Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

wrzesień 2020

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia:

• o odchodzeniu od węgla największego emitenta CO2 - Chin
• o potencjale biogazowni w Polsce
• z raportu WWF o tym jak osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r.
• o pierwszym w UE porozumieniu rządu i sektora PV
• o kolejnych rekordach OZE

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Chiny będą neutralne klimatycznie
Chiny, największy na świecie emitent CO2, zobowiązały się do osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do roku 2060. Nowy 5-letni plan gospodarczy zakłada dekarbonizację chińskiej gospodarki, podjęto także prace nad wdrożeniem własnej wersji systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2. Państwo Środka ma osiągnąć najwyższy poziom emisji gazów cieplarnianych przed 2030 r., potem emisje mają maleć.

Technologie wspierające cele neutralności klimatycznej
International Energy Agency (IEA) przygotowała raport „Energy Technology Perspectives 2020”, w którym analizuje potrzeby technologiczne oraz możliwości i porady dotyczące technologii czystej energii, które są niezbędne do osiągnięcia międzynarodowych celów klimatycznych. Kompleksowa analiza opisuje technologie potrzebne do walki z emisjami we wszystkich częściach sektora energetycznego, również w transporcie długodystansowym i przemyśle ciężkim.

Jest porozumienie rządu z górnikami
Związki zawodowe oraz delegacja rządowa wypracowały porozumienie, którego celem jest stopniowe i bardzo powolne wygaszanie produkcji górniczej w Polsce. Ostatnia kopalnia na Śląsku ma przestać wydobywać węgiel dopiero w 2049 r. Umowa zakłada także uzyskanie zgody Komisji Europejskiej na pomoc publiczną spółkom węglowym, co będzie trudne do zrealizowania.

Komentarz: To porozumienie jest niezgodne z ideą sprawiedliwej transformacji, gdyż nie zabezpiecza interesu całego społeczeństwa, lecz skupia się tylko na interesach związków zawodowych i polityków. Po raz kolejny górnicy i ich rodziny zostali oszukani, gdyż to porozumienie nie ma szans na realizację.

Francja zakazuje eksportu sprzętu do produkcji węgla do Afryki
Jak wynika z nowego raportu Swedwatch, europejskie kredyty eksportowe przyczyniają się do rozwoju przemysłu węglowego w krajach już uzależnionych od węgla, w tym w RPA. Francja jako pierwszy duży europejski eksporter sprzętu do produkcji węgla przyjęła nową ustawę budżetową, zgodnie z którą kredyty eksportowe na paliwa kopalne są oficjalnie zakazane.

a) OZE

Zygmunt Solorz-Żak buduje elektrownie fotowoltaiczną
W kopalni odkrywkowej Adamów, która rozpoczęła proces likwidacji, powstanie największa w Polsce farma fotowoltaiczna. Panele pokryją około 100 ha powierzchni byłej kopalni, a moc elektrowni wyniesie 70 MWp. Koszt budowy takiej elektrowni słonecznej oszacowano na prawie 164 mln zł netto. Inwestycja ma się wpisywać w proces sprawiedliwej transformacji energetycznej regionu.

Porozumienie polskiego rządu i branży PV
Branża fotowoltaiczna oraz rząd podpisały list intencyjny o ustanowieniu partnerstwa na rzecz rozwoju przemysłu PV – to pierwsze tego rodzaju partnerstwo w UE. Głównym celem współpracy ma być mobilizacja i konsolidacja krajowego łańcucha dostaw dla fotowoltaiki oraz wypracowanie strategii przemysłowej w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu. Celem rządu jest doprowadzenie do pojawienia się miliona prosumentów do 2030 r.

b) efektywność energetyczna

Czy będą nowe rozwiązania, które wspomogą efektywność energetyczną?
Minister rozwoju powołał zespół ds. efektywności i transformacji energetycznej budynków, który ma przedstawić inicjatywy i rekomendacje dot. rozwiązań, które przyczynią się do poprawy efektywności energetycznej i niskoemisyjności budynków, a także promować optymalne kierunki rozwoju w tym obszarze. Rząd proceduje także projekt nowelizacji ustawy o efektywności energetycznej, by sprostać celom unijnym (oszczędność energii na poziomie 32,5% w 2030 r.).

