Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
grudzień 2021

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- efektywności energetycznej polskich domów jednorodzinnych
- pierwszego w Polsce osiedla ogrzewanego wodorem
- nowych regulacji dla OZE, wodoru i biometamu
- zielonych obligacji
- kosztów transformacji energetycznej w Polsce

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Copernicus monitoruje zamknięcie dziury ozonowej w 2021 r.
Naukowcy z Copernicus Atmosphere Monitoring Service potwierdzają, że dziura ozonowa nad Antarktydą w 2021 r. prawie się zamknęła. Jej zamknięcie nastąpi zaledwie kilka dni wcześniej niż w 2020 r., kiedy dziura ozonowa była najdłużej istniejąca od 1979 roku.

Kolejne rekordy cen emisji CO2
Grudzień przyniósł kolejne rekordowe ceny uprawnień do emisji CO2, które po raz pierwszy zbliżyły się do 90€. W związku z tak wysokimi cenami polski sejm przyjął uchwałę wzywającą państwa UE do zawieszenia systemu EU-ETS i jego zreformowania albo o wyłączenie z niego Polski do czasu odpowiedniej reformy. Tymczasem ceny gazu również zbliżają się do rekordów. Sejm podniósł kwotę przeznaczoną na dodatki osłonowe dla osób zagrożonych ubóstwem energetycznym.

Kto zarabia na rachunkach za prąd?
Polski Komitet Energii Elektrycznej informuje, że aż 59% rachunku za prąd to uprawnienia do emisji CO2. Warto jednak dodać, że pieniądze te nie idą do Unii, a w całości trafiają do polskiego budżetu - tylko w tym roku było to ok. 20 mld złotych, a prognozy mówią nawet o 25 mld. Połowa tych pieniędzy musi iść na poprawę jakości powietrza i projekty ekologiczne, a drugą połowę rząd może wydać na co chce, czyli m.in. na dopłacanie do nierentowanych kopalni.

a) OZE

Polska w czołówce rynków fotowoltaiki
Polska jest na czwartym miejscu w UE pod względem wielkości rynku PV. Instalując w tym roku 3,2 GW nowych mocy, nasz kraj poprawił wynik z zeszłego roku o około 0,7 GW. To w dużej mierze zasługa korzystnego systemu rozliczeń prosumentów, redukcja podatku VAT na domowe systemy PV oraz ulgi podatkowe. Kraje UE zainstalowały w tym roku systemy fotowoltaiczne o łącznej mocy 25,9 GW, co oznacza wzrost o 34% względem zeszłego roku.

Największa na świecie elektrownia wiatrowa już uruchomiona
Simens Gamesa Renewable Energy uruchomił w Danii największy na świecie prototyp elektrowni wiatrowej. Zainstalowana w elektrowni turbina ma moc 14 MW (z opcją zwiększenia do 15 MW) i średnicę łopat wirnika 222 m. Siemens Gamesa Renewable Energy chce rozpocząć proces komercjalizacji i produkcję nowej turbiny w roku 2024. Za rok w Danii pracę ma rozpocząć jeszcze większa turbina - o mocy 15 MW - której budowę zapowiedział Vestas.

b) efektywność energetyczna

Inżynieria środowiskowa, a efektywność energetyczna
Firma Blue Boson pokazuje jak pogodzić inżynierię środowiskową z efektywnością energetyczną poprzez kwantową obróbkę fizyczną gazów, paliw i cieczy. Grupa IMG wykorzystująca tę technologię wdrożyła pierwszy ogólnofirmowy projekt zwiększenia wydajności swoich obwodów chłodzenia i pary.  Przez pierwsze 3 miesiące grupa zaoszczędziła 50 010 Nm3 gazu ziemnego, co dało ok. 7% spadek średniego rocznego zużycia tego gazu, a emisje gazów cieplarnianych zmniejszyły się o 108 ton.

Polskie domy nie są efektywne energetycznie
Aż 70% domów jednorodzinnych w Polsce nie spełnia standardów efektywności energetycznej. Jest to ok. 5 mln budynków, które stanowią 82% krajowych zasobów mieszkaniowych. Co trzeci dom w ogóle nie ma izolacji cieplnej. Efektem są ogromne straty ciepła i wykorzystywanie niskiej jakości opału. Powszechna termomodernizacja budynków stwarza więc szansę na poprawę stanu powietrza, a także ograniczenie ubóstwa energetycznego (które dotyka ponad 12% populacji w Polsce).

