Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

luty 2023

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- nowej technologii produkcji wodoru z powietrza
- testowego lotu wodorowego samolotu
- wpływu OZE na rolnictwo
- wykorzystania odpadów do produkcji wodoru
- nowych rekordów OZE

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

IPCC prosi kraje wschodzące o rezygnację z węgla szybciej niż kraje bogate
Naukowcy, którzy planują, jak ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5°C, poprosili kraje uzależnione od węgla o wycofanie paliwa szybciej, niż jest to realistyczne, wynika z nowego badania. Badanie opublikowane w czasopiśmie Nature wykazało, że typowy model transformacji energetycznej o 1,5 stopnia Celsjusza przewiduje, że narody takie jak Chiny, Indie i RPA będą rezygnować z węgla szybciej, niż jakikolwiek kraj kiedykolwiek wcześniej zrezygnował z jakiegokolwiek źródła energii .

Kilkadziesiąt reaktorów jądrowych w Polsce?
Daniel Obajtek, prezes Orlenu, chce do 2038 r. postawić w Polsce 76 małych reaktorów jądrowych (SMR) w 26 lokalizacjach. Informacje o lokalizacjach mają być znane w pierwszej połowie tego roku. Minister edukacji i nauki, Spółka Akcyjna Orlen oraz kilka uczelni podpisały już list intencyjny o współpracy na rzecz utworzenia i organizacji kierunku studiów energetyka jądrowa. Pierwszy SMR ma powstać w 2028 r.

Komentarz redakcji:
Te małe reaktory w ogóle nie są takie małe. Mowa o reaktorach o mocy 300 MW, czyli o mocach trochę większych niż np. moc Elektrociepłowni Wrocław. Poza tym w obszarze euroatlantyckim jeszcze nie istnieją. Na razie są na deskach, czy w komputerach projektantów. Pierwszy ma powstać w Kanadzie. Prawdopodobieństwo realizacji planu 76 „małych” reaktorów w Polsce nie wydaje się wielkie, w przeciwieństwie do postawienia 76 lub 760 wiatraków…

a) OZE

Nowe elektrownie szczytowo-pompowe w Polsce
W Polsce mamy obecnie plany budowy trzech nowych elektrowni szczytowo-pompowych: Młoty (PGE, 750 MW) niedaleko Bystrzycy Kłodzkiej, Tolkmicko (Energa z grupy Orlen, 1040 MW) nad Zalewem Wiślanym oraz Rożnów II (Tauron, 700 MW) na zbiorniku istniejącej elektrowni wodnej Rożnów niedaleko Nowego Sącza. Wg. harmonogramów PGE Młoty powinny zostać oddane do eksploatacji do końca 2028 r., Tolkmicko – do końca 2029 r., a Rożnów II – do końca 2030 r.

Największy park OZE powstaje w Wielkopolsce
W Kleczewie (Wielkopolska), na terenie gdzie wydobywany był węgiel brunatny, powstaje pierwszy w Polsce oraz największy w Europie Środkowo-Wschodniej park OZE. Park będzie miał moc 200 MW i połączy ze sobą energię solarną i wiatrową. Energia tam produkowana ma odpowiadać zapotrzebowaniu 100 tys. gospodarstw domowych. W przyszłości ma powstać także magazyn energii.

b) efektywność energetyczna

Będą zmiany w przepisach dot. charakterystyki energetycznej budynków
Resort rozwoju przedstawił projekt zmian w przepisach dotyczących wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków oraz przygotowania świadectw charakterystyki energetycznej, aby dostosować polskie przepisy do unijnej dyrektywy. Zmiany mają wyjść naprzeciw problemom m.in. zastosowania nieadekwatnych metod obliczania zapotrzebowania na energię dla różnych typów budynków, czy przyjmowania uproszczonych założeń wskaźnikowych.

c) transport

Czy polska kolej będzie zasilana OZE?
Do 2030 r. aż 85% połączeń kolejowych w Polsce ma korzystać z fotowoltaiki. W Garbce (okolice Wrocławia) zostały już podłączone pierwsze trakcje kolejowe do farmy fotowoltaicznej i będą służyć do określienia odpowiednich parametrów, aby móc później zaimplementować podobne rozwiązania na większą skalę. W przeciągu 18 miesięcy na podstacjach polskiej kolei udało się zamontować 360 instalacji PV.

