Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

wrzesień 2021

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• międzynarodowego konfliktu dot. kopalni Turów
• nowych programach dofinansowań do budynków, pomp ciepła oraz dla rolników
• innowacji w sektorze OZE
• wycofywania się z węgla Rumunii oraz Chin

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Czy Polska uzależni się od gazu?
Think tank Ember przygotował analizę Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. Polska planuje w tej dekadzie największy wzrost zużycia gazu ziemnego w Europie. Planowane inwestycje gazowe mogą doprowadzić do trwałego uzależnienia Polski od tego surowca, prowadząc do nieosiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.Dodatkowo, regulacje prawne przyjęte przez UE mogą ograniczyć źródła finansowania dla inwestycji gazowych zmniejszając rentowność planowanych inwestycji.

Kara dla Polski za działalność Turowa
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) ukarał Polskę karą 0.5 mln euro dziennie za niezaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów. Pieniądze te Polska powinna płacić Komisji Europejskiej, co ma wzmocnić skuteczność nałożonego przez TSUE środka tymczasowego. Polski rząd nie zamierza zamykać kopalni, ani płacić kar, jednak pieniądze te mogą być odliczane z europejskich funduszy, które Polska ma dostać przez najbliższe lata.

a) OZE

Powstanie największy na ziemi park solarny
Arabia Saudyjska planuje budowę największej i najbardziej futurystycznej metropolii o nazwie Neom, gdzie powstaną potężne parki solarne.Obiekt ma posiadać moc aż 200 GW i dać pracę 100 tysięcy osobom. Koszt całej inwestycji to 200 mld dolarów. Arabia Saudyjska chce do 2030 r. funkcjonować tylko na energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych.

Australia przechodzi na OZE
Australia najprawdopodobniej już w 2025 r. będzie pokryćwać 100% energii elektrycznej z OZE w określonych porach dnia. Warunkiem powodzenia tego celu jest stabilny rozwój energii wiatrowej i słonecznej, taki jak w obecnym tempie. W 2021 r.kraj ten dwukrotnie osiągnął rekordowy poziom ​​wykorzystania OZE - w kwietniu i w sierpniu energia odnawialna stanowiła 57% rynku energii.
Dodatkowy ważny czynnik również dla Polski- wzrost produkcji energii z paneli słonecznych obniża także zapotrzebowanie na wykorzystanie sieci elektroenergetycznej. Ponieważ systemy słoneczne pozwalają gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom na samowystarczalność poprzez wytwarzanie i magazynowanie własnej energii, pobierają one mniej energii z sieci.

b) efektywność energetyczna

Dofinansowanie plusenergetycznych budynków
Do połowy września przez NFOŚiGW prowadzony był nabór wniosków w programie Nowa Energia na innowacyjne technologie wznoszenia budynków plusenergetycznych lub inwestycje w produkcję innowacyjnych wyrobów. Przedsiębiorcy mogli uzyskać pożyczkę do 85% kosztów kwalifikowanych projektu z możliwością premii innowacyjnej do 20% kapitału wypłaconej pożyczki, jednak nie więcej niż 10 mln zł.

Kary za brak poprawy efektywności energetycznej
W raporcie przygotowanym przez WiseEuropa analitycy oszacowali, że bez poprawy efektywności energetycznej Polska poniesie koszty sięgające wlatach 2021–2030 łącznie aż51 mld zł. Koszt ogrzewania domów węglem wzrośnie, a w2030 r może sięgnąć ok. 5,5 tys. zł, zczego ponad 2 tys. zł przypadnie na opłaty za emisje. Rozsądne zużycie energii wbudownictwie, transporcie i produkcji to realne oszczędności oraz mniej koniecznych inwestycji wenergetyce.

c) transport

Seres wchodzi na polski rynek
Niedługo w Polsce ma pojawić się Seres 3 - chiński samochód elektryczny, który będzie kosztować 37 tys. euro. Maksymalny zasięg samochodu wynosi do 400 km i osiąga prędkość 155 km/h. Seres posiada pozbawione kobaltu baterie litowo-żelazowo-fosforanowe (LiFePO4), na które producent daje gwarancję na 5 lat lub 120 tys. km przebiegu. Wystarczy 30 minut aby naładować baterię od 20 do 80%.

