Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

czerwiec 2024

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
    • dopłat do używanych aut elektrycznych
    • innowacyjnej technologii produkcji zielonego wodoru
    • koncepcji dekarbonizacji ciepłownictwa systemowego
    • pierwszej w Polsce "Ciepłowni Przyszłości"
    • planów wprowadzenia nauki o klimacie w szkołach

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Nature Restoration Law przyjęte przez UE
Pomimo sprzeciwu Polski oraz Włoch, Węgier, Holandii, Finlandii i Szwecji, Rada Unii Europejskiej przyjęła Nature Restoration Law (NRL). Prawo to zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania krajowych planów odbudowy ekosystemów, szczególnie w ramach obszarów Natura 2000. ​Polska głosowała przeciw, pomimo wcześniejszej rekomendacji Ministerstwa Klimatu i Środowiska, argumentując, że nowe przepisy wprowadzają nadmierne obciążenia biurokratyczne.

Plany społeczno-klimatyczne zapisane w ustawie
Na mocy nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, zapisany został w polskim prawie Społeczny Plan Klimatyczny. Plany te, wymagane przez prawo unijne, mają na celu przedstawienie koncepcji wydatkowania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego, aby wspierać termomodernizację i czysty transport. Projekt tych przepisów przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, a plan musi zostać zaakceptowany przez Komisję Europejską do czerwca 2025 r.

a) OZE

Powstanie największy magazyn energii w Europie
PGE ogłosiło przetarg na budowę największego w Europie magazynu energii (o mocy 200 MW i pojemności 820 MWh ) w Żarnowcu. Inwestycja ta ma na celu świadczenie regulacyjnych usług systemowych oraz bilansowanie farm wiatrowych na lądzie i planowanych na Morzu Bałtyckim​​. Projekt posiada już umowę przyłączeniową, spółkę celową oraz promesę koncesji na magazynowanie energii. Inwestycja ubiega się o dofinansowanie ze środków Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Pierwsza komercyjna instalacja zielonego wodoru w Polsce
W Gaju Oławskim, pod Wrocławiem, powstała pierwsza w Polsce komercyjna instalacja do produkcji zielonego wodoru, zbudowana przez firmę Promet-Plast. Energia odnawialna z turbin wiatrowych, farmy agrofotowoltaicznej oraz instalacji PV zasila elektrolizer o mocy 5 MW, produkujący wodór wykorzystywany m.in. przez operatora komunikacji miejskiej w Wałbrzychu. Instalacja ta będzie również wspierać produkcję artykułów medycznych, trigenerację i stację ładowania pojazdów na terenie zakładu.

b) efektywność energetyczna

Dofinansowanie na poprawę efektywności energetycznej
Prawie 250 mln zł zostanie przeznaczone na termomodernizację budynków użyteczności publicznej w województwie dolnośląskim, głównie na południu regionu. Środki pochodzić będą z funduszy unijnych oraz własnych województwa. 29 projektów otrzyma łącznie ok. 170 mln zł z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, a dodatkowe 76 mln zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Zarząd województwa przyznał również 20 mln zł z własnych środków na termomodernizację m.in. szkół, żłobków, urzędów czy MOP-sów.

c) transport

Już niedługo ruszy program dopłat do używanych elektryków
Nowy program dopłat do zakupu używanych aut elektrycznych ruszy jesienią 2024 r., pod warunkiem akceptacji przez Komisję Europejską rewizji KPO. Program przewiduje dotacje do 40 tys. zł dla osób fizycznych na zakup używanych pojazdów zeroemisyjnych. Planowany budżet programu wynosi 374 mln euro (prawie 1,6 mld zł). Trwają jednak dyskusje na temat szczegółów i potencjalnych opóźnień związanych z konsultacjami rynkowymi i sezonem urlopowym.

Fabryka zasilana energią z agrofotowoltaiki
Producent okien z woj. pomorskiego będzie wykorzystywał zieloną energię pochodzącą z agrofotowoltaiki, do zasilenia swojej fabryki. Projekt, zrealizowany przez firmę Energa OZE, obejmuje instalację paneli fotowoltaicznych nad uprawami rolnymi, co pozwoli na jednoczesne korzystanie z ziemi do produkcji rolnictwa oraz energii. Inwestycja ma na celu redukcję emisji CO2 oraz zwiększenie efektywności energetycznej zakładów produkcyjnych.

Naukowcy wydłużają żywotność ogniw PV
Chińscy badacze intensywnie pracują nad redukcją degradacji ogniw HJT (Heterojunction with Intrinsic Thin Layer), która stanowi istotny problem w fotowoltaice. Najnowsze badania skupiają się na poprawie wydajności ogniw poprzez zastosowanie specjalnej foli POE, która ma wydłużyć ich żywotność nawet o kilka lat. Celem jest zwiększenie trwałości i efektywności ogniw HJT, co może znacząco obniżyć koszty produkcji energii słonecznej​.

