Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

lipiec 2024

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
    • zagrożeń związanych z budową elektrowni jądrowej w Choczewie
    • innowacji w magazynowaniu energii
    • zmian w podatku od nieruchomości i przepisach o farmach wiatrowych
    • trwającego protestu prosumentów
    • symulatora dla polskiej energetyki opartej na OZE
Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Polska potrzebuje funduszy na neutralność klimatyczną
Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) szacuje, że aby Polska mogła osiągnąć neutralność klimatyczną, potrzebnych będzie dodatkowych 1904 mld euro na inwestycje w latach 2028-2050 - oznacza to roczną lukę inwestycyjną wynoszącą 83 mld euro. W II kwartale 2024 r. w Polsce działało 61 zielonych funduszy inwestycyjnych, zarządzających aktywami o wartości 10 mld zł, co stanowi jedynie 3% ogólnej wartości aktywów polskich TFI (Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych).

Eksperci ostrzegają przed ekologicznymi zagrożeniami budowy elektrowni atomowej
Naukowcy z Instytutu Oceanologii PAN ostrzegają, że otwarty system chłodzenia elektrowni jądrowej w gminie Choczewo może negatywnie wpłynąć na ekosystem Bałtyku. Eksperci podkreślają, że ciepła woda zrzucana do morza może nasilić zakwity sinic i powiększyć obszary beztlenowe. Rządowy pełnomocnik ds. strategicznej infrastruktury energetycznej nie zgadza się z tą oceną, argumentując, że wybór otwartego systemu chłodzenia nie będzie miał wpływu na środowisko i dodatkowo ma wiele korzyści.

a) OZE

Morska farma wiatrowa dostaje zielone światło
Wojewoda pomorski wydał decyzję o pozwoleniu na budowę morskiej farmy wiatrowej Bałtyk II, którą realizują Polenergia i Equinor. Inwestycja obejmuje budowę 50 turbin wiatrowych w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Bałtyckiego. Farma, której budowa ma rozpocząć się w 2026 r., ma osiągnąć moc 1,44 GW i rozpocząć produkcję energii w 2027 r.

b) efektywność energetyczna

Polacy oszczędzają energię, ale ceny rosną
Mimo że polski sposób walki z kryzysem energetycznym nie zachęcał do oszczędzania energii - m.in. przez zamrożenie cen prądu i gazu, ograniczenie cen ciepła sieciowego - to zużycie energii w 2022 r. w gospodarstwach domowych spadło o 6,2% (choć mniej niż w całej Unii Europejskiej, gdzie wyniosło 8%). Od lipca rachunki za prąd mają jednak wzrosnąć o 33 złote miesięcznie, a gaz o 19%.

Dofinansowanie dla MŚP na efektywność energetyczną
Do 20 sierpnia trwa nabór wniosków o dofinansowanie dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na wdrażanie innowacji sprzyjających gospodarce obiegu zamkniętego, realizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Przedsiębiorstwa mogą uzyskać do 3,5 mln zł na projekty związane z poprawą efektywności energetycznej, a także z technologiami środowiskowymi i gospodarki materiałowej. Wnioski należy składać za pośrednictwem systemu LSI, a szczegóły i regulamin są dostępne na stronie PARP.

c) transport

Czy przyszłość wciąż należy do silników spalinowych?
Saudi Aramco zainwestowało 740 milionów euro w firmę specjalizującą się w produkcji silników spalinowych. Firma przewiduje, że silniki spalinowe będą obecne na rynku jeszcze przez wiele lat, mimo rosnącej popularności samochodów elektrycznych. Zdaniem wiceprezesa Saudi Aramco, całkowite wyeliminowanie silników spalinowych będzie niezwykle kosztowne i przewiduje, że nawet w 2050 r. ponad połowa samochodów będzie nadal napędzana dotychczasowym paliwem.

