Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

kwiecień 2024

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
    • roli biogazowni w systemie energetycznym
    • innowacyjnego ogniwa słonecznego
    • nowych przepisów dla prosumentów
    • końca węgla na Słowacji
    • przyszłości regionu Bogatyni bez węgla

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Przełomowy wyrok w sprawie zmian klimatycznych
Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał przełomowy wyrok uznając naruszenie praw człowieka przez rząd Szwajcarii z powodu zbyt małych działań na rzecz zapobiegania zmianom klimatycznym. Decyzja może stanowić precedens dla pozwów klimatycznych i może zmusić rządy do większych działań na rzecz redukcji emisji. Wyrok ten będzie też brany pod uwagę w ocenie spraw klimatycznych również poza Europą.

Decyzja ws. elektrowni jądrowej w Choczewie pod lupą
Ministerstwo Klimatu odpowiada niejednoznacznie na pytania dotyczące zarzutów organizacji ekologicznej EKO-UNIA wobec decyzji środowiskowej dotyczącej przyszłej elektrowni jądrowej. Resort podkreśla, że proces decyzyjny wciąż trwa i publicznie odniesie się do zastrzeżeń wobec planów budowy elektrowni jądrowej na Pomorzu, gdy ich odwołania zostaną rozpatrzone. Pomimo trwających odwołań, prace przygotowawcze nadal trwają, a konsorcjum Bechtel i Westinghouse przygotowuje projekt budowlany elektrowni.

a) OZE

Offshore otrzymuje zielone światło
Polskie Sieci Elektroenergetyczne otrzymały pozwolenie na budowę pierwszej linii elektroenergetycznej przesyłającej energię z morskich farm wiatrowych na polskim Bałtyku. Linia 400 kV Choczewo-Żarnowiec będzie pierwszym połączeniem, umożliwiającym transport energii do centralnej i południowej części kraju. Prace budowlane rozpoczną się w tym roku i mają zakończyć się do grudnia 2025 r, a trasa przebiegać będzie przez obszary leśne i rolne w gminach Choczewo, Gniewino i Krokowa.

b) efektywność energetyczna

Wyzwania związane z obniżeniem zużycia energii w budynkach mieszkalnych
Oszczędzanie na energii w polskich domach to wyzwanie związane z wysokimi kosztami ogrzewania i energii elektrycznej, szczególnie w słabo zaizolowanych budynkach. Forum Energii proponuje działania, które mają zachęcić mieszkańców do inwestycji, przy czym to środki publiczne mogą odegrać kluczową rolę w realizacji ambitnych celów termomodernizacyjnych i walki z ubóstwem energetycznym.

c) transport

Odnawialna energia na lotnisku w Wielkopolsce
Port lotniczy Poznań-Ławica implementuje farmę fotowoltaiczną, której energia będzie wykorzystywana do produkcji wodoru poprzez elektrolizę. Projekt, dofinansowany przez UE, obejmuje także zakup specjalistycznego pojazdu elektrycznego. Instalacja PV ma obniżyć koszty energii o 40% i zmniejszyć emisję CO2 na lotnisku. Podobne inicjatywy dotyczą także innych lotnisk w Polsce i za granicą, wskazując na rosnące zainteresowanie OZE w sektorze lotnictwa.

Inteligentne stacje ładowania samochodów elektrycznych
Polski producent wprowadza na rynek europejski innowacyjny system ładowania dla pojazdów elektrycznych, zapewniający szybkie ładowanie i efektywne zużycie energii. System AXON Side 360 DLBS pozwala na tworzenie wielostanowiskowych węzłów ładowania, wykorzystując inteligentną jednostkę zasilającą połączoną z jednostkami satelitarnymi SAT400. Polska firma wspierana jest przez fundusz Enterprise Investors.

Biogazownie: nowoczesna alternatywa energetyczna
Biogazownie, jako element gospodarki o obiegu zamkniętym, oferują alternatywę dla tradycyjnego wytwarzania energii, z szeregiem korzyści dla społeczności lokalnych. Pomimo obaw związanych z zapachem i ruchem ciężarówek, nowoczesne technologie i odpowiednie zarządzanie mogą zminimalizować negatywne skutki. Rola biogazowni w gospodarce surowcowej i energetycznej staje się coraz bardziej istotna, przyczyniając się do niezależności energetycznej, zagospodarowania odpadów i wsparcia mieszkańców.

Jaka jest rola biogazowni w nowym modelu zrównoważonego rozwoju wsi?
Biogazownie mogą przynieść korzyści ekonomiczne i środowiskowe dla rolników oraz mieszkańców wsi poprzez obniżenie kosztów energii elektrycznej. Inwestycje w biogazownie powinny być podejmowane przez większe gospodarstwa, samorządy lub spółdzielnie, ze względu na wymagania techniczne i dozór. Rozwój biogazowni może przygotować rolników do przyszłych wyzwań związanych z klimatem i podnieść konkurencyjność rolnictwa poprzez elektryfikację i zrównoważone wykorzystanie energii odnawialnej.