Przełomowa technologia produkcji zielonego  wodoru
Spółka hiPower Energy podpisała umowę z Hydrogenium Prosta SA, dotyczącą technologii plazmowego zgazowania biomasy. Nowa technologia poprawia efektywność produkcji wodoru poprzez zastosowanie innowacyjnych membran, które zwiększają wydajność elektrolizerów. W efekcie pozwala to na obniżenie kosztów produkcji wodoru oraz zmniejszenie zużycia energii. Dzięki temu wodór może stać się bardziej konkurencyjnym źródłem energii w porównaniu do tradycyjnych paliw.

Jak zdekarbonizować polskie ciepłownictwo?
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) opracowało koncepcję dekarbonizacji ciepłownictwa systemowego. Główne założenie to elektryfikacja, integracja z sektorem elektroenergetycznym oraz wykorzystanie OZE, energetyki jądrowej i gazowej, wspieranych przez magazyny ciepła i nośniki chemiczne. Dzięki termomodernizacji i modernizacji budynków do 2050 r. zapotrzebowanie na ciepło ma spaść o połowę. Planowane jest przeprowadzenie pilotażowych projektów w kilku miastach w Polsce.

Nowa technologia magazynowania wodoru
We Francji rozpoczęły się testy magazynowania zielonego wodoru pod ziemią. Projekt prowadzony jest przez firmę Lhyfe, która dostarczyła 350 kg wodoru do zakładu Géométhane. Celem projektu jest sprawdzenie możliwości magazynowania wodoru w kawernach solnych, co ma wspomóc dekarbonizację przemysłu w regionie oraz przyczynić się do lokalnej niezależności energetycznej. Po kilku tygodniach wodór zostanie wydobyty i poddany analizie, która dostarczy wstępnych informacji na temat tej metody.

Co dalej z polityką klimatyczną po wyborach do PE?
Po wyborach do Parlamentu Europejskiego polityka klimatyczna Unii Europejskiej może ulec modyfikacji, jednak nie odejdzie od swoich podstawowych założeń. Eksperci przewidują, że większy nacisk będzie położony na bezpieczeństwo energetyczne i niezależność przemysłową, co może jednak osłabić niektóre cele klimatyczne. Nowe ugrupowania w PE mogą wpłynąć na rebranding Europejskiego Zielonego Ładu, przesuwając akcenty na konkurencyjność i reindustrializację Europy.

UE: priorytetem efektywność energetyczna i OZE do 2030 r.
Polityka klimatyczno-energetyczna UE kładzie nacisk na efektywność energetyczną, zgodnie z zasadą "po pierwsze efektywność energetyczna", zakładając redukcję konsumpcji energii pierwotnej o 39-41% do 2030 r. Wspólnym celem UE na 2030 r. jest również zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 42,5-45%. UE nie ustaliła celów dla energetyki jądrowej, ale jej udział w produkcji energii ma maleć z powodu wycofywania starzejących się reaktorów i wysokich kosztów nowych inwestycji.

Ustawa o bonie energetycznym wspierającą gospodarstwa domowe
Prezydent podpisał ustawę o bonie energetycznym, która przewiduje jednorazowe świadczenie dla gospodarstw domowych o niższych dochodach oraz wprowadzenie maksymalnej ceny za energię elektryczną na drugie półrocze 2024 r. Bon energetyczny wyniesie od 300 do 1200 zł w zależności od wielkości gospodarstwa domowego i rodzaju używanego ogrzewania. Ustawa ma na celu ograniczenie wzrostu rachunków za energię elektryczną i gaz, obejmując wsparciem około 3,5 miliona gospodarstw domowych.

Reforma planowania przestrzennego w Polsce: nowe wyzwania dla energetyki wiatrowej
Nowa reforma planowania przestrzennego, szczególnie ustawy odległościowej, wprowadziła specjalne zintegrowane plany inwestycyjne (ZPI) jako nowe narzędzie planistyczne dla projektów wiatrowych. Eksperci z Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej wyrażają wątpliwości co do prawnych aspektów procedury ZPI, której stosowanie dla elektrowni wiatrowych nie jest jeszcze jasno określone. Nowe przepisy nakładają również obowiązek zgodności inwestycji z planem ogólnym gminy oraz przeprowadzenia konsultacji społecznych.

Obowiązują nowe zasady w programie „Czyste Powietrze”
Od 14 czerwca obowiązują zmiany w programie "Czyste Powietrze", które dotyczą producentów, dystrybutorów i importerów pomp ciepła. Nowe przepisy wprowadzają wymagania dotyczące efektywności energetycznej i emisji zanieczyszczeń, które muszą spełniać pompy ciepła, aby kwalifikować się do dofinansowania. Zmiany mają na celu poprawę jakości powietrza i efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych.

