowelizację ustawy o systemie rekompensat dla sektorów i podsektorów energochłonnych. Ustawa umożliwi przedsiębiorstwom uzyskanie rekompensat na zasadach określonych przez KE, zwiększy się też limit wypłat. W latach 2022-2030 całkowity budżet na rekompensaty ma wynieść 45,6 mld zł. Zmianie ulegnie także lista sektorów i podsektorów energochłonnych uprawnionych do otrzymania rekompensat.

Ile faktycznie kosztują Polaków emisje CO2?
W ostatnim czasie polscy politycy i spółki energetyczne forsują tezę, że polityka klimatyczna UE odpowiada za 60% ceny na rachunku za prąd. Eksperci z think tanku Forum Energii wyliczyli jednak, że jest to 23%. Obecny wzrost cen energii to m.in. zwiększone zapotrzebowanie na energię po pandemii, rosnące koszty zakupu surowców energetycznych (głównie gazu) oraz wzrost marży wytwórców.

ING daje kredyt na farmy fotowoltaiczne i wiatrowe
Qair Polska - niezależny producent energii z odnawialnych źródeł - podpisał umowę kredytową z ING Bankiem Śląskim na sfinansowanie 10 farm słonecznych oraz dwóch wiatrowych. Energia z farm popłynie w 2023 r. Dla ING Banku Śląskiego to kolejna transakcja z tym operatorem. Coraz więcej banków chętnie wspiera zieloną transformację w energetyce.

Ulga podatkowa nie dla wszystkich
Ulga termomodernizacyjna pozwala odliczyć od dochodu wydatki poniesione na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych (m.in. instalacja PV, pompa ciepła) służących do poprawy efektywności energetycznej w domkach jednorodzinnych. Od początku tego roku weszły jednak zmiany i podatnicy posiadający niższe dochody (poniżej 30 tys. zł rocznie) nie zapłacą od nich zaliczki na podatek PIT i nie będą mogli skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej.

Przybywa wirtualnych prosumentów
Na Litwie rośnie liczba prosumentów, w tym także prosumentów wirtualnych. Dzięki tej koncepcji Litwini mogą stać się właścicielami części instalacji PV oddalonej od swoich nieruchomości. W lutym zakończył się kolejny nabór wniosków o rządowe dofinansowania, w ramach których złożono 4,3 tys. wniosków na kwotę ponad 7,6 mln euro na instalacje fotowoltaiczne realizowane w ramach koncepcji wirtualnego prosumenta.

Zazielenianie się firm
W ramach korporacyjnych umów na zakup zielonej energii (CPPA) zawartych w 2021 r. osiągnięto najwyższy poziom w historii globalnego rynku OZE - zakontraktowano energię ze źródeł odnawialnych o łącznej mocy 31,1 GW (10% globalnych mocy OZE). Największym rynkiem umów CPPA pozostają Stany Zjednoczone. Wartość umów ogłoszonych w USA wyniosła 17 GW, a w całej Europie było to 8,7 GW.

Dofinansowania dla przedsiębiorców
Na Śląsku rusza nabór wniosków w ramachprogramu "50 kW na start" dla przedsiębiorstw na budowę mikroinstalacji fotowoltaicznych. Dofinansowanie będzie przyznane w formie nieumarzalnej pożyczki w wysokości do 90% kosztów kwalifikowanych. Oprocentowanie wyniesie 0,95 s.r.w., lecz nie mniej niż 3% w stosunku rocznym, a okres spłaty pożyczki nie może być krótszy niż 4 lata i dłuższy niż 10 lat.

Komentarz Redakcji:
Można pogratulować dobrej inicjatywy WFOŚ na Śląsku i zastosowania instrumentu zwrotnego- pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu na inwestycje w PV, które są ekonomiczne i nie musza być w nie pompowane dotacje. Możemy jedynie postulować o poszerzenie inicjatywy o inne OZE, takie jak PC i magazyny energii, ale też o inne innowacyjne działania jak Wirtualne Systemy Energetyczne, czy możliwość rozliczenia prądem z OZE sąsiadów dofinansowanych zakładów…

Śląska kopalnia zasilana metanem
Kopalnia Knurów-Szczygłowice będzie zasilana dodatkową energią elektryczną wyprodukowaną w gazowych agregatach prądotwórczych zasilanych metanem. Aktualnie w kopalni działają dwa takie agregaty, a w najbliższym czasie mają się pojawić kolejne, dzięki czemu kopalnia prawie w całości będzie zaopatrywana w energią elektryczną wyprodukowaną z metanu. W przypadku nadwyżek wyprodukowanej energii rozdzielnia umożliwi jej dystrybucję do innych zakładów JSW.

