Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

październik 2021

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• neutralnej klimatycznie kolei w Indiach
• innowacyjnej metodzie przetwarzania odpadów na energię
• nowych regulacji dot. OZE
• opłacalności inwestowania w fotowoltaikę
• kolejnych krajów, które wycofują się z węgla

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Neutralność klimatyczna Arabii Saudyjskiej
Arabia Saudyjska – największy eksporter ropy na świecie – zapowiada, że chce do 2060 r. osiągnąć zerową emisję netto CO2. Cel ten ma zostać osiągnięty m.in. w ramach programu gospodarczego opierającego się o obieg zamknięty, inwestycji w OZE, zazielenienie pustyni. W ciągu niespełna dekady (do 2030 r.) Arabia Saudyjska planuje ściąć emisje o 280 mln ton CO2 rocznie. Szczegóły planu dekarbonizacji będą przedstawione podczas COP26 w Glasgow.

a) OZE

Indonezja inwestuje w energię słoneczną
Indonezja chce osiągnąć zerową emisję dwutlenku węgla netto do 2060 r. Aby osiągnąć ten cel zamierza m.in. uruchomić dodatkowe 4,7 GW energii słonecznej do 2030 r. Jeden z deweloperów energii słonecznej chce zbudować największy na świecie projekt pływającej farmy PV (o mocy 2,2 GW) na indonezyjskiej wyspie Batam. Instalacja będzie dostarczać energię lokalnie oraz prawdopodobnie kablem podmorskim do Singapuru.

Zielony wodór z offshore
W Niemczech powstanie pierwszy na świecie pilotażowy projekt morskiej energii wiatrowej, która - poprzez elektrolizę - posłuży do produkcji zielonego wodoru. RWE, Shell i Siemens Energy planują do 2025 r. zainstalować w pobliżu wyspy Helgoland dwie turbiny wiatrowe (o mocy 14 MW każda) zintegrowane z elektrolizerem. Rząd federalny przeznaczył na testowe morskie instalacje produkcyjne odnawialnego (zielonego) wodoru 50 milionów euro.

KGHM inwestuje w OZE
KGHM Polska Miedź chce aby zapotrzebowanie na energię elektryczną w kopalni Sierra Gorda w Chile, której KGHM jest właścicielem, już za dwa lata było w 100% pokrywane z fotowoltaiki. Firma planuje także inwestować z małe reaktory jądrowe typu SMR oraz w rozwój wodoru jako paliwa do pieców hutniczych. Zgodnie ze strategią firmy do 2030 r. połowę zapotrzebowania na energię cała grupa chce pokryć z własnych źródeł, w tym z OZE.

b) efektywność energetyczna

Wielka Brytania inwestuje w dekarbonizację budynków
Wielka Brytania realizuje strategię dekarbonizacji, w której jednym z elementów jest elektryfikacja systemów domowego ogrzewania. Kraj ten planuje modernizację energetyczną budynków poprzez m.in. instalację do 2028 r. 600 tys. pomp ciepła. Brytyjskie władze chcą zaoferować gospodarstwom domowym dopłaty do montażu pomp ciepła w wysokości do  5 tys. funtów. W Wielkiej Brytanii budynki odpowiadają za około 1/4 brytyjskich emisji CO2.

Elektrownie szczytowo-pompowe w Polsce
MKiŚ, NFOŚiGW oraz PGE podpisały list intencyjny w sprawie budowy nowych elektrowni szczytowo-pompowych. W PEP2040 elektrownie szczytowo-pompowe wymieniane są jako ważny element stabilizacji pracy polskiego systemu elektroenergetycznego. W regionie Turoszowa przygotowano strategię transformacji regionu, która zakłada m.in. budowę takiej elektrowni. Elektrownia wodna (szczytowo-pompowa) miałaby powstać po rekultywacji wyrobiska kopalni.