Kiedy budynki w Unii Europejskiej  będą zeroemisyjne?
Komisja Europejska zaprezentowała propozycje dot. legislacji w sektorze efektywności energetycznej. Wszystkie nowe budynki, które będą powstawać od 2030 r. będą musiały spełniać warunek
zeroemisyjności, a obiekty użyteczności publicznej już od 2027 r. Istniejące budynki niemieszkalne będą musiały natomiast spełniać wyższy standard efektywności już do 2027 r,  a budynki mieszkalne najpóźniej w 2030 r. Za przyjęciem nowych regulacji muszą opowiedzieć się jeszcze inne instytucje UE.

c) transport

Będą zmiany w ustawie o elektromobilności
Sejm przyjął część poprawek dotyczących nowelizacji ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, wg. których to miasta będą decydować o funkcjonowaniu stref czystego transportu. Od 2022 r. samorządy będą mogły podejmować uchwały o ustanawianiu stref i nie będzie obowiązku tworzenia ich w zależności od jakości powietrza. Lokalne władze wyznaczą kształt i obszar strefy oraz wskażą, jakie pojazdy będą po nich się poruszać.

Szykują się zmiany dla biogazu i biometanu
MKiŚ oraz inni przedstawiciele administracji rządowej, a także sektor biogazu i biometanu podpisali Porozumienie o ustanowieniu partnerstwa. Porozumienie otwiera nowy etap współpracy, który będzie miał duże znaczenie m.in. dla maksymalizacji tzw. local content czyli udziału polskich przedsiębiorców w łańcuchu dostaw na potrzeby budowy i eksploatacji biogazowni i biometanowni. MKiŚ przygotowuje także regulacje, które zapewnią rozwój tego sektora.

Powstanie pierwsze osiedle ogrzewane wodorem
W Środzie Śląskiej (Dolny Śląsk) powstanie pierwsze osiedle w Polsce, w którym do ogrzewania domów zostanie wykorzystany wodór wytworzony z energii odnawialnej. Obecnie trwają prace wiążące się z przygotowaniem niezbędnej dokumentacji, a rozpoczęcie prac budowlanych przypadnie najprawdopodobniej na połowę 2024 r. Trwają także prace koncepcyjne, które pozwolą na efektywne zintegrowanie założeń z przyjętym innowacyjnym systemem termoizolacji.

Czy to kolejna rewolucja w panelach PV?
W Michigan State University zainstalowano przezroczyste panele słoneczne, które wytwarzają energię do zasilania oświetlenia w uniwersyteckim atrium. Szklane panele przepuszczają światło widzialne i wychwytują niewidzialne długości fal światła słonecznego: w ultrafiolecie i podczerwieni, wytwarzając prąd. Możliwości zastosowań tego rozwiązania jest bardzo wiele – możemy wytwarzać prąc wszędzie tam, gdzie używamy szkła. Planowana jest komercjalizacja tej technologii.

Będzie wsparcie dla OZE w Polsce
Komisja Europejska (KE) dała zielone światło dla zgłoszonego przez Polskę systemu wsparcia dla producentów OZE, który ma obowiązywać w latach 2022-27 i który jest kontynuacją dotychczasowego systemu aukcyjnego. KE uznała system wsparcia za zgodny z unijnym prawem oraz że jest niezbędny, aby zwiększać produkcję energii odnawialnej w Polsce. Przedłużenie systemu aukcyjnego umożliwi powstanie około 9 GW nowych mocy w energetyce odnawialnej.

Nowe regulacje dla rynku wodorowego i biomemetanowego
KE zaprezentowała założenia regulacji, które mają na celu dekarbonizację europejskiego rynku gazu. Ma to nastąpić głównie dzięki większemu wykorzystaniu wodoru i biometanu. Jeszcze w 2025 r. zapotrzebowanie UE na gaz (niewiele ponad 300 Mtoe) zostanie w większości pokryte gazem naturalnym, w 2030 r. gaz naturalny ma nadal utrzymać dominujący udział (choć zapotrzebowanie zmniejszy się do 250 Mtoe), natomiast udział gazu ma zacząć wyraźnie maleć po 2040 r.