Warszawa wprowadza Strefę Czystego Transportu
Od 1 lipca w Warszawie działa Strefa Czystego Transportu (SCT), mająca na celu poprawę jakości powietrza i zdrowia mieszkańców poprzez ograniczenie wjazdu pojazdów o wysokiej emisji spalin. Zakaz dotyczy starszych samochodów benzynowych i diesli, a regulacje będą zaostrzane co dwa lata. Polski Alarm Smogowy rozpoczął kampanię promującą SCT, m.in. z udziałem aktorów Julii Kamińskiej i Mateusza Janickiego.

Polski sektor biogazowy ma ogromny potencjał
Energia z odpadów - m.in. pozostałości z uprawy roślin, odpady z produkcji zwierzęcej - wspiera politykę klimatyczno-energetyczną i rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym, oferując cenne substraty do produkcji biogazu. Biometan może zastąpić gaz ziemny oraz paliwa w transporcie, a także rozwiązać problemy związane z gospodarką odpadami. Inwestycje w biogazownie przyczyniają się do obniżenia kosztów zagospodarowania odpadów i tworzenia nowych miejsc pracy, wspierając lokalną gospodarkę.

Komentarz redakcji:
Ważna, słabo doceniana funkcja takiego odnawialnego biometanu i biogazu, to magazynowanie energii, która jest świetnym i wystarczającym - biorąc pod uwagę potencjał surowcowy w Polsce - źródłem bilansowania OZE, czyli pogodozależnej energii słońca i wiatru

1. Badania technologiczne, innowacje

Innowacje w magazynowaniu energii
Na targach Intersolar nagrodzono innowacyjne rozwiązania w dziedzinie magazynowania energii. W kategorii Energy Storage wyróżniono: niemiecki sonnenPro FlexStack za modułowy magazyn energii, amerykańskie ESS za przepływowy magazyn energii do zastosowań przemysłowych oraz Pfannenberg Europe za jednostkę chłodząco-grzewczą do systemu bateryjnego w celu optymalizacji jego pracy.

Rewolucyjne rozwiązanie dla szybkiej i efektywnej instalacji PV
Wattster to inteligentna jednostka sterująca, instalowana pomiędzy falownikiem fotowoltaicznym a domowym gniazdkiem, umożliwiająca bezinwazyjne podłączenie systemów PV i magazynowania energii do domowej sieci bez potrzeby nowego przyłącza. Opracowany przez niemiecki start-up Wattando GmbH, Wattster aktywnie reguluje dostarczanie energii, chroniąc sieć domową przed przeciążeniem i maksymalizując wykorzystanie istniejącej infrastruktury.

Innowacyjna ciepłownia miejska
Miejska ciepłownia w Biłgoraju przejdzie modernizację. Innowacyjność projektu polega na wykorzystaniu oczyszczonych ścieków jako dolnego źródła ciepła, oraz dodatkowego zamontowania instalacji fotowoltaicznej o mocy około 190 kWp. Umowa z wykonawcą została już podpisana, obecnie trwają prace projektowe. Koszt projektu wyniesie ponad 12 mln zł.

Co dalej z polityką klimatyczną UE?
W pierwszej połowie 2024 r. Unia Europejska osiągnęła 50% produkcji energii elektrycznej z OZE, dzięki trzykrotnemu wzrostowi inwestycji w czyste technologie, w tym zielony wodór. Ursula von der Leyen, ponownie wybrana na przewodniczącą Komisji Europejskiej, podkreśliła dalsze kontynuowanie polityki klimatycznej - w tym redukcję emisji gazów cieplarnianych o 90% do 2040 r. - oraz zapowiedziała nowe porozumienie ws. czystego przemysłu, wspierające inwestycje w infrastrukturę i obniżenie rachunków za energię.

Nowy podatek od nieruchomości dla paneli fotowoltaicznych i magazynów energii
Rząd wprowadza zmiany w podatku od nieruchomości, które obniżą podatek od stanowisk garażowych, ale rozszerzą opodatkowanie na panele fotowoltaiczne i magazyny energii. Konfederacja Lewiatan ostrzega, że nowe definicje budynków i budowli mogą zahamować transformację energetyczną i zwiększyć koszty funkcjonowania firm. Dodatkowe opodatkowanie urządzeń energetycznych może doprowadzić do wyższych cen prądu i ograniczenia inwestycji w zieloną energię.