Komentarz redakcji;
Duże elektrownie szczytowo- pompowe, a o takich mowa, są elementem zcentralizownanej, energetyko korporacyjnej OZE, wymagającym min. dużych nakładów na sieci wysokich napięć. Innym modelem dużo korzystniejszym dla regionu jest zdecentralizowany, obywatelski model elektroprosumencki. Więcej w ekspertyzie prof. Popczyka i dr Bodzka

c) transport

Neutralna klimatycznie kolej
Indie planują do 2030 r. przekształcić swoją kolej na zeroemisyjną. Już teraz rząd w New Dehli planuje budowę ponad 30-hektarowej farmy fotowoltaicznej (20 GW mocy), która zasiliłaby państwowego przewoźnika Indian Railways. Oprócz rozbudowy własnych farm PV, indyjskie koleje będą musiały także w pełni zelektryfikować linie. Zeroemisyjna kolei w Indiach może przyczynić się do ograniczenia emisji CO2 o 15 mln ton rocznie.

Orlen chce produkować paliwo ze zużytych tłuszczów
PKN Orlen chce zbudować w Płocku instalację HVO polegającą na uwodornieniu oleju rzepakowego, oleju posmażalniczego lub ich mieszanki, w wyniku czego powstanie olej napędowy lub paliwo lotnicze JET. Biopaliwo lotnicze będzie spełniać kryteria określone dla zrównoważonego paliwa lotniczego, które emituje mniej CO2 od standardowych paliw. Produkcja ma się rozpocząć w 2024 r.

Nowe regulacje dla biometanu i biogazu
MKiŚ chce wprowadzić do ustawy o OZE regulacje z zakresu wytwarzania biogazu i biometanu. W projekcie nowelizacji ustawy ma się pojawić definicja biometanu (obejmująca biogaz oraz biogaz rolniczy poddany procesowi oczyszczenia), a z definicji biogazu ma zostać wyłączone pojęcie biogazu rolniczego. Przepisy mają być rozszerzone m.in. o zasady wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biometanu z biogazu rolniczego.

Innowacyjna instalacja elektrolizera stałotlenkowego
Lotos wraz z Akademią Górniczo-Hutniczą oraz Instytutem Energetyki pracują nad pilotażowym projektem wodorowym, którego celem jest opracowanie wysoce efektywnej instalacji w oparciu o elektrolizery stałotlenkowe zasilane energią elektryczną z OZE. Instalacja ma zapewnić produkcję czystego wodoru. Elektrolizer umożliwi produkcję ok. 16 kg wodoru na dobę o czystości 99,99%. Koszt projektu to ok 10 mln zł.

Innowacyjny sposób przetwarzania odpadów na energię
Opolska spółka WTT pracuje nad projektem zeroemisyjnej technologii ZEWE (Zero Emission Waste Elimination) służącej do utylizacji odpadów komunalnych, przemysłowych, niebezpiecznych i medycznych. Z odpadów ma powstać wodór, woda, biometan, energia elektryczna i cieplna oraz materiały budowlane. Pierwsza instalacja utylizacji odpadów ZEWE uruchomiona zostanie w Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji w Brzegu.

Rosnące ceny energii w Unii Europejskiej
26 października odbyło się nadzwyczajne posiedzenie ministrów z 27 krajów Unii dot. wzrostu cen energii. 19 krajów już wprowadziło lub zapowiedziało krajowe dopłaty do rachunków za prąd. Takie krótkoterminowe rozwiązania są zgodne z propozycjami Komisji Europejskiej z połowy października. Pomiędzy krajami UE nie ma jednak zgody, jak Bruksela powinna zadziałać na wspólnym poziomie unijnym.

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o OZE
Prezydent podpisał nowelizację ustawy o OZE oraz niektórych innych ustaw. Głównymi celami ustawy jest ograniczenie obowiązków koncesyjnych dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, wprowadzenie ułatwień w lokalizowaniu inwestycji oraz wydłużenie okresu funkcjonowania systemu wsparcia dla OZE. Zmieniona została definicja małej instalacji, której łączna moc zainstalowana elektryczna została podniesiona z 500 kW do 1 MW.