Zabytkowa szkoła stawia na OZE
W Wambierzycach (na Dolnym Śląsku) zabytkowa szkoła przeszła kompleksową termomodernizację i ogrzewana jest teraz przez najnowszą gruntową pompę ciepła. Jest to wzorowa instalacja nowoczesnego źródła ciepła wykonana w zabytkowym budynku. W ramach inwestycji wykonano również m.in. docieplenie dachu budynku i wymianę okien.

c) transport

Kolejne stacje ładowania samochodów elektrycznych
Energa Operator przystąpiła do prac projektowych budowy 280 nowych stacji ładowania na terenie 8 miast – w Gdyni, Koszalinie, Elblągu, Płocku, Włocławku, Toruniu, Olsztynie oraz Gdańsku. Wybrano miejsca charakteryzujące się dużym ruchem pojazdów oraz ze względu na gęstość zaludnienia. Rozpoczęcie montaży pierwszych stacji ładowania planowane jest na ostatni kwartał tego roku.

Potencjał biogazu wciąż do wykorzystania
Polski rynek biogazu jest na początku swojego rozwoju, a potencjał jest ogromny. Projekty biogazowe mogą w znaczący sposób przyczynić się do realizacji zasad gospodarki o obiegu zamkniętym oraz celów środowiskowych ustalonych przez UE. Spółka Green Genius chce wejść w ten rynek i poszukuje obecnie partnerów. Planuje w ciągu 3 lat zbudować biogazownie o łącznej mocy 20 MW, z czego 3 MW mają powstać do końca 2021 r.

Innowacyjne ogniwa fotowoltaiczne będą produkowane w Polsce
Columbus Energy - największy dostawca usług na rynku instalacji fotowoltaicznych w Polsce - zainwestuje 10 mln euro w polską firmę Saule Technologies. Pieniądze przeznaczone będą na rozwój pierwszej na świecie linii produkującej innowacyjne ogniwa perowskitowe, które są bardzo lekkie, cienkie i elastyczne, a przy tym efektywne nawet przy słabym oświetleniu. Dzięki takim cechom zastosowanie ogniwa może zrewolucjonizować rynek fotowoltaiczny.

Baterie produkowane z radioaktywnych odpadów
Naukowcy z Bristolu opracowują baterię nowej generacji, która ma być zasilana wyhodowanymi w laboratorium diamentami wykonanymi z odpadów jądrowych. Bateria znajduje się jeszcze w fazie prototypowej, ale już wykazuje poprawę wydajności i mocy w porównaniu z istniejącymi bateriami jądrowymi. Po dopracowaniu prototypu stworzony zostanie pilotażowy zakład masowej produkcji, a pierwsze baterie jądrowe mają być dostępne w sprzedaży do 2024 r.

Ruszyła budowa elektrowni fotowoltaicznej w technologii 4.0.
Spółka KGHM rozpoczęła budowę pierwszej w Polsce elektrowni fotowoltaicznej, która będzie funkcjonować w oparciu o technologię 4.0. Dzięki tym rozwiązaniom elektrownia będzie w pełni zinformatyzowana i zautomatyzowana oraz wyposażona w wirtualną dyspozytornię. Budowa elektrowni zakończy się jeszcze w 2020 r., a roczny poziom produkowanej energii wyniesie około 3 GWh.

Nowy, wyższy cel redukcji gazów cieplarnianych
Komisja Europejska podniosła cel redukcji gazów cieplarnianych UE do 2030 r. – z wcześniejszych 40% do co najmniej 55% (względem 1990 r.). Osiągnięcie takiej redukcji może również wymagać zwiększenia unijnego celu OZE na rok 2030 do 38-40%, czyli o 6-8 punktów procentowych więcej niż dotychczas. W październiku Parlament Europejski wyrazi swoje stanowisko w tej sprawie, jest prawdopodobne, że zaproponuje jeszcze wyższy cel.

