Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
listopad  2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- potencjału offshore w Polsce
- pierwszej w Polsce Strefy Czystego Powietrza
- kinematycznego magazynu energii
- przyszłorocznych cen energii
- zmian w programie „Mój prąd 4.0”

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Chwila prawdy: Jak poważnie kraje traktują swoje zobowiązania klimatyczne?
Energia odnawialna jest globalnie tańsza niż jakakolwiek nowo wybudowana elektrownia na paliwa kopalne, a inwestycje w efektywność energetyczną są istotną częścią drogi do neutralności węglowej. Dania, Szwecja i Norwegia pokazują, jak może wyglądać szybka i zrównoważona ekspansja odnawialnych źródeł energii.

Solorz wchodzi w atom
Spółka energetyczna ZE PAK, której właścicielem jest Zygmunt Solorz, zawarła z koreańską firmą Korea Hydro & Nuclear Power porozumienie dotyczące budowy elektrowni jądrowej na terenach Elektrowni Pątnów. Rozpoczęto badania terenu – oceniono istniejącą infrastrukturę energetyczną, kwestie środowiskowe, a także warunki wodne. Solorz ze swoją wartą 1 mld zł elektrownią wchodzi do transakcji szacowanej na ponad 100 mld złotych i prawdopodobnie będzie posiadać jedną czwartą udziałów.

a) OZE

Pływające panele PV w Trójmieście
W Gdańsku powstała pływająca mikroinstalacja fotowoltaiczna o mocy 49,5 kW. Do tej pory uruchomiono trzy podobne instalacje w woj. kujawsko-pomorskim, jednak ta powstała w Trójmieście jest pierwszą profesjonalną instalacją zaprojektowaną z myślą o warunkach w Polsce. Farma korzysta z paneli dwustronnych, co podnosi wydajność całej instalacji. Potencjał dla pływającej fotowoltaiki w Polsce oceniany jest na ok. 3 GW.

Duży potencjał w morskiej energetyce wiatrowej
Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej opracowało raport, z którego wynika, że potencjał morskiej energetyki wiatrowej w Polsce do 2040 r. to nawet 33 GW. Offshore mogłoby zaspokajać 57% całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną i dać ponad 100 tys. innowacyjnych, dobrze płatnych miejsc pracy, a udział polskich firm w łańcuchu dostaw mógłby wynieść nawet 65%. W fazie operacyjnej każdego roku farmy wiatrowe mogłyby generować 46 mld PLN rocznie.

b) efektywność energetyczna

Efektywne energetycznie więzienie
W 2025 r. w East Yorkshire powstanie pierwsze na świecie więzienie zasilane wyłącznie energią elektryczną pochodzącą z instalacji fotowoltaicznych i technologii pomp ciepła. Obiekt będzie kosztować 400 milionów funtów, ale będzie zużywać 78% mniej energii niż tradycyjne wiktoriańskie więzienie i o 68% mniej niż nowoczesne więzienie w Wellingborough.

Łódź dołącza do projektu modernizacji budynków
W ramach projektu „Inżynierowie Nowej Generacji” studenci Politechniki Łódzkiej, we współpracy z duńską firmą Danfoss, opracują plany modernizacji i poprawy efektywności energetycznej części budynków w mieście. Projekt pozwoli na praktyczne wykorzystanie osiągnięć jednej z czołowych firm na świecie i przeniesienie ich do wyznaczonych obiektów. Dwóch najaktywniejszych studentów zostanie nagrodzonych stażem w firmie Danfoss.

c) transport

Nietypowe elektrownie PV będą zasilać samochody elektryczne
W Wielkiej Brytanii powstanie 200 „fotowoltaicznych drzew”. Konstrukcja PV w kształcie drzewa zbudowana będzie z lekkich i wytrzymałych materiałów, a energia elektryczna generowana będzie za pośrednictwem cienkowarstwowych ogniw PV. Dodatkowo, materiały piezoelektryczne mają podnieść wydajność produkcji prądu. Jedno drzewo będzie posiadać moc do 5 kWp.

Kraków ze Strefą Czystego Transportu
Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę o utworzeniu Strefy Czystego Transportu. W najbliższych latach do miasta nie wjadą najstarsze samochody. Ograniczenia będą wprowadzane w dwóch etapach – pierwszym od 1 lipca 2024 r. i drugim od 1 lipca 2026 r. Dzięki nowym zasadom z ulic powinna zniknąć jedna piąta pojazdów, a jakość powietrza poprawi się o połowę. To pierwsza taka strefa w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej.

Agrofotowoltaika w Europie
W Serbii powstaje obecnie największa w Europie farma słoneczna o mocy 660 MW, pod którą uprawiane będą rośliny. Belgijscy uczeni opracowali natomiast metodę geometryczną, dzięki której możliwe jest oszacowanie optymalnego wykorzystania terenu na podwyższeniach na polach w całej Europie pod instalacje agrofotowoltaiczne o łącznej mocy 1290 GW, które mogłyby funkcjonować w symbiozie z roślinami.