Komentarz Redakcji:
A tu Polska idzie też pod prąd polityki UE. W Polityce Energetycznej Państwa 2040 przewidujemy 3 krotny wzrost użycia gazu kopalnego.
Efekt: uzależnienie od importu drożejącego gazu z Rosji, Norwegii czy USA, emisje CO2, groźba  nietrafionych inwestycji i kosztów utraconych. To nie jest zgodne z polską racją stanu. Czas na zmianę  polityki wobec gazu i PEP 2040

W Chorwacji będą nowe regulacje dot. OZE
Chorwacja przygotowała nowy program wsparcia wytwórców energii odnawialnej. Inwestorzy z sektora energetyki wiatrowej, słonecznej, wodnej, biomasy, biogazu i geotermii będą mogli ubiegać się o dopłaty w postaci stałej premii doliczanej do cen energii sprzedanej na rynku. Aby ją uzyskać, inwestorzy będą musieli wystartować w aukcjach. KE zaakceptowała nowy program, aby wesprzeć realizację przez ten kraj strategii energetycznej zakładającej zwiększenie udziału OZE.

Jest już pewne – będą zmiany dla OZE
Sejm przyjął nowelizację ustawy o OZE wprowadzającą zmiany do systemu rozliczeń prosumentów, którzy od kwietnia 2022 r. będą rozliczać w ramach tzw. systemu net-billingu. Oznacza to, że instalacje fotowoltaiczne na dachach domów będą mniej opłacalne. Senat zagłosował wcześniej przeciwko tym zmianom, ale posłowie weto odrzucili. Projekt został podpisany również przez prezydenta.

Dodatkowe fundusze dla Klastrów Energii
W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego 2014-2020 dolnośląskie Klastry Energii mogły starać się o dofinansowanie na budowę OZE. 5 mln zł otrzyma Południowo-Zachodni Klaster Energii na budowę infrastruktury służącej wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych na terenie miejscowości Zgorzelec, Sulików, Zawidów, Studniska Dolne, Wrociszów Górny, Jędrzychowice, Jerzmanki i Mikułowa. W ramach przedsięwzięcia na terenie powiatu zgorzeleckiego powstaną 22 instalacje fotowoltaiczne o łącznej mocy 2,57 MWe, w tym 20 mikroinstalacji.

Zielone obligacje szansą dla transformacji w Polsce
Polski rynek ma znaczący potencjał do rozwoju emisji zielonych obligacji korporacyjnych i komunalnych. Zielone obligacje są coraz bardziej popularne, a ich emisje są opłacalne dla emitentów. Emisja zielonych obligacji umożliwia poprawę raportowania czynników niefinansowych, które są coraz istotniejsze w działaniu firm. Również samorządy, miasta i regiony mogłyby w większym stopniu korzystać z takiego rozwiązania.

Rachunek za prąd z OZE może być o 500 zł niższy niż rachunek za energię z węgla
Thnik-tank Instrat opublikował raport: "Brakujący element układanki. Rozważania o bezpieczeństwie energetycznym" dot. elektroenergetyki w Polsce. Wg. autorów raportu, jeśli Polska będzie nadal produkować energię z węgla to rachunki za prąd dla gospodarstw domowych wzrosną do 2030 r. o ponad 800 zł (czyli o prawie 50%). Przestawiając się natomiast na produkcję energii z OZE opłaty - pomimo większych inwestycji w sieć - wzrosłyby w tym czasie zaledwie o 300 zł rocznie.

Nowe dotacje na efektywność energetyczną dla firm
Na początku 2022 r. uruchomione zostaną programy bezzwrotnych dofinansowań dla firm z sektora MŚP oraz gospodarstw domowych, na które został nałożony obowiązek uzyskania określonych oszczędności energii zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej. Dofinasowanie będzie można dostać na wymianę urządzeń służących do ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej lub na przyłączenie do sieci ciepłowniczej.