Nowa polityka energetyczna Polski
Ministerstwo Klimatu przedstawiło projekt dokumentu Polityki energetycznej Polski do 2040 r. (PEP 2040). Trzy główne filary projektu to: sprawiedliwa transformacja, zeroemisyjny system energetyczny oraz dobra jakość powietrza . Transformacja sektora energetycznego ma się skupić na dwóch strategicznych elementach - energetyce jądrowej i morskiej energetyce wiatrowej. Niestety w dokumencie wciąż nie ma konkretnego wskazania daty rezygnacji z węgla.

Kto sfinansuje polską transformację energetyczną?
Polski sektor bankowy nie dysponuje wystarczającymi środkami, by całkowicie sfinansować zieloną transformację. Na szczęście nasz kraj cieszy się dużym zainteresowaniem inwestorów z całego świata, a tym banków takich jak Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) czy Europejski Bank Inwestycyjny, którzy planują ulokować swój kapitał w odnawialnych źródłach energii.

Nowa edycja programu Energia Plus
1 października startuje nowy nabór wniosków o dotacje z programu Energia Plus. W nowej wersji programu, poza inwestycjami związanymi z poprawą efektywności energetycznej i zastosowaniem OZE, pieniądze będzie można uzyskać na instalacje na paliwa niskoemisyjne gazowe, mieszanki gazów, gaz syntetyczny lub wodór. Dofinansowanie będzie w formie pożyczek i dotacji.

Tysiące nowych, wysokopłatnych miejsc pracy
Minister klimatu na Forum Ekonomicznym w Karpaczu oznajmił, że transformacja energetyczna w ciągu najbliższych 20 lat stworzy ok. 300 tys. nowych miejsc pracy. Filarem zmian w polskiej energetyce ma być „sprawiedliwa transformacja”, w której miejsca pracy w tradycyjnej energetyce, opartej głównie na węglu, będą zastępowane miejscami pracy w innych przemysłach.

Amerykanie inwestują w magazyny energii
W Stanach Zjednoczonych padł rekord całkowitej pojemności oddanych do użytku przydomowych bateryjnych magazynów energii. W drugim kwartale tego roku, w domach Amerykanów pojawiły się bateryjne magazyny o łącznej mocy 48,7 MW i pojemności 112 MWh, co oznacza wzrost o 10% w porównaniu do wcześniejszego kwartału.

Mali i średni przedsiębiorcy (MŚP) coraz częściej inwestują w proekologiczne rozwiązania
Z badania IBRiS, przeprowadzonego na zlecenie Banku Ochrony Środowiska wynika, że w ciągu ostatnich trzech lat 70% firm z sektora MŚP zainwestowało w co najmniej jedno przedsięwzięcie proekologiczne - najczęściej była to wymiana oświetlenia na energooszczędne, termomodernizacja budynku, ale także instalacje OZE. Problemem jest natomiast brak wsparcia finansowego oraz brak odpowiedniego, wykwalifikowanego personelu w tym zakresie.

Małopolska nie będzie dotowała kotłów węglowych- nowy Program Ochrony Powietrza (POP)
Małopolska jako pierwsze województwo w Polsce zakazuje od 2021 r. dotowania z pieniędzy publicznych kotłów węglowych oraz użytkowania kominków przy wysokich stężeniach pyłu. POP wprowadza także obowiązek dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, aby od 1 stycznia 2023 r. co najmniej 50%, a od 1 stycznia 2025 r. 100% energii elektrycznej zużywanej w ciągu roku przez będące ich własnością budynki użyteczności publicznej pochodziło ze źródeł odnawialnych.

Najbardziej ekologiczne miasta w Polsce
Kraków, Jaworzno, Bydgoszcz, Aleksandrów Łódzki, Wrocław, Kędzierzyn-Koźle, Gdynia, Jarocin, Gdańsk oraz Polkowice wybrane zostały jako laureaci siódmej edycji konkursu Eco-Miasto. Jury doceniło różnorodne innowacyjne rozwiązania w kategoriach takich jak gospodarka wodna, efektywność energetyczna, zieleń miejska, gospodarka odpadami oraz zrównoważona mobilność.