Ruszają kolejne dotacje dla rolników
Od początku października rusza druga część programu Agroenergia, w której rolnicy mogą ubiegać się o dofinansowanie instalacji fotowoltaicznych, małych instalacji wiatrowych, pomp ciepła oraz magazynów energii. Program adresowany jest do małych i średnich przedsiębiorstw rolniczych. Celem programu jest dofinansowanie inwestycji służących budowaniu samodzielności energetycznej na obszarach wiejskich.

Czy zwiększy się wydajność paneli fotowoltaicznych?
Naukowcy z Wielkiej Brytanii pracują nad zwiększeniem wydajności cienkowarstwowych ogniw PV na bazie tellurku kadmu (CdTe) dzięki dodaniu do niego chloru. Dotychczasowa rekordowa sprawność takiego ogniwa wynosiła 22,1%. Naukowcy zapowiadają, że będą dążyć do tego, aby osiągnąć sprawność ogniwa cienkowarstwowego powyżej 25%. Nawet niewielki wzrost sprawności przekłada się na poprawę konkurencyjności tej technologii względem technologii krzemowej.

Moduły fotowoltaiczne 3D
Konsorcjum niemieckich firm i instytutów naukowych pracuje nad możliwością wydrukowania elementów modułu fotowoltaicznego technologią 3D. Innowacyjny laminator 3D przystosowany ma być do produkcji zakrzywionych modułów fotowoltaicznych, które będzie można wykorzystać m.in. na dachach samochodów elektrycznych. Konsorcjum opracuje także metody pomiaru wydajności i wykrywania wad zakrzywionych paneli.

Recykling paneli fotowoltaicznych
Naukowcy z Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie planują wdrożyć nowoczesną technologię recyklingu paneli fotowoltaicznych, która uczyni Polskę liderem w tej dziedzinie. Technologia opracowywana przez AGH wraz z firmą 2loop Tech S.A. pozwoli na odzysk prawie 99% surowców z obecnie produkowanych paneli PV. Do tej pory najbardziej zaawansowani w Europie w tej dziedzinie były Francuzi, którzy odzyskują z paneli około 95% surowców.

Niezwykła molekuła przechowywująca energię cieplną przez wiele lat
Zespół badawczy ze Szwecji stworzył specjalną molekułę zdolną do przechowywania energii cieplnej przez nawet 18 lat.Gdy na molekułępadają promienie słoneczne, w cząsteczce zmienia się układ atomów i powstaje izomer. Naukowcy opracowali specjalny katalizator pozwalający na stopniowe uwalnianie z niej zgromadzonej energii. Skandynawskim inżynierom udało się opracować bezemisyjny system energetyczny, który może funkcjonować cały rok.

Zmiany w dyrektywie o efektywności energetycznej (EE)
Komisja Europejska w ramach pakietu „Fit for 55” proponuje zmiany w dyrektywie o EE - państwa członkowskie zostaną zobowiązane do zapewnienia zmniejszenia zużycia energii o co najmniej 9% w odniesieniu odpowiednio do zużycia energii pierwotnej i końcowej do 2030 r. w porównaniu z 2020 r.Dodatkowo, zaostrzony ma być obowiązek oszczędności końcowego zużycia energii elektrycznej dla wszystkich państw członkowskich.

W Nowym Yorku zakaz sprzedaży samochodów spalinowych
Gubernator stanu Nowy Jork podpisała ustawę, która od 2035 r. zakazuje sprzedaży samochodów i małych ciężarówek z silnikami spalinowymi, a średnie i duże ciężarówki będą musiały zniknąć ze sprzedaży po 2045 r. Nowy Jork wdraża najbardziej zdecydowany w USA plan redukcji emisji gazów cieplarnianych i planuje całkowicie zelektryfikować transport.

