Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

marzec 2021 (do 26 marca)

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- pierwszej w Polsce pływającej stacji PV
- przełomu na rynku silników elektrycznych
- pierwszej na świecie „ekologicznej” huty stali
- zmian w Prawie energetycznym oraz PEP2040
- odchodzenia od węgla Węgier i Czech

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Aviva będzie neutralna klimatycznie
Firma ubezpieczeniowa Aviva - drugi największy inwestor w akcje polskich spółek węglowych – postawiła sobie za cel osiągnięcie zeroemisyjności do 2040 r. Firma chce do 2025 r. zredukować swój ślad węglowy z inwestycji o 25%, a w ciągu 10 lat o 60%. Aviva planuje także zlikwidować własne emisje do 2030 r. oraz wydać 6 miliardów funtów na zielone aktywa. 30 największych emitentów CO2 w portfolio Avivy musi wyznaczyć cele osiągnięcia zeroemisyjności.

a) OZE

Budowa morskich farm wiatrowych na Bałtyku
Firmy PGE i Ørsted podpisały ostateczną umowę o utworzeniu spółki joint venture 50/50, której celem będzie budowa dwóch morskich farm wiatrowych: „Baltica 3″ (1 GW) i „Baltica 2” (1,5 GW). Oba projekty kwalifikują się w 2021 r. w do uczestnictwa w systemie wsparcia dla morskiej energetyki wiatrowej. Baltica 3 będzie mogła zacząć produkować energię elektryczną w 2026 r.

ZE PAK otwiera stację tankowania wodoru
Spółka Zygmunta Solorza chce jako pierwsza w Polsce otworzyć stację tankowania pojazdów na wodór. Pierwsza stacja ma zostać otwarta w Koninie, a kolejne w Warszawie i Gdańsku. Budowę stacji ma w planach również Orlen i PGNiG. Na razie w dystrybucji aut wodorowych jest tylko Toyota Mirai, ale możliwe, że wraz z rozwojem infrastruktury również Hyundai zdecyduje się sprzedawać swój wodorowy model w Polsce.

Pierwsza w Polsce pływająca farma fotowoltaiczna
W województwie kujawsko-pomorskim, na jednym z poprzemysłowych zbiorników wodnych powstałym po kopalni żwiru, powstała pływająca elektrownia PV (500 kW), która jest pierwszą tego typu komercyjną elektrownią słoneczną w Polsce. Projekt został zrealizowany bez subsydiów i gwarancji sprzedaży energii. Projekt jest prawdopodobnie pierwszym na świecie, w którym montaż został przeprowadzony w czasie, gdy zbiornik był pokryty lodem.

b) efektywność energetyczna

Osiedle domków samowystarczalnych
Na Mazurach powstaje osiedle samowystarczalnych energetycznie i bezemisyjnych domów w technologii modułowej. Postawienie jednego budynku ma trwać około jednego miesiąca. Domy wyposażone będą w dachowy system PV, maty grzejne, zasobnik CWU, systemem domowej automatyki oraz – opcjonalnie – m.in. stacje ładowania samochodu elektrycznego, pompę ciepła, centralną rekuperację, magazyn energii.

Ministerstwo pracuje nad zmniejszeniem ubóstwa energetycznego
Ministerstwa Klimatu i Środowiska powołało Zespół ds. wsparcia odbiorcy wrażliwego oraz redukcji ubóstwa energetycznego w Polsce, który ma wypracować mechanizmy wsparcia oraz zdefiniować i określić granice ubóstwa energetycznego, a także zanalizować instrumenty niwelujące ubóstwo energetyczne zmniejszające wydatki gospodarstw na energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe. Efektem prac ma być opracowanie propozycji założeń do zmian legislacyjnych.

c) transport

Nowa przyszłość samochodów elektrycznych
Volkswagen zapowiedział obniżenie kosztów produkcji akumulatorów do samochodów elektrycznych nawet o 50 % w najtańszych modelach aut, przy jednoczesnym zwiększeniu ich parametrów. Przełomowe może okazać się także zastosowanie akumulatorów ze stałym elektrolitem, dzięki któremu zasięg aut wzrośnie o 30%, a ładowanie skróci się o ponad połowę – uzupełnienie energii od 10 do 80% ma trwać tylko 12 minut.