Innowacyjne ogniwo tandemowe
Grupa naukowców z australijskich uczelni, kierowana przez Uniwersytet w Sydney, opracowała elastyczne tandemowe ogniwo słoneczne na podłożu ze stali, wykorzystując technologie CIGS i perowskitu. Ich badania przyniosły rekordową sprawność ogniw, osiągając 18,1%. Naukowcy ustanowili nowy standard dla elastycznych ogniw słonecznych, co może przyczynić się do dalszego rozwoju tej technologii.

Nowe ogniwa fotowoltaiczne w misji kosmicznej
W ramach misji Transporter-10 w kosmos wysłano największego prywatnego satelitę australijskiego, wyposażono go w drukowane elastyczne ogniwa fotowoltaiczne. Niedawno wysłany został także Satelita Optimus-1, który również wyposażony był w takie ogniwa - ich zadaniem jest zbieranie danych w celu ustalenia potencjału wykorzystania elastycznych ogniw, a także ich testowanie. Opracowana technologia ma potencjał jako niezawodne źródło energii dla przyszłych misji kosmicznych.

Unijna dyrektywa dot. efektywności energetycznej budynków
W Parlamencie Europejskim przegłosowano niedawno dyrektywę EPBD, mającą na celu zwiększenie efektywności energetycznej budynków i redukcję emisji gazów cieplarnianych. Nowe przepisy dotyczą zarówno budynków nowych, jak i już istniejących, nakładając wysokie wymagania odnośnie emisji i zużycia energii. Od 2030 r. wszystkie nowe budynki powinny być zeroemisyjne, natomiast dyrektywa nie zawiera zapisów, które będą zmuszały właścicieli gospodarstw domowych do rezygnacji z ogrzewania gazowego po 2040 r.

Nowe przepisy m.in. dla prosumentów
Wg. projektu nowelizacji ustawy o OZE oraz innych ustaw, od 1 lipca prosumenci będą mogli rozliczać się w oparciu o rynkową miesięczną cenę energii lub cenę godzinową, oferując bonus przy wyborze opcji godzinowej. Przepisy mają też przyspieszyć procedury dla instalacji OZE i dostosować polskie prawo do unijnych regulacji. Ustawa wyłącza wsparcie dla OZE w spalarniach odpadów i kogeneracji opalanej węglem. Natomiast termin wejścia w życie przepisów dotyczących prosumentów wirtualnych ma zostać przesunięty na lipiec 2025 r.

Duże środki dla Polski także na cele klimatyczne
Polska otrzymała 27 mld zł z Krajowego Planu Odbudowy, z których część zostanie zainwestowana do końca czerwca br. w programy takie jak "Czyste powietrze", poprawę dostępu do internetu, budowę dróg oraz wsparcie dla żłobków i firm rolniczych. Całkowita kwota KPO dla Polski wynosi 59,8 mld euro, z czego znaczna część przeznaczona będzie na cele klimatyczne, transformację cyfrową i reformy socjalne zgodnie z celami UE.

Nowe zasady wsparcia dla termomodernizacji budynków
Program "Stop Smog" będzie zaktualizowany, zwiększając wsparcie finansowe dla termomodernizacji budynków i likwidując kryterium majątkowe dla beneficjentów. Nowe przepisy przewidują również wydłużenie czasu realizacji inwestycji niskoemisyjnych oraz rozszerzenie katalogu wymagań dla urządzeń grzewczych. Od lutego 2019 r. do marca 2024 r. podpisano 18 umów, obejmujących modernizację 1775 budynków w ramach programu.

Nowe rozwiązanie dla fotowoltaiki balkonowej
Stworzono magazyn energii, który jest kompatybilny m.in. z balkonowymi panelami fotowoltaicznymi. Magazyn energii AIO 2400, przeznaczony do pracy z małymi systemami PV, oferuje do 4 tys. lub 8 tys. cykli ładowania, posiada dwa niezależne wejścia MPPT i funkcję automatycznego samonagrzewania. Jego cena wynosi 1599 euro lub do 2596 euro w zestawie z panelami fotowoltaicznymi i mikroinwerterem.

Czy domowe elektrownie wiatrowe są opłacalne?
Wg. Fundacji Instrat małe elektrownie wiatrowe - pomimo proponowanego przez rząd programu wsparcia wartego 400 mln zł - mogą generować droższy prąd niż fotowoltaika, czy nawet prąd z sieci. Eksperci zalecają rewizję programu oraz skupienie się na obszarach o większej wietrzności (północ i południe Polski), aby uniknąć marnowania środków publicznych. Wskazują również, że pieniądze przeznaczone na takie rozwiązania bardziej przydałyby się np. w programie Czyste Powietrze.

Mit dot. nieopłacalności pomp ciepła zasilanych prądem z instalacji PV w net-billingu
Połączenie pomp ciepła z fotowoltaiką w systemie net-billingu jest opłacalne, co potwierdza przykład klienta, który zainstalował oba systemy i cieszy się brakiem wzrostu rachunków za prąd. Dodatkowo, wprowadzenie taryf dynamicznych sprzyja korzystaniu z pompy ciepła w okresach o niższych cenach energii, a magazyn energii wzmacnia działanie fotowoltaiki. Inwestycja w fotowoltaikę i pompę ciepła nie tylko zwiększa komfort mieszkania, ale także przyczynia się do ekologicznego i niezależnego źródła energii.