Prawo wodorowe w 2022 r.
Projekt tzw. specustawy wodorowej może trafić do parlamentu już w połowie przyszłego roku - prace nad nowym prawem już się rozpoczęły. Polska jest trzecim w Unii Europejskiej i piątym na świecie producentem wodoru. Obecnie produkcja tego pierwiastka jest emisyjna, ale rozwijane mają być technologii nisko- i zeroemisyjnych, m.in. elektroliza z wykorzystaniem morskiej energetyki wiatrowej.

Unia Europejska największym emitentem zielonych obligacji
Komisja Europejska przyjęła ramy dotyczące zielonych obligacji - pierwsza emisja planowana jest już na październik.UE chce być największym emitentem obligacji ekologicznych na świecie i do 2026 r. chce wyemitować obligacje nakwotę 250 mld euro. Dochody z zielonych obligacji NextGenerationEU mają sfinansować część wydatków klimatycznych w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Będą dotacje do pomp ciepła
W NFOŚiGW trwają prace nad programem Moje Ciepło, który m wspierać rozwój pomp ciepła w Polsce. W programie przewidywane jest wsparcie w postaci dotacji do 30% kosztów kwalifikowanych projektu, ale nie więcej niż 21 tys. zł i ma dotyczyć zakupu i montażu pomp ciepła w nowych budynkach jednorodzinnych. Rozpoczęcie pierwszego naboru wniosków o dofinansowanie w ramach programu przewidziane jest na I lub II kwartał 2022 r.

Przybędzie pracy w sektorze OZE
Zatrudnienie w sektorze OZE w 50 krajach świata do 2050 r. ma wzrosnąć pięciokrotnie (najwięcej w sektorze energetyki wiatrowej i PV), a w sektorze paliw kopalnych spadnie czterokrotnie. Branża OZE zatrudnia na świecie obecnie prawie 12 mln osób, a w Polsce blisko 100 tys. osób. W obszarze morskiej energetyki wiatrowej w Polsce może powstać ok. 70 tys. nowych miejsc pracy, przybędą także nowe etaty m.in. w branży wodorowej i sektorze IT.
https://300gospodarka.pl/news/popularnosc-oze-wplynie-na-rynek-pracy-do-2050-r-branza-zatrudni-5-razy-wiecej-pracownikow

Czy prosumentów czekają masowe wyłączenia z sieci?
Polski system energetyczny nie jest przygotowany na szybko rosnącą produkcję prądu z OZE. Już teraz pojawiają się problemy z podłączeniem mikroinstalacji PV do sieci. Krajowe sieci energetyczne są przeciążone i w efekcie w tym roku operator po raz pierwszy w historii wyłączył z sieci część farm wiatrowych. Bez uelastycznienia systemu, już za niespełna pięć lat tymczasowe wyłączenia zielonych instalacji – w szczególności instalacji PV - mogą stać się normą,

Czy będą ułatwienia dla przedsiębiorców?
W ramach prac prowadzonych nad implementacją unijnych przepisów zaproponowano wprowadzenie zmian w przepisach ustawy Prawo Energetyczne. Zmiany maja służyć rozwojowi rozproszonych źródeł, które będą mogły dostarczać energię elektryczną do odbiorców energochłonnych, ale także do sektora małych i średnich przedsiębiorstw.Zmniejszona ma być liczba potrzebnych zgód oraz wprowadzona będzie możliwości pozyskania długoterminowych kontraktów na zakup energii.

Uruchomiono pierwszą instalację innowacyjnych paneli PV
W Lublinie powstała pierwsza na świecie instalacja paneli słonecznych na bazie perowskitów. Instalacja ma formężaluzji, które chronią budynek zarówno przed przegrzaniem jak i wychłodzeniem i jednocześnie wytwarzają energię ze światła słonecznego. Instalacja w Lublinie jest projektem pilotażowym – po analizie będą optymalizowane koszty, aby technologię można było komercjalizować globalnie.