Rekompensaty dla gmin za zmiany w podatkach od farm wiatrowych
Rząd przyjął projekt ustawy w sprawie rekompensat dla gmin za zmianę opodatkowania elektrowni wiatrowych. W efekcie wprowadzenia w 2016 r. tzw. ustawy antywiatrakowej zablokowano rozwój nowych farm wiatrowych, odbierając gminom istotną część wpływów do budżetów. W 2018 r. przywrócono zasadę, że opodatkowane są wyłącznie elementy budowlane wiatraków. Przyjęty przez rząd projekt ustawy ma uporządkować chaos. Do samorządów popłynie 524 mln zł rekompensat.

Czy powstanie Fundusz Transformacji Śląska?
Jeszcze w tym roku do Sejmu może trafić projekt ustawy o Funduszu Transformacji Śląska. Nad projektem pracują związkowcy i przedstawiciele resortu rozwoju. Przygotowanie ustawy było jednym z ustaleń zawartej przez przedstawicieli rządu i związkowców umowy społecznej, która określa zasady wygaszania górnictwa węgla kamiennego. Nowa regulacja ma stworzyć "śląski PFR", czyli regionalną wersję Polskiego Funduszu Rozwoju, z zapewnionymi źródłami finansowania.

Ostatnie wnioski o dofinansowanie w ramach Mój Prąd
Budżet programu Mój Prąd 3.0 został już prawie wyczerpany. W ramach programu wspartych zostanie 178 tys. mikroinstalacji fotowoltaicznych. Można jeszcze złożyć 2,5 tys. ostatnich wniosków (stan na 5 października) , o łącznej wartości 7,5 mln zł. Zgodnie z założeniami program miał być prowadzony najwyżej do 22 grudnia 2021 r. lub do wyczerpania puli pieniędzy.

Dofinansowania na projekty w OZE i efektywność energetyczną
Do 12 stycznia 2022 r. otwarty jest nabór wniosków w ramach LIFE Clean Energy Transition na projekty przyspieszające inwestycje w efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii. Dostępnych jest 95 mln euro. LIFE Clean Energy Transition kontynuuje działania wcześniej finansowane w ramach programu „Horyzont 2020 Efektywność energetyczna”, mający na celu wprowadzenie na rynek istniejących i nowatorskich rozwiązań, w tym najlepszych praktyk.

Nadchodzi czas na fleksumenta
W 2022 r. mają nadejść zmiany w systemie rozliczeń prosumentów. Tu powstaje przestrzeń dla fleksumentów, czyli prosumenta, którego instalacja jest wyposażona w magazyn energii. Fleksument będzie dysponował narzędziami, które pozwolą mu na większą autokonsumpcję energii i stanie się bardziej niezależny, a operatorzy sieci będą lepiej przygotowani na dalszy wzrost produkcji energii z OZE.

Zwrot z inwestycji w fotowoltaikę nawet w kilka lat
Firma Edison Energia szacuje, że możliwe jest osiągnięcie zwrotu z inwestycji w firmową instalację fotowoltaiczną w okresie nawet 5 lat. Ceny energii dla biznesu są wyższe niż dla klientów indywidualnych, więc rentowność inwestycji jest bardzo korzystna dla przedsiębiorców. Na takie inwestycje w małym biznesie decydują się najczęściej hotele, stacje benzynowe czy piekarnie.

Europejski Zielony Ład (EZŁ) szansą dla przedsiębiorców
Przedsiębiorcy będą musieli dostosować się do EZŁ, którego celem jest osiągnięcie przez Europę neutralności klimatycznej do 2050 r. W związku z tym przedsiębiorcy powinni przygotować plany optymalizacji energetycznej na liniach produkcyjnych, zwiększyć efektywność energetyczną w swoich firmach, dążyć do gospodarki obiegu zamkniętego i inwestować w OZE. Będą oni mogli korzystać ze wsparcia funduszy unijnych co dam im szansę na technologiczny i inteligentny rozwój firmy.