Zeroemisyjny transport na Śląsku
Województwo Śląskie otrzyma do 85% wsparcia na zakup elektrycznych autobusów oraz stacji ładowania. Do czterech śląskich przewoźników trafi w sumie ponad 120 mln zł dofinansowania, w tym po 57 mln zł dotacji z Narodowego Funduszu i śląskiego RPO oraz 6,4 mln zł pożyczek z NFOŚiGW. Zakupionych będzie 43 zeroemisyjnych autobusów i zrealizowany ma być montaż 34 punktów ładowania.

Lokalne społeczności mogą skorzystać na biogazie
Zakładając klaster energii lub spółdzielnię energetyczną, członkowie mogą zyskać samowystarczalność energetyczną. Skorzystać z tego mogą również mieszkańcy wsi oraz małych miejscowości, którzy do wytwarzania energii elektrycznej i ciepła wykorzystują biogaz. Biogaz ten może być pozyskany z pozostałości upraw rolniczych, oczyszczalni ścieków czy składowisk odpadów.

Liść, który produkuje czyste paliwo
Naukowcy opracowali sztuczny liść, który produkuje gaz syntezowy bez uwalniania CO2 do powietrza. Liść łączy światło, wodę i dwutlenek węgla z katalizatorem kobaltowym i w efekcie wytwarza wodór i tlenek węgla, z których wytwarzany jest gaz syntezowy. Naukowcy chcą usprawnić działania liścia by był on wystarczająco efektywny.

Czy będzie przełom na rynku silników elektrycznych?
Fundusze Roberta Downey Jr. i Billa Gates’a finansują startup mający na celu wdrożenie technologii silnika reluktancyjnego. Silnik napędzany jest elektromagnesami, które włączają się i wyłączają z częstotliwością 20 tys. razy na minutę. To technologiczny przełom, który pozwoli wykorzystywać energię w sposób bardzo efektywny i zmniejszyć emisję CO2.

Szwecja będzie produkować „ekologiczną stal”
W Szwecji ma powstać huta, która w procesie produkcji stali zamiast paliw kopalnych będzie wykorzystywać zielony wodór. Huta ma rozpocząć pracę w 2024 r., a do 2030 r. jej potencjał wytwórczy ma sięgać 5 mln ton stali rocznie. Projekt obejmuje także budowę fabryki zielonego wodoru, która będzie integralną częścią huty. Będzie to najprawdopodobniej pierwsza „ekologiczna” huta na świecie.

Technologie przyszłości
W branży PV pojawiają się nowe rozwiązania, które mogą zrewolucjonizować rynek. Niektóre pomysły mają już zastosowanie w praktyce, np. technologia BIPV, czyli moduły fotowoltaiczne zintegrowane z architekturą budynku, dryfujące farmy fotowoltaiczne, czy okleina pokrywająca panele o konkretnym wzorze. Naukowcy pracują natomiast nad wizjonerskim projektem tkanin fotowoltaicznych, czy upowszechnieniem fotowoltaicznych ekranów akustycznych.

Czy będzie nowy cel OZE na 2030 r.?
Unijne przepisy dotyczące energetyki muszą zostać dostosowane do nowego celu emisji CO2 do 2030 r., który został zmieniony z 40% do 55%. Bruksela uruchomiła procedurę rewizji dyrektywy o odnawialnych źródłach energii i dyrektywy o efektywności energetycznej oraz zapowiedziała rewizję tzw. krajowych planów na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030. Może to wiązać się ze zwiększeniem przyjętych wcześniej celów krajowych.