Pilotażowy lot wodorowego samolotu
W Wielkiej Brytanii samolot wyposażony w prototyp wodorowego silnika odbył swój pierwszy, 10 min lot. Dwusilnikowy samolot posiada wodorowo-elektryczny układ na lewym skrzydle oraz pojedynczy silnik po prawej stronie samolotu. Komercyjny lot bezemisyjny będzie możliwy najprawdopodobniej już za kilka lat.

Wpływ fotowoltaiki na jakość upraw
Francuskie przedsiębiorstwo TotalEnergies przeprowadziło badania sprawdzające wpływ zamontowanej pionowo instalacji fotowoltaicznej na jakość plonów w trzech francuskich gminach. We wszystkich lokalizacjach obecność fotowoltaiki wpłynęła pozytywnie na jakość roślin. Podczas zbiorów odnotowano wzrost plonów o około 100 kg z hektara w przypadku pszenicy i aż o 200 kg z hektara w przypadku uprawy soczewicy, a poziom białka w pszenicy wzrósł o 2%.

Kolejne dotacje dla rolników
Rozpoczął się nabór wniosków w ramach nowego obszaru wsparcia „Zielona energia w gospodarstwie” na dofinansowanie m.in. urządzeń do wytwarzania energii elektrycznej ze słońca, magazynów energii, czy pomp ciepła. Całkowita moc dofinansowanych urządzeń nie może przekroczyć 50 kW, a moc przypadająca na budynki mieszkalne nie może przekraczać 10 kW (mniej niż 20% całkowitej mocy urządzeń). Maksymalna dotacja wynosi 150 tys. zł.

Jest plan wsparcia dla zielonego przemysłu
Komisja Europejska zaprezentowała założenia nowego planu dla przemysłu związanego z czystymi technologiami w energetyce, który ma zapewnić przedsiębiorstwom dodatkowe fundusze i wsparcie. Wskazano sześć technologii, które mogą liczyć na szczególne wsparcie: panele PV, baterie, elektrownie wiatrowe, pompy ciepła, elektrolizery oraz technologie CCS (wyłapywanie i przechowywanie emisji CO2). Firmy wykorzystujące te technologie będą mogły liczyć m.in. na dodatkowe ulgi podatkowe.

Nowe normy emisji dla pojazdów ciężarowych
Komisja Europejska zaproponowała stopniowe wprowadzanie surowszych norm emisji dla większości nowych pojazdów ciężkich. Zaproponowano, aby wszystkie nowe autobusy miejskie stały się bezemisyjne od 2030 r. Obecne normy emisji z pojazdów ciężkich pochodzą z 2019 r. Komisja zaproponowała także instalację na autostradach punktów ładowania energią elektryczną co 60 km oraz co 150 km w przypadku tankowania H2.

Senat przywraca zasadę 500 m
Senat jednogłośnie przyjął poprawkę do ustawy wiatrakowej, która zakłada przywrócenie minimalnej odległości turbin od domów wynoszącej 500 m (a nie 700 m jak chciał Sejm). Możliwa będzie także mniejsza odległość wiatraków od zabudowy pod warunkiem zgody gminy i zachowania przepisów środowiskowych. W takim przypadku mieszkańcy będą płacić niższe rachunki za energię. Teraz senackie poprawki trafią pod głosowanie podczas kolejnego posiedzenia Sejmu.

Nowe dofinansowanie dla przydomowej fotowoltaiki
1 lutego ruszył nabór wniosków dla spółdzielni, zarządców budynków wielorodzinnych oraz samorządów na kupno, montaż i budowę odnawialnego źródła energii lub modernizację istniejącego OZE. Wypłata środków następuje jednak dopiero po tym, jak inwestycja zostanie ukończona. Dofinansowanie wynosi 50% kosztów przedsięwzięcia, a budżet programu to ponad 448 mln zł.

Ulga termomodernizacyjna dla właścicieli domów
Przy składaniu zeznań podatkowych za 2022 r. właściciele lub współwłaściciele domów jednorodzinnych mogą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej 2023. Od podatku można odliczyć wydatki wiązane z działaniami takimi jak: zamiana źródeł energii na OZE, zmniejszenie zapotrzebowania na energię do podgrzewania wody oraz ogrzewania budynku, czy wykonanie przyłącza do scentralizowanego źródła ciepła. Korzystając z ulgi można odliczyć aż do 53 tys. zł.