Zmiany w przepisach o farmach wiatrowych
Planowana nowelizacja ustawy o inwestycjach w elektrownie wiatrowe zmniejszy minimalną odległość wiatraków od zabudowań do 500 metrów, ułatwiając rozwój energetyki wiatrowej na lądzie. Zmiana ta ma potencjał uwolnienia 32 500 km² pod nowe inwestycje wiatrowe, co umożliwi budowę około 41 GW mocy do 2040 r. Nowe przepisy przewidują również uproszczenie i przyspieszenie procesów inwestycyjnych oraz bardziej transparentny mechanizm udziału społecznego.

Nowe zasady programu Mój Prąd
Nabór wniosków w programie Mój Prąd ma ruszyć we wrześniu, a jego szczegóły zostały właśnie ujawnione. Istotną zmianą jest zwiększenie maksymalnej mocy instalacji fotowoltaicznej objętej dotacją do 20 kW, ale będzie ona dostępna tylko przy zainstalowaniu magazynu energii. Dodatkowo, z programu zniknie możliwość dofinansowania pomp ciepła i systemów zarządzania energią EMS/HEMS. Budżet programu Mój Prąd 6.0 ma wynieść 400 mln zł.

Nowe regulacje obniżają koszty ogrzewania domu pompą ciepła
Ogrzewanie domu pompą ciepła stanie się tańsze w drugiej połowie tego roku dzięki nowym regulacjom. Nowa ustawa znosi limity zużycia tańszej energii, co obniży koszty prądu dla właścicieli pomp ciepła o kolejne 10%. Mimo wzrostu cen energii, użytkownicy pomp ciepła zapłacą mniej, szczególnie ci z instalacjami ogrzewania podłogowego. Najwyższe koszty będą mieli posiadacze kotłów elektrycznych oraz kotłów na olej opałowy, wzrosną też koszty ogrzewania gazem ziemnym.

Mieszkańcy walczą by przywrócić wioskę zniszczoną przez kopalnię
Prawie trzy dekady temu Wigancice Żytawskie pod Bogatynią zniknęły z mapy z powodu planów ekspansji kopalni węgla w Turowie. Choć realizacja planów była minimalna, mieszkańcy zmuszeni zostali do wysiedlenia. Pomimo braku wsparcia ze strony władz, dawni mieszkańcy nadal walczą o przywrócenie swojej wioski. Działania mające na celu odbudowę wsi podejmowane są oddolnie, dzięki zaangażowaniu lokalnych osób oraz sąsiadów z Czech.

Prosumenci domagają się lepszych warunków finansowania
Prosumenci organizują protest - chodzi o wprowadzenie minimalnych cen odkupu energii i inwestycje w rozbudowę sieci energetycznej. Protest ma na celu zwrócenie uwagi na niesprawiedliwe warunki finansowe. Ruch prosumentów rośnie w siłę, a strona protestu na Facebooku ma już prawie 5 tys. sympatyków. Postulaty są dyskutowane z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, jednak wciąż brak konkretnego rozwiązania.

Zielona transformacja małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)
Bank Ochrony Środowiska udostępnił publikację na temat zrównoważonego finansowania inwestycji MŚP. Do 2030 r. na transformację energetyczną potrzebne będzie 600 mld zł, aby uniknąć ryzyka wypadnięcia z rynku. Publikacja ma wesprzeć MŚP w adaptacji do nowych regulacji ESG (ang. Environmental, Social and Corporate Governance) i innych związanych z raportowaniem zrównoważonego rozwoju. Bank BOŚ, który już zainwestował 30 mld zł w zielone projekty, planuje dalej wspierać firmy w zielonej transformacji.