W Gdańsku powstanie innowacyjna fabryka baterii
W Gdańsku trwa budowa zakładu, w którym będą produkowane baterie do stacjonarnych i mobilnych magazynów energii. Pierwsza fabryka ogniw Northvolt Ett Jeden powstaje w Szwecji, w Gdańsku powstanie Northvolt Dwa, do którego będą trafiały podzespoły z zakładu Jeden zasilanego w pełni z elektrowni wodnej. Fabryka ma być ultranowoczesna - wokół zakładu powstać ma nowy bateryjny „ekosystem”, a na placu budowy użyta została elektryczna koparka.

W Bawarii instalacja PV będzie obowiązkowa
Od połowy przyszłego roku nowe budynki komercyjne i przemysłowe w Bawarii będą musiały mieć zainstalowaną instalacje fotowoltaiczną. Od początku 2023 r. taki obowiązek ma objąć inne budynki niemieszkalne, a od 2025 r. ma dotyczyć także gruntownej renowacji dachów w istniejących budynkach. Wcześniej obowiązek montażu PV uchwaliły władze innych niemieckich landów i miast.

Komentarz Redakcji:
Polska powinna wziąć przykład z Bawarii, czy Kaliforni, gdzie taki obowiązek wprowadzono w 2021r

Kultura, a ochrona środowiska
W tym roku w Opolnie-Zdrój odbył się Plener Ziemia Zgorzelecka 1971-2021 – jubileusz pierwszego w Polsce pleneru artystycznego poświęconego tematyce ochrony środowiska. Podczas warsztatów dzieci zaprezentowały pomysły na zagospodarowanie turowskiej dziury po wydobyciu węgla brunatnego – powstał „kalendarz bezdni” z rysunkami dzieci. We Wrocławiu, Krakowie i Warszawie odbyły się spotkania z artystami, którzy rozmawiali o roli kultury i sztuki w procesie transformacji.

Wrocławskie Konwersatorium Inteligenta Energetyka (KIE)
Odbyło się IV Wrocławskie KIE, a w którym udział wzięli dr Krzysztof Bodzek z Politechniki Śląskiej, prof. Jerzy Korczak z Uniwersytetu Wrocławskiego, dr. Maciej Zathey z Instytutu Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu oraz Łukasz Trześniewski z ZKlastra. Prelegenci oraz uczestnicy spotkania rozmawiali m.in. o możliwościach transformacji energetycznej na Dolnym Śląsku, elektroprosumeryzmie w zestawieniu z dużymi projektami OZE oraz o przyszłym prawie wspierającym neutralność klimatyczną w Polsce.

Nowe moce w mikroinstalacjach OZE
Wg. Agencji Rynku Energii (ARE) łączna moc mikroinstalacji prosumenckich przekroczyła w październiku tego roku 5 GW, a liczba prosumentów wyniosła 744 399. Moc zainstalowana we wszystkich źródłach wytwórczych w Polsce wyniosła 54 159,8 MW, z czego w instalacjach OZE – 15 698,8 MW. Moc zainstalowana we wszystkich źródłach OZE w Polsce wzrosła w ostatnim roku o 34,4%.

Polska osiągnęła cel OZE, ale czy na pewno?
Wg. Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wskaźnik udziału energii z OZE w końcowym zużyciu energii brutto wyniósł w 2020 r. 16,13%. Oznacza to, że Polska osiągnęła cel wyznaczony na ubiegły rok zgodny z pakietem energetyczno-klimatycznym UE, który zakładał, że nasz kraj osiągnie 15%. Niestety, to spalanie drewna (m.in. do ogrzewania domów) – które uznawane jest za OZE, choć ma negatywny wpływ na powietrze i klimat – a nie inwestycje, czy nie nowe technologie pozwoliło Polsce spełnić unijny cel.

Ile będzie kosztować odejście od węgla w Polsce?
Z projektu nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego wynika, że dopłaty do redukcji zdolności produkcyjnych dla przedsiębiorstw górniczych będą kosztować nasz kraj w latach 2022–2031 ponad 28,8 mld zł. Nowy system wsparcia, skierowany jest do Polskiej Grupy Górniczej, Tauron Wydobycie oraz Węglokoks Kraj. Projekt określa podstawowe zasady i warunki związane z dopłatami.