Komentarz redakcji:
To bardzo ciekawy projekt, a jeszcze bardziej, jeśli się sprawdzi. Jednym z największych minusów farm PV jest zajmowanie i wyłączanie trwale- wieloletnie gruntów rolnych

Innowacyjny system wspierający rolników
Naukowcy z Politechniki Gdańskiej pracują nad budową systemu, który ma zapewnić poprawę efektywności energetycznej małych oczyszczalni i biogazowni rolniczych. System ma pozwolić m.in. na bardziej wydajną produkcję biogazu z osadu czynnego, odzysk i zagospodarowanie ciepła odpadowego/procesowego, odzysk wody z pofermentu do irygacji pól, a także umożliwić zastosowanie pofermentu jako nawozu płynnego. Obecnie kończą się prace projektowe.

Gigantyczne turbiny wiatrowe przyszłości
Niemiecki zespół badaczy chce podjąć próbę zbudowania pierwszej na świecie turbiny wiatrowej o wysokości 350 m. Tak wysoka konstrukcja pozwoli wykorzystać niewykorzystany wcześniej potencjał wiatru i obniżyć koszty wytwarzania energii elektrycznej w porównaniu z konwencjonalnymi turbinami. Wysokie turbiny wiatrowe mają powstawać na istniejących już farmach wiatrowych.

Powstaje rewolucyjny w skali globalnej magazyn energii
Oławski Klaster Energetyczny planuje ruszyć z budową unikatowego kinematycznego magazynu energii. Inwestycja przewiduje zbudowanie instalacji o wysokości 214 m, w której zgromadzone zostanie 120 tys. m sześciennych wody w 800 tys. tonach betonu. Pojemność magazynu ma wynieść dla energii kinetycznej 35 MWh. Ponadto, instalacja jako jednostka wytwórcza może osiągnąć moc w PV rzędu 12 MW, a w wietrze – 3 MW. Zakończenie projektu przewidziane jest do 2023 r.

Unia chce zmniejszyć emisje CO2
Komisja Europejska, w ramach pakietu Fit for 55, chce zwiększyć redukcję emisji dwutlenku węgla w transporcie drogowym, rolnictwie, sektorze ogrzewania budynków, gospodarowania odpadami oraz małych instalacjach przemysłowych. Sektory te odpowiadają za ok. 60% emisji gazów cieplarnianych w UE, a dzięki zmianom emisje w Unii zmniejszyłyby się aż o 40%. Polska będzie musiała zredukować emisje z wybranych sektorów o 17,7%.

https://300gospodarka.pl/300klimat/ue-chce-jeszcze-mniejszych-emisji-co2-polska-na-razie-daleko-od-celu

Niemcy przyspieszają z morską energetyką wiatrową
Federalne Ministerstwo Gospodarki i Ochrony Klimatu oraz nadmorskie kraje związkowe podpisały porozumienie w celu rozwoju offshore. Nowelizacja ustawy o morskiej energetyce wiatrowej przewiduje minimalne cele na poziomach: 30 GW do 2030 r., 40 GW do 2035 r. i 70 GW do 2045 r., natomiast porozumienie przewiduje zwiększenie celu na 2035 r. do 50 GW. Obecnie w Niemczech offshore mają łączną moc 7,8 GW, lecz potencjał szacowany jest nawet na 81,6 GW.

Polska wypowiada Traktat Karty Energetycznej
Wg. Kancelarii Prezydenta utrzymanie traktatu potęguje ryzyko bycia pozwanym w następstwie wprowadzanych proekologicznych regulacji prawnych w obszarze energetyki i jest związane z wysokimi kosztami. Inwestorzy będą mogli korzystać z „ochrony” jeszcze przez 20 lat od wystąpienia Polski z Traktatu, lecz wsparciem nie będą objęte już nowe inwestycje. Również inne państwa UE planują wypowiedzenie Traktatu.

Rząd przyjął projekt ustawy o cenach gazu
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o szczególnej ochronie odbiorców paliw gazowych. W 2023 r. maksymalna cena gazu ma wynieść 200 zł za MWh, czyli tyle co w bieżącym roku. Z preferencyjnej ceny będą mogli skorzystać odbiorcy indywidualni, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe oraz podmioty takie jak szpitale, szkoły, uczelnie, żłobki. Zamrożone mają być także stawki opłat za dystrybucję gazu, a przedsiębiorstwa dostarczające paliwo otrzymają rekompensaty.

Dla kogo dodatek energetyczny?
Rząd wprowadza pomoc finansową w formie dodatku elektrycznego. Aby otrzymać wsparcie, gospodarstwo domowe musi być wpisane do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, ogrzewać nieruchomość przy użyciu energii elektrycznej i nie posiadać paneli PV. Gospodarstwo może otrzymać 1 000 zł (gdy roczne zużycie wynosi do 5 MWh) lub1 500 zł (gdy roczne zużycia jest powyżej 5 MWh). Wniosek można składać od 1 grudnia 2022 r. do 1 lutego 2023 r.