Forum Burmistrzów na rzecz Sprawiedliwej Transformacji
W Koninie, w Wielkopolsce, odbyło się IV Forum Burmistrzów na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Na spotkaniu obecni byli włodarze polskich regionów węglowych. Odbył się szereg paneli dyskusyjnych poświęconych m.in. planowaniu zielonej transformacji i dywersyfikacji gospodarczej w gminach górniczych, rekultywacji terenów pokopalnianych oraz panel dot. klastrów energii i spółdzielni energetycznych.

Na Śląsku powstała nowa farma wiatrowa
Francuski inwestor Akuo Energy zbudował w gminie Wielowieś na Śląsku farmę wiatrową o mocy 66 MW, która może zaopatrzyć w czystą energię ok. 100 tys. gospodarstw domowych, czyli średniej wielkości miasto. Nowa elektrownia pozwoli uniknąć emisji ok. 150 tys. ton CO2 rocznie. Dodatkowo, do budżetu gminy będzie co roku wpływać ponad 2 mln zł m.in. z tytułu podatków. Przy okazji realizacji projektu inwestor wyremontował też szereg dróg gminnych.

Szkolenia dot. klastrów energii i spółdzielni energetycznych
Rozpoczął się cykl webinarów i warsztatów online organizowanych przez Krajową Izbę Klastrów Energii, Polskie Stowarzyszenie Magazynowania Energii i ADM Poland dot. klastrów energii i społeczności energetycznych. Spotkania przeznaczone są dla samorządowców i odbywają się od początku października do końca listopada 2021. Zagadnienia podzielone są na 3 bloki tematyczne: prawno-organizacyjny, w tym społeczny, techniczno-technologiczny i ekonomiczno-finansowy.

Imponująca sprawność polskich ogniw PV
Polska firma Saule Technologies (założona m.in. przez Olgę Malinkiewicz) w maju tego roku uruchomiła pierwszą na świecie linię produkcyjną ogniw perowskitowych. Wg. najnowszych badań ogniowa te są w stanie pracować ze sprawnością aż 25,5%. Metoda produkcji ogniw perowskitowych w postaci druku zmniejsza koszty ich powstawania oraz zapotrzebowania na surowce.

Wycofanie się Unii z węgla jest możliwe do 2030 r.
16 państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) jest już lub będzie do 2025 r. wolnych od węgla. Doradcy energetyczni z Enervis opracowali jednak scenariusze wycofywania się całej UE z węgla do 2030 r., które pozwoliłyby określić odpowiednie środki finansowe, zapewniłyby bezpieczeństwo dostaw energii, minimalizowały koszty dla konsumentów i unikały uzależniania od innych paliw kopalnych.

Czy Niemcy odejdą od węgla szybciej niż wcześniej planowali?
Centrolewicowa partia socjaldemokratów, Partia Zieloni i liberalni Wolni Demokraci uzgodnili główne punkty dot. utworzenia rządu koalicyjnego. Jednym z założeń jest wygaszenie elektrowni węglowych w Niemczech do 2030 r. (a nie jak wcześniej zakładano do 2038 r.) Partie zgodziły się również na wykorzystanie 2% gruntów pod lądowe farmy wiatrowe, wyposażenie wszystkich nadających się dachów w panele słoneczne oraz skrócenie czasu planowania o co najmniej połowę.

W Unii Europejskiej więcej OZE niż paliw kopalnych
Z najnowszego raportu KE wynika, że 2020 r. był pierwszym, w którym udział OZE w produkcji energii elektrycznej Unii Europejskiej okazał się wyższy (wyniósł 38%) od udziału energii wytworzonej w elektrowniach spalających paliwa kopalne (37%). KE szacuje także, że udział OZE w ogólnym miksie energetycznym, uwzględniającym także ciepłownictwo i transport, wyniósł w zeszłym roku 22%, czyli przekroczył o 2 pkt proc. unijny cel OZE na 2020 r.