Komentarz Redakcji:
Wszystkie głosy podważające PC, jako przyszłościową, efektywną technologię OZE służącą ogrzewaniu domów jedno i wielorodzinnych (która skutecznie rozprawia się ze smogiem i węglem w paleniskach, też redukuje wpływ na klimat) czytać należy jako tzw. fejki. Sianie wątpliwości nie rzeczowych, ale w kategoriach „wojny hybrydowej” jest głównie domeną lobby gazowego. Oczywiście wybierać trzeba sprawdzone firmy dostawcze i montażowe.

Efektywność energetyczna: kluczowa inwestycja dla firm
Inwestycje w efektywność energetyczną przynoszą korzyści finansowe i środowiskowe, wspierając zrównoważony rozwój firm. Poprawiając konkurencyjność i generując dodatkowe przychody, stanowią opłacalną inwestycję. Dostępne fundusze publiczne wspierają te inicjatywy, obejmując projekty związane z montażem OZE i termomodernizacją budynków. Kluczowym elementem przy ubieganiu się o dofinansowanie jest  audyt energetyczny.

Geotermia na Dolnym Śląsku
W Cieplicach spółka ECO Jelenia Góra wykorzystuje geotermię do zasilania uzdrowiska przez budowę miniciepłowni o mocy 200 kW. Proces obejmuje przetwarzanie ciepła z wody geotermalnej na cele grzewcze i lecznicze, przy wykorzystaniu ultradźwiękowego licznika ciepła. Spółka planuje rozbudowę o wysokotemperaturową pompę ciepła, zwiększającą moc zielonej energii dla systemu ciepłowniczego.

Pilotażowa instalacja OZE na Politechnice Warszawskiej
Na dachu Politechniki Warszawskiej powstanie instalacja fotowoltaiczna i magazyn energii, projektowany przez naukowców we współpracy z operatorami systemu dystrybucyjnego. Celem jest stworzenie „ekosystemu energetycznego” w mieście, integrującego rozproszone źródła energii odnawialnej i inteligentne sieci. Instalacja ma obniżyć koszty, zwiększyć efektywność i poprawić jakość energii elektrycznej w stolicy.

Bardzo dobra sprawność drukowanych ogniw fotowoltaicznych
Grupa naukowców z Wielkiej Brytanii i Australii opracowała elastyczne ogniwa fotowoltaiczne R2R z materiałów perowskitowych, osiągając rekordową sprawność - 5,5% w przypadku ogniw o małej powierzchni i 11% w przypadku większych ogniw. Zastosowanie technologii roll-to-roll pozwoliło na produkcję ogniw z wykorzystaniem atramentów na bazie węgla, co ma znacząco obniżyć koszty produkcji. Badania, prowadzone m.in. przez CSIRO, przyniosły obiecujące rezultaty.

Słowacja żegna się z węglem
26 marca Słowacja zakończyła erę węgla, zamykając najstarszą elektrownię Vojany po blisko 60 latach działalności. W Słowacji pozostaną dwie ciepłownie korzystających z węgla w  Koszycach i Żylinie. Elektrowni jądrowe, obecnie dostarczają 53% energii elektrycznej. To kolejny krok w redukcji znaczenia węgla na Słowacji, której wydobycie było już długo nierentowne.

Komentarz redakcji:
Słowacy raczej powinni zwiększać udział taniejącego OZE, faktycznie zmniejszając udział atomu w tzw. miksie energetycznym. Choć będą mieli z tym kłopot, ze względu na nieelastyczne stare bloki jądrowe, słabo przystosowane do współpracy z rozproszonymi źródłami. Być może powinni stawiać na biogaz, wykorzystując odpady z produkcji rolnej.

Co dalej z węglem w PGE?
Największa grupa energetyczna w Polsce, PGE, zanotowała w zeszłym roku rekordową stratę w wysokości 5 mld zł, spowodowaną utratą wartości aktywów węglowych. Spadek produkcji energii, zwłaszcza z węgla brunatnego, sygnalizuje zmiany w sektorze energetycznym, zmuszając PGE do aktualizacji strategii, która skupiać się będzie na OZE, zwłaszcza na morskich farmach wiatrowych. Nowy prezes PGE wyraża sprzeciw wobec wydzielenia aktywów dystrybucyjnych, co może wywołać dyskusję z rządem.

Przyszłość regionu Bogatyni bez kompleksu Turów
Po odejściu od węgla brunatnego Bogatynia nadal może dobrze funkcjonować, ale istnieje milczenie na ten temat z powodu działań lobby węglowego. Nowe możliwości obejmują przekształcenie infrastruktury pod turystykę i edukację. Społeczność powinna mieć dostęp do informacji na temat transformacji, aby przystosować się do zmian. Inwestycje w edukację i turystykę mogą zapewnić alternatywę dla lokalnej gospodarki po wygaśnięciu działalności górniczej, a współpraca z Czechami i Niemcami może ułatwić rozwój regionu.