Nowoczesny magazyn energii na Śląsku
W Zawierciu powstał BESS (Battery Energy Storage Systems) zaprojektowany w technologii kontenerowej. System podłączony jest do sieci średniego napięcia zakładu i składa się z siedmiu kontenerów z bateriami litowo-jonowymi o łącznej pojemności 14 MWh i mocy 7 MW. Instalacja kontroluje przepływ energii między siecią, instalacją PV a odbiornikami fabryki, umożliwiając pracę on-grid i off-grid. System ma przynieść potencjalne oszczędności od 2 do 5 mln zł rocznie.

Wrocław ogłasza dotacje na odnawialne źródła energii
Wrocław uruchomił własny program dotacji na instalacje fotowoltaiczne, wiatrowe oraz magazyny energii, oferując wsparcie od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Dotacje mogą pokryć do 100% kosztów kwalifikowanych: 7,5 tys. zł dla instalacji fotowoltaicznych lub wiatrowych, 12,5 tys. zł dla hybrydowych, i 8 tys. zł dla magazynów energii. Wnioski można składać do 30 września 2024 r.

NSA przyznaje rację PGE
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Fundacji ClientEarth, potwierdzając prawidłowość zmiany pozwolenia zintegrowanego dla Elektrowni Bełchatów i zgodność z Konkluzjami BAT. PGE GiEK wykazał, że Elektrownia Bełchatów działa zgodnie z krajowymi i europejskimi przepisami. PGE zainwestowało znaczne środki w modernizację i redukcję emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów, wdrażając zaawansowane technologie.

Politechnika Łódzka najlepsza w międzynarodowym konkursie
Studenci Politechniki Łódzkiej zdobyli pierwsze miejsce w międzynarodowym konkursie małych turbin wiatrowych, organizowanym przez Hanze University of Applied Sciences i Delft University of Technology. Innowacyjna turbina GUST, wyróżniająca się nową konstrukcją i ekologicznymi rozwiązaniami, zdobyła najwyższe uznanie w kategorii Sustainability. To już kolejny sukces zespołu GUST, który wcześniej zdobył wyróżnienia w różnych konkursach.

Kolorowanka dla dzieci o odnawialnych źródłach energii
Firma Ewerro przygotowała ekologiczną książeczkę edukacyjną, z której dzieci mogą dowiedzieć się o zagrożeniach związanych z zanieczyszczeniem środowiska, działaniu OZE oraz zaletach „zielonej” energii, a także jak minimalizować zanieczyszczenia na co dzień. Książeczka zawiera edukacyjne zadania oraz wskazówki pomagające chronić planetę.

Nowe narzędzie dla transformacji energetycznej
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju stworzyło Symulator Polskiego Systemu Energetycznego, który umożliwia definiowanie kluczowych parametrów i sprawdzanie działania systemu energetycznego opartego na OZE. Symulator koncentruje się na wietrze, fotowoltaice i elektrowniach jądrowych, z uzupełniającą rolą biometanu, aby pomóc decydentom w efektywnym planowaniu transformacji energetycznej. Narzędzie ma na celu ułatwienie zrozumienia i kierowania działań w stronę osiągnięcia neutralności klimatycznej.

Odnawialne źródła energii dominują w UE
Według Eurostatu, w 2023 r. odnawialne źródła energii odpowiadały za 44,7% produkcji energii elektrycznej w Unii Europejskiej, generując 1,21 tys. TWh energii. Jednocześnie odnotowano historyczny spadek udziału paliw kopalnych o 19,7%, które wytworzyły 0,88 tys. TWh energii. W pierwszej połowie 2024 r, zgodnie z danymi Eurelectric, udział OZE w unijnym miksie energetycznym po raz pierwszy przekroczył 50%.

Węgiel znika z polskiego miksu energetycznego?
Najnowsza wersja Krajowego Planu dla Energii i Klimatu zakłada, że do 2030 r. zużycie węgla kamiennego w energetyce spadnie o połowę. Plan przewiduje również znaczący rozwój odnawialnych źródeł energii, z podwojeniem mocy wiatraków na lądzie i dalszym wzrostem mocy fotowoltaiki. Elektrownie węglowe będą stopniowo zastępowane przez OZE, a przyszłość energetyki w Polsce ma być oparta na zielonej energii i energetyce jądrowej.