Na Dolnym Śląsku powstaje zakład recyklingu baterii
Południowokoreański koncern SungEel HiTech zbuduje w Bukowicach centrum recyklingu baterii do samochodów elektrycznych. Poddawane recyklingowi będą materiały pochodzące z gigafabryki baterii LG Energy Solutions w Kobierzycach, która po rozbudowie będzie jednym z największych zakładów tego typu na świecie. Inwestycja w Bukowicach pozwoli na przerabianie ponad 20 tys. ton odpadów bateryjnych rocznie.

Organizacje ekologiczne wygrywają w sprawie Turowa
Organizacje pozarządowe - Greenpeace, Fundacja Frank Bold oraz Stowarzyszenie EKO-UNIA – odwołały się od wydanej wcześniej decyzji środowiskowej na wydobycie węgla w odkrywce Turów do 2044 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny przychylił się do tej skargi i uchylił rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja środowiskowa nie będzie mogła więc posłużyć do wydania ostatecznej koncesji na wydobycie węgla w odkrywce do 2044 r.

Aktywiści odpowiadają na kampanię spółek energetycznych
Aktywistki i aktywiści klimatyczni przerobili billboard przy Dworcu Centralnym w Warszawie, który stanął w ramach kampanii sponsorowanej przez państwowe spółki energetyczne. Aktywiści i aktywistki wspięli się na dwudziestometrowy billboard i zmienili jego treść. W akcji chodziło o sprostowanie manipulacji dot. wysokości cen energii związanych z europejską politykę klimatyczną.

Rekordowa podróż po Stanach Zjednoczonych
W listopadzie 2021 r. ustanowiono rekordową podróż samochodem elektrycznym 2021 Porsche Taycan od wybrzeża do wybrzeża USA (z Los Angeles do Nowego Jorku), czyli 4 500 kilometrów. Samochód ładowany był łącznie 2 godziny, 26 minut i 48 sekund, a cała podróż kosztowała 76,82 dolarów. Rekord został pobity prawie 4-krotnie w zakresie odległości i 5-krotnie pod względem czasu ładowania. W lutym 2022 r. rekord został wpisany do Księgi Guinnessa.

Szkoci budują największy bateryjny magazyn energii
Szkocja już niemal w 100% wykorzystuje energię z OZE, a w planach mają powstać kolejne morskie farmy wiatrowe o mocy 25 GW. Aby zapewnić stabilizację sieci, Szkoci chcą zbudować największe w Europie i jedne z największych na świecie bateryjne magazyny energii o mocy 800 MW i pojemności 1750 MWh z zastosowaniem falowników z funkcją grid-forming oraz kompensatorów synchronicznych. Bateryjne magazyny energii mają zostać uruchomione w 2024 r.

Coraz więcej energii z wiatru
16 lutego padł w Polsce kolejny rekord produkcji energii z wiatru. Farmy wiatrowe dostarczyły do systemu prąd o mocy 6,7 GW, czyli pracowały na 95% zainstalowanej mocy. To już trzeci rekord produkcji energii przez elektrownie wiatrowe w tym roku. Niestety w Polsce cały czas obowiązuje tzw. zasada 10H, która sprawia, że nie sektor energetyki wiatrowej nie może się rozwijać.

Udział węgla w Polsce spada
Z analiz Agencji Rynku Energii (ARE) wynika, że udział mocy węglowych w krajowym miksie energetycznym spadł w ubiegłym roku do 58,5%, a OZE stanowiły 30,3% mocy zainstalowanych. 16,9% energii wyprodukowano z OZE, zaś udział węgla zmalał do 70,8%. Moce odnawialne to głównie energetyka wiatrowa (7,1 GW) oraz fotowoltaika (7,7 GW).