Pierwsza wirtualna elektrownia w Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii wprowadzono specjalną usługę, dzięki której operator sieci wzywa podmioty do odpłatnego obniżenia poboru energii, również gospodarstwa domowe. Właścicielom OZE w trakcie szczytów zapotrzebowania system automatycznie odcina odbiór energii z sieci i czerpie ją z przydomowych baterii oraz paneli PV. Właściciele zarabiają ok. 2,5 funta za każdą kWh zużytej energii, jaką czerpią z własnych źródeł. Natomiast magazyny energii pozwalają dostarczać energię elektryczną do sieci i w tym wypadku stawka za „eksport” to również 2,5 funt

Dotacje do innowacyjności polskich przedsiębiorstw
21 lutego ruszył konkurs w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki - Ścieżka SMART - wspierający innowacyjność firm. Minimalna wartość kosztów kwalifikowalnych w konkursie to 1 mln zł. W ramach programu możliwe jest uzyskanie dofinansowania na realizację badań przemysłowych lub eksperymentalnych prac rozwojowych. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju planuje ogłosić w tym roku łącznie aż pięć konkursów w formule Ścieżki SMART.

Śląsk ogłasza konkurs na zarządzanie zieloną transformacją
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) szuka projektów na opracowanie Modelu Zarządzania Transformacją Energetyczną województwa śląskiego. Do konkursu mogą przystąpić konsorcja składające się z: jednostek naukowych, spółek prawa handlowego, fundacji, stowarzyszeń. Na wsparcie projektów przeznaczono łącznie 6 mln zł, a wnioski można składać od 17 marca do 12 maja.

Na Dolnym Śląsku wodór powstanie z odpadów
Wałbrzych planuje zbudować zakład przekształcający plastikowe odpady w wodór oraz energię elektryczną i cieplną. Instalacja ma przetwarzać 35 ton odpadów i produkować blisko 3 tony wodoru dziennie. Technologia nie emituje mieszaniny gazów do atmosfery, a do ogrzewania reaktorów wykorzystywana jest zielona energia elektryczna. Surowcem do produkcji wodoru będą plastikowe odpady, które nie mogą zostać poddane recyklingowi.

W Małopolsce powstało Centrum Edukacji Klimatycznej
W Krakowie, w ramach realizacji rekomendacji Krakowskiego Panelu Klimatycznego, powstało Centrum Edukacji Klimatycznej, gdzie będą prowadzone warsztaty związane z tematyką ekologii, ochrony klimatu i edukacji. Centrum powstało w starej kamienicy, w której będą mogły być prowadzone spotkania dla grup do 50 osób.

Włoska firma ustanawia nowe rekordy w sektorze OZE
Włoskie przedsiębiorstwo Enel Green Power (EGP) ustanowiło w zeszłym roku trzy światowe rekordy: projektów w budowie (około 7200 MW), energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych (około 124 TWh) oraz portfela projektów w trakcie realizacji (około 455 GW). Zainstalowane na całym świecie 5223 MW nowych mocy obejmuje ponad 80 elektrowni, głównie fotowoltaicznych i wiatrowych EGP jest obecnie największą na świecie prywatną firmą w sektorze OZE.

Sprzedaż pomp ciepła bije rekordy w całej Europie
W 2022 r. zainstalowano w Europie rekordową liczbę nowych pomp ciepła - aż 3 mln - co oznacza wzrost sprzedaży o 38% względem poprzedniego roku. Najwięcej ilości transakcji było we Włoszech (500 tys. pomp ciepła), jednak to w Polsce odnotowano największy wzrost sprzedaży (ponad dwa razy więcej nowych urządzeń w porównaniu do 2021 r.). To piąty rok z rzędu, kiedy wzrost sprzedaży pomp ciepła w naszym kraju przekroczył 100%.

OZE tańsze niż węgiel
Z analizy amerykańskiego think-tanku Energy Innovation wynika, że w USA utrzymanie elektrowni węglowych jest droższe od instalacji nowych projektów OZE. Koszt utrzymania elektrowni węglowej wyniósł o ponad 30% więcej niż w przypadku elektrowni słonecznej. Wg. Międzynarodowej Agencji Energetycznej już w 2027 r. OZE na świecie mogą wyprzedzić moc elektrowni węglowych.

Paliwa kopalne w odwrocie
W 2022 r. w Unii Europejskiej wyprodukowano więcej energii elektrycznej ze słońca i wiatru niż z gazu i węgla. Udział źródeł wiatrowych i fotowoltaicznych w produkcji energii wyniósł aż 22%, energetyki gazowej 20%, a udział energetyki węglowej pozostał na poziomie zaledwie 16%. Dwadzieścia krajów UE – w tym Polska – ustanowiło nowe rekordy w zakresie energii słonecznej. W 2023 r wytwarzanie energii z paliw kopalnych może spaść nawet o 20%.