Czy jest zagrożenie dla regionów, które nie zakwalifikują się do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST)?
W trzech regionach – w woj. łódzkim, lubelskim i w zachodniej Małopolsce - toczą się negocjacje z KE dot. możliwości skorzystania z FST. Zagrożone są także środki dla Górnego Śląska z powodu planów budowy dwóch prywatnych kopalni. Wiceminister funduszy i polityki regionalnej zapewnia jednak, że jeśli któryś z regionów nie będzie miał akceptacji KE, to osobny (wewnętrzny, krajowy) fundusz zostanie utworzymy dla tych regionów.

Centrum Rozwoju Kompetencji
W łódzkiem, w Rogowcu, powstało Centrum Rozwoju Kompetencji (CRK). CRK powstało w odpowiedzi na potrzebę przekwalifikowania pracowników związanych zenergetykąkonwencjonalną i jest miejscem kształcenia irozwoju kwalifikacji oraz kompetencji zarówno pracownikówbranży energetycznej, jak i innych mieszkańców regionu łódzkiego. Centrum zostanie otwarte we wrześniu 2021 r., trwają już nabory na kursy, szkolenia i warsztaty.

Dzień otwarty w Akademii Transformacji Energetyczno-Klimatycznej (ATEK)
We wrześniu odbył się dzień otwarty w ATEK, który jest nowym projektem Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Akademia ma wyszkolić wykwalifikowaną kadrę osób z wykształceniem technicznym, specjalistów z zakresu polityki energetycznej, klimatycznej, odpadowej czy środowiskowej dla administracji publicznej. Absolwenci będą realizować zadania w obszarze Zielonego Ładu.

Cel na 2025 r. osiągnięty
Wg. Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) pod koniec lipca moc zainstalowana w fotowoltaice w Polsce osiągnęła 5,5 GW - głównie dzięki rosnącej liczbie domowych instalacji PV, ale także dzięki rozwojowi komercyjnych farm słonecznych. Zainstalowana moc fotowoltaiczna przekroczyła już cel na rok 2025 zawarty wpolityce energetycznej Polski (który wynosi 5,1 GW). PSE szacuje, że w 2025 r. Polska będzie miała od 10 GW do 15 GW mocy zainstalowanej w PV.

Rumunia odchodzi od węgla
Zgodnie w krajowym Planem Odbudowy Rumunia wycofa się z węgla najpóźniej do 2032 r., a do połowy 2022 r. uchwali ustawę dotyczącą zamykania kopalni i przekwalifikowania pracowników. Przyjęty Plan przewiduje zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym Rumunii poprzez inwestycje w energetykę wiatrową na lądzie i morzu, a także zmniejszanie produkcji energii z węgla.

Spadła liczba planowanych elektrowni
Europejski think tank E3G przygotował raport z którego wynika, że liczba planowanych elektrowni węglowych spadła od 2015 r. o 76% (1175 GW w planowanych projektach węglowych), a 44 państwa zobowiązały się, że nie zbudują już nowych elektrowni opalanych węglem. Kolejne 40 krajów – w tym Polska – mogłoby z łatwością ogłosić podobną politykę.

Chiny wycofują się z projektów węglowych
Prezydent Chin zapowiedział, że kraj ten wstrzyma budowę elektrowni węglowych za granicą. Zaniechanie projektów węglowych, wartych 50 mld dol., może potencjalnie zmniejszyć przyszłe emisje dwutlenku węgla o 200 milionów ton rocznie. Pekin jest obecnie największym źródłem finansowania elektrowni węglowych na świecie. Chiny chcą takżepomóc wschodzącym gospodarkom rozwijać produkcję zielonej energii.

Elektroprosumeryzm korzystniejszy od korporacyjnego OZE

Region górniczy – obejmujący kombinat Turów-Bogatynia oraz jego dwuwariantową alternatywę, mianowicie Zgorzelecki Klaster WEK-OZE (wielkoskalowa energetyka korporacyjna- OZE) i elektroprosumencki powiat zgorzelecki – jest emanacją pułapki w której znalazła się cała polska elektroenergetyka, i której symbolem jest agencja NABE. Potrzebną odpowiedzią są działania praktyczne na rzecz transformacji w trybie przełomowym ( druga ustrojowa reforma elektroenergetyki i nowe prawo elektryczne)