Czy banki przestaną finansować węgiel?
Przedstawiciele instytucji finansowych na konferencji EuroPower dyskutowali o finansowaniu transformacji energetycznej. BOŚ Bank chce zwiększyć inwestowanie zielonych inwestycji, natomiast Bank Pekao SA nie wycofa się w sposób gwałtowny z finansowania energii konwencjonalnej, ale nie będzie finansował samego wydobycia węgla. EBOR będzie finansować natomiast inwestycje gazowe.

Będą większe dotacje w programie „Mój prąd 4.0”
Rząd podwyższy kwoty dofinansowań oferowanych w ramach obecnego naboru w programie „Mój prąd 4.0”. W ramach programu będzie można otrzymać do 6 tys. zł dla fotowoltaiki i do 16 tys. zł dla magazynów energii. Jeśli fotowoltaice towarzyszyć będzie instalacja magazynu energii, to kwota dofinansowania mikroinstalacji wzrasta do 7 tys. zł. Nabór potrwa do 31 marca 2023 r.

Wirtualny prosument na Litwie
Litewski państwowy koncern energetyczny Ignitis buduje dużą farmę wiatrową, której udziałowcami będą mogli zostać wirtualni prosumenci. Całkowita moc farmy wyniesie 63 MW, z czego 4,5 MW zostanie udostępnione osobom indywidualnym. Każdy z nich będzie mógł wynajmować udziały odpowiadające maksymalnie 5 kW zainstalowanej mocy.

Firmy inwestują w ochronę klimatu
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) przeprowadził badania, z których wynika, że ponad połowa (53%) przedsiębiorstw w UE już uwzględniła w swojej polityce inwestycyjnej działania na rzecz ochrony klimatu i tyle samo planuje zielone inwestycje w ciągu najbliższych trzech lat. Największą popularnością cieszy się recykling oraz sposoby na zmniejszanie ilości odpadów, a także efektywność energetyczna.

3. Samorządy, miasta i województwa

Na Dolnym Śląsku powstanie pompa do pozyskiwania energii ze ścieków
We Wrocławiu powstanie Wrompa, czyli pompa o mocy 12,5 MW służąca do pozyskiwania energii ze ścieków komunalnych i deszczowych, głównie z centralnej i południowej części Wrocławia. Instalacja będzie największą tego typu inwestycją w Polsce. Wrompa zostanie uruchomiona w 2024 r. i ma dostarczy ok. 5% rocznego zapotrzebowania klientów ciepła sieciowego w mieście. Koszt inwestycji to 82 mln zł.

Wodorowe osiedle w Wielkopolsce
Gmina Śrem w woj. wielkopolskim planuje zbudować do 2025 r. bezemisyjne, niezależnie energetycznie osiedle. Osiedle ma być ogrzewane wodorem pozyskanym ze ścieków i wody deszczowej, wykorzystane zostaną także pompy gruntowe z instalacją PV na dachach budynków. Dodatkowo, system ma być uzupełniony o magazyn wodoru. Budowę pierwszego wodorowego osiedla w Polsce ogłosiła w zeszłym roku Środa Śląska.

Ogłoszono konkurs na projekt domu o obniżonym zużyciu energii
Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło konkurs na stworzenie koncepcji wielorodzinnego budynku mieszkalnego o obniżonej energochłonności. Najpierw trzeba przygotować opracowanie studialne, po którym 10 uczestników zostanie zaproszonych do złożenia prac konkursowych, następnie wybranych zostanie pięć zwycięskich projektów, z których będą mogły skorzystać także gminy. Wnioski o udział w konkursie należy składać do 2 grudnia.

Nowy rekord barwnikowych ogniw PV
Szwajcarscy naukowcy ustanowili rekord sprawności dla barwnikowych ogniw fotowoltaicznych (DSC), czyli ogniw mających zdolność konwersji światła w energię elektryczną za pośrednictwem tzw. fotosensybilizatorów adsorbowanych. Ogniwa fotowoltaiczne wykazywały sprawność konwersji energii na poziomie nawet 30,2%. Dzięki badaniom możliwe będzie szersze wykorzystanie tego typu ogniw w przemyśle.

JSW przechodzi na OZE?
Jastrzębska Spółka Węglowa zamierza zainwestować w zieloną transformację i planuje wyemitować zielone obligacje, a także zbudować w ciągu 4-6 lat farmy fotowoltaiczne o mocy około 80 MW. Już przebadano pod tym kątem tereny wokół kopalń i koksowni. Możliwe, że spółka rozpocznie także akwizycje w sektorze OZE. JSW szuka obecnie finansowania w wysokości ok. 2 mld zł.