Będą zmiany w Prawie energetycznym
Rząd zajmie się projektem nowelizacji Prawa energetycznego oraz ustawy o OZE. Nowe przepisy zakładają m.in. umożliwienie od 2026 r. zmiany sprzedawcy energii elektrycznej w 24 h, udostępnienie narzędzia porównywania ofert sprzedaży energii elektrycznej, a także umożliwienie zawierania umów z cenami dynamicznymi energii elektrycznej. Nowelizacja ma wprowadzić także ramy prawne do funkcjonowania obywatelskich społeczności energetycznych.

Projekt ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji
Rada Ministrów omawiała zmiany w projekcie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS). Najważniejszą kwestią było wdrożenie do prawa krajowego tzw. Funduszu Modernizacyjnego (mechanizm w ramach EU ETS), którego celem jest wsparcie transformacji energetycznej. Fundusz zasilony zostanie przez środki pochodzące ze sprzedaży przez KE uprawnień do emisji, a Polska będzie jego największym beneficjentem.

Mało ambitna Polityka Energetyczna Polski (PEP2040)
Rząd opublikował ostateczną wersję PEP2040, z którego wynika, że Polska w przyszłości wciąż w dużej mierze stawiać będzie na węgiel, tym samym brak jest ambicji do realizacji unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych (o 55% do 2030 r.). Polska planuje także największy wzrost zużycia gazu kopalnego w produkcji energii elektrycznej w całej UE (+40 TWh). PEP2040 umniejsza jednocześnie rolę odnawialnych źródeł energii w transformacji.

Dofinansowania na projekty wodorowe
Ministerstwo Rozwoju Pracy i Technologii przeprowadziło wstępny nabór na projekty z obszaru technologii i systemów wodorowych, których dofinansowanie będzie możliwe w oparciu o udzieloną pomoc publiczną w ramach IPCEI (Important Projects of Common European Interest). Projekty powinny charakteryzować się innowacyjnością, pozytywnym wpływem na środowisko, jednocześnie przyczyniając się do wzrostu konkurencyjności przemysłu.

Każdy może zostać udziałowcem elektrowni słonecznej
Firma Columbus Energy wystartowała z pierwszą w Polsce kampanią crowdfundingową, której celem jest pozyskanie ponad 4 mln zł na budowę farmy fotowoltaicznej o mocy 1 MW w Nagoszynie na Podkarpaciu. W ramach kampanii można kupić akcje firmy Farmy Fotowoltaiki. Wybudowana za pieniądze z crowdfundingu instalacja słoneczna ma być oddana do użytku na początku 2022 r.

Nowe rozwiązanie dla osób indywidualnych
Firma Otovo wprowadza opcję leasingu dla klientów indywidualnych na fotowoltaikę. Oferta leasingu na 20 lat nie wymaga wkładu własnego, natomiast koszt raty dla instalacji 5 KWp to ok. 155 zł miesięcznie, a dla małej instalacji 3 kWp to 99 zł. Decydując się na to rozwiązanie przeciętna rodzina będzie mogła zaoszczędzić na rachunkach za energię ok. 20% rocznie. Klient może wcześniej wykupić instalację lub dokonać cesji umowy na nowego właściciela domu.

Polscy przedsiębiorcy inwestują w zielone innowacje
Przy wsparciu Funduszy Norweskich polskie firmy pozyskały granty na projekty
dot. zielonych innowacji oraz technologii przyjaznych środowisku. Projekty dotyczą głównie inwestycji w sektorze produkcji przemysłowej i branży przetwórstwa odpadów, a także inwestycji w rozwój infrastruktury małych portów, przystani oraz ekologicznych i niskoemisyjnych środków transportu wodnego.

Które miasta są najlepiej, a które najgorzej przygotowane do transformacji energetycznej?
Polski Instytut Ekonomiczny przyjrzał się wszystkim regionom górniczym w Polsce i przygotował raport pokazujący w jakim stopniu transformacja energetyczna dotknie poszczególnych części kraju. Okazało się, że największą odpornością na transformację wykazują Katowice, Gliwice i Jaworzno. Do powiatów najbardziej wrażliwych zaliczają się natomiast miasta – Jastrzębie-Zdrój, Bytom czy Zabrze.