Raport „Zeroemisyjna Polska 2050”
Fundacja WWF przygotowała raport „Zeroemisyjna Polska 2050”, w którym analizuje krytyczną sytuację na Ziemi, a także przedstawia rekomendacje dla gospodarki - dla sektora budownictwa, energetyki, rolnictwa, leśnictwa i transportu – jak osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r. Rekomendacje zostały wypracowane podczas spotkań w czterech grupach roboczych we współpracy z ekspertami z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego.

Eletroprosumeryzm w procesie sprawiedliwej transformacji
Po raz kolejny odbyło się Konwersatorium Inteligenta Energetyka, organizowane przez przedstawicieli Politechniki Śląskiej. Tym razem dyskutowano o roli elektroprosumeryzmu w sprawiedliwej transformacji regionów górniczych. Pokazane zostały dobre przykłady z Wałbrzycha, dyskutowano o szansie wykorzystania Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, a także o Europejskim Zielonym Ładzie.

Powstają panele fotowoltaiczne o rekordowej mocy
Chińska firma Longi Solar rozpoczęła produkcję nowych paneli fotowoltaicznych o mocy sięgającej 540 Wp i sprawności przekraczającej 21%. To nie koniec wyścigu o najbardziej wydajne panele PV - Chiński Tongwei ogłosił plan wprowadzenia na rynek modułu o jednostkowej mocy 760-780 Wp, a JA Solar ogłosił, że zaoferuje moduły o mocy sięgającej nawet 800 Wp.

Gwałtowny wzrost OZE w ostatnich latach
Jak wynika z raportu BloombergNEF, w 2019 r. dodano 119 gigawatów energii słonecznej, co stanowiło 45% całej nowej przepustowości i ponad dwie trzecie wszystkich nowych dodanych mocy (w 2010 r. PV stanowiło poniżej jednej czwartej nowych mocy). Niestety węgiel nadal stanowi duży udział w sektorze energetycznym – 29% mocy zainstalowanej na świecie.

Pada kolejny rekord OZE w Polsce
Z analizy PSE wynika, że zainstalowana moc w fotowoltaice na dzień 1 września 2020 r. wyniosła 2528,371 MW. W sierpniu całkowita moc fotowoltaiki w naszym kraju wzrosła o 267 MW i jest to najlepszy wynik w historii rynku PV w Polsce. Od stycznia do sierpnia tego roku wzrost mocy elektrowni PV niemal zrównał się z całkowitą mocą fotowoltaiki zainstalowaną do końca 2019 r.

Kolejna kopalnia odkrywkowa najprawdopodobniej nie powstanie
Zespół Elektrowni „Pątnów-Adamów-Konin” przedstawił raport, w którym oznajmił, że rezygnuje z budowy odkrywki „Ościsłowo”, o którą ubiegał się przez długie lata. Bazowy scenariusz przewiduje korzystanie tylko z już eksploatowanych odkrywek, a eksploatacja elektrowni „Pątnów I” i „Pątnów II” ma być skrócona. Elektrownia „Konin” będzie pracowała natomiast na biomasie.

Niemcy żegnają się z węglem
Niemcy planują całkowicie wycofać się z węgla do 2038 r. Ogłoszony został właśnie pierwszy przetarg na wycofanie z systemu elektrowni węglowych – łącznie wyłączonych ma być 4 GW węgla. Jedna z najnowszych elektrowni węglowych Moorburg - otwarta zaledwie 5 lat temu - została zgłoszona do aukcji wyłączeń za odszkodowaniem, gdyż jej eksploatacja jest droższa, niż zakładano.

PKO BB kolejnym bankiem, który przestaje finansować węgiel
Nowa polityka PKO BP zakłada stopniową redukcję zaangażowania w branże wysokoemisyjne oraz wykluczenie finansowania projektowego dla nowych elektrowni węglowych, a także nowych kopalni węglowych – w tym planowanej kopalni Złoczew. Chodzi tu zarówno o działalność kredytową, jak i obligacje nabywane przez bank.