Rozpoczęły się dofinansowania do przydomowych elektrowni wiatrowych
NFOŚiGW uruchomił w czerwcu program „Moja Elektrownia Wiatrowa”, oferujący do 47 tys. zł dofinansowania na zakup i montaż mikroinstalacji wiatrowej z magazynem energii dla właścicieli domów jednorodzinnych. Program przewiduje dotacje do 30 tys. zł na mikroinstalację wiatrową i do 17 tys. zł na magazyn energii. Budżet programu na lata 2024-2029 to 400 mln zł. Celem programu jest wspieranie rozwoju energetyki rozproszonej i transformacji energetycznej w Polsce.

Balkonowe instalacje PV coraz bardziej popularne
W Niemczech liczba balkonowych instalacji fotowoltaicznych przekroczyła pół miliona, co oznacza ponad dwukrotny wzrost od połowy 2023 r. Popularność tych małych i tanich systemów rośnie dzięki wysokim cenom energii elektrycznej, ale także uproszczeniom biurokracji, które weszły w życie w ostatnich miesiącach. Mini systemy solarne pomagają obniżyć rachunki za prąd, co zachęca do powstawania dalszych instalacji.

Pracownicy Tauronu będą mieli zapewnioną pracę
Prezes Tauronu zapewnia, że w przypadku wyłączenia części jednostek wytwórczych, pracownicy tych bloków znajdą zatrudnienie w firmie lub grupie Tauron. Decyzje dotyczące terminów wyłączeń bloków węglowych jeszcze nie zapadły, co jest kluczowe dla pracowników chcących skorzystać z programów osłonowych. Proces transformacji energetycznej trwa, a Tauron planuje przejście na 100% energii z OZE i atomu do 2050 r., utrzymując w międzyczasie dostawy energii dzięki blokom węglowym.

Działania przedsiębiorców na rzecz klimatu
Krakowscy przedsiębiorcy wspierają dążenie miasta do osiągnięcia neutralności klimatycznej, uczestnicząc w miejskiej inicjatywie Pakt dla Klimatu. Firmy takie jak InPost i Columbus Energy współpracują z Urzędem Miasta Krakowa, prowadząc projekty edukacyjne, ekologiczne oraz kampanie społeczne. które mają na celu promowanie zrównoważonego rozwoju i redukcję emisji CO2 w mieście.

Na Warmii uruchomiono innowacyjną ciepłownię zasilaną OZE
Pierwsza w Polsce "Ciepłownia Przyszłości" zasilana wyłącznie energią odnawialną rozpoczęła działalność w Lidzbarku Warmińskim. Dzięki instalacji fotowoltaicznej, kolektorom słonecznym i magazynom ciepła, projekt jest pionierem w dekarbonizacji sektora ciepłowniczego i pokazuje kierunek transformacji w stronę zeroemisyjności. Ta innowacyjna ciepłownia ma przyczynić się do znacznego obniżenia emisji CO2.

NIE dla reklam paliw kopalnych
Sekretarz generalny ONZ, Antonio Guterres, zaapelował o zakaz reklamowania paliw kopalnych, porównując ich szkodliwość do przemysłu tytoniowego. Wskazał na greenwashing i agresywne kampanie reklamowe firm paliwowych jako przeszkody w walce ze zmianami klimatycznymi. Wezwał media i firmy technologiczne do wycofania tych reklam, a branżę PR do zaprzestania współpracy z firmami paliwowymi.

Edukacja klimatyczna w szkołach?
Resorty edukacji i klimatu planują wprowadzenie nauki o zmianach klimatu do systemu edukacji od września 2025 r. Ministra Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska podkreśliła znaczenie dialogu z młodzieżą i uwzględnienie ich perspektyw w tworzeniu programu nauki o klimacie. Edukacja klimatyczna powinna być holistyczna i integrowana z wieloma przedmiotami szkolnymi, a przygotowanie programu wymaga współpracy także z NGO i edukatorami klimatycznymi.

Najwyższy udział zielonej energii od początku pomiarów
W pierwszym kwartale 2024 r. udział odnawialnych źródeł energii w niemieckiej energetyce osiągnął rekordowy poziom niemal 60%, głównie dzięki energetyce wiatrowej. Jednocześnie produkcja energii z konwencjonalnych źródeł spadła o ponad 25% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. Jest to najwyższy kwartalny udział OZE od początku pomiarów w 2018 r.

Inwestycje w OZE rosną, a w paliwa kopalne maleją
Wg. najnowszego raportu Międzynarodowej Agencji Energii (MAE), globalne wydatki na technologie i infrastrukturę związaną z czystą energią osiągną w tym roku 2 biliony dolarów, przewyższając dwukrotnie inwestycje w paliwa kopalne. Chiny będą dominować na rynku, inwestując tyle samo co Europa i Stany Zjednoczone łącznie. Mimo rosnących kosztów finansowania, sektor czystej energii, napędzany głównie przez fotowoltaikę, rozwój sieci i magazynowanie energii​, będzie się nadal rozwijał.