Pierwsze lokalne spółdzielnie energetyczne
W Hiszpanii zarejestrowanych jest już kilkadziesiąt lokalnych spółdzielni energetycznych. Oprócz gospodarstw domowych, firm i instytucji publicznych, również zewnętrzne podmioty mogą zainwestować w wybrane projekty spółdzielni, uzyskując gwarantowany zwrot na poziomie 3,5%. Jeden z projektów zakłada uruchomienie instalacji PV (55,7 kWp), która ma zapewniać energię dla 68 odbiorców, a część energii trafi do rodzin zagrożonych ubóstwem energetycznym.

Powstanie Centrum Rozwoju Kompetencji
PGE i urząd marszałkowski woj. łódzkiego podpisały list intencyjny w sprawie utworzenia Centrum Rozwoju Kompetencji w Bełchatowie. Instytucja będzie pomagać osobom zatrudnionym w przemyśle wydobywczym w zdobyciu nowych kompetencji, które będą potrzebne na tym terenie w chwili, gdy przestanie funkcjonować kopalnia i elektrownia Bełchatów. Udział w szkoleniach - które mają ruszyć we wrześniu 2021 r. - dla pracowników firm z grupy PGE będzie bezpłatny.

Jeszcze większa sprawność ogniw
Firmie GS Solar (chiński producent ogniw i modułów PV) udało się uzyskać sprawność wielozłączowego ogniwa PV na poziomie 25,2%. Jest to pierwsze ogniwo o takiej sprawności, pochodzące nie z laboratorium, a z seryjnej produkcji. Zwiększenie sprawności było możliwe m.in. dzięki poprawieniu właściwości przenikania światła przez warstwę krzemu amorficznego. Udało się także zredukować koszty produkcji ogniw o 8-12%.

Coraz więcej energii z mikroinstalacji
Wg. raportu URE (Urząd Regulacji Energetyki) w 2020 r. zanotowano trzykrotny wzrost wolumenu energii elektrycznej wprowadzonej do sieci z mikroinstalacji (łączna moc wyniosła 1,15 TWh) w stosunku do 2019 r., z czego prawie 98,5% pochodziło z prosumenckich instalacji fotowoltaicznych. Natomiast w przeciągu trzech lat moc zainstalowana w mikroźródłach wzrosła blisko dziesięciokrotnie.

Węgry chcą odejść od węgla już za 4 lata
W 2025 r. wyłączy się ostatnia działająca elektrownia węglowa na Węgrzech – Matra (884 MW). Pierwotnie miała ona działać do 2030 r., jednak rząd zadecydował o jej wcześniejszym zamknięciu. Węgry są jednym z 12 krajów europejskich, które mają plan odejścia od węgla. Austria, Szwecja oraz Belgia już dziś nie posiadają elektrowni węglowych. Polska natomiast - wraz z 13 innymi krajami Europy - nie zadeklarowała jeszcze rezygnacji z węgla.

Złoczew będzie w rezerwie
Prezes spółki PGE oficjalnie zadeklarował, że złoże Złoczew pozostanie w rezerwie energetycznej. O takiej decyzji zadecydowały najprawdopodobniej bardzo wysokie ceny uprawnień do emisji CO2, sięgające obecnie 41 euro za tonę. W tym wypadku budowa kopalni byłaby działaniem na szkodę spółki. Bez odkrywki Złoczew zasoby węgla brunatnego dla Elektrowni Bełchatów drastycznie zmaleją ma początku lat 30.

Czechy kończą wydobycie węgla kamiennego
W lutym tego roku zakończyło się wydobywanie węgla w kopalni CzSA w Karwinie oraz Darkov w Stonawie. Powodem zamknięcia obu kopalni była nieopłacalność. Ostatnią, wciąż jeszcze czynną czeską kopalnią węgla kamiennego pozostaje CzSM w Stonawie, ale i ona najprawdopodobniej zakończy działalność w przyszłym roku. Niestety znacznie dłużej potrwa likwidacja górnictwa węgla brunatnego w tym kraju.