Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

grudzień 2025

W obecnym numerze znajdują się m.in. ciekawe doniesienia na temat:
    • pierwszego polskiego miasta, które zelektryfikowało komunikację miejską
    • grafenowego przełomu, który może zmienić sektor magazynowania energii
    • trójwymiarowych wież fotowoltaicznych
    • pilotażowego projektu spółdzielni energetycznych na Dolnym Śląsku
    • kraju w Europie, który generuje 100% prądu z OZE
Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Odkrycie ropy i gazu na Bałtyku
Central European Petroleum ogłosiło odkrycie na Bałtyku złoża szacowanego na ok. 22 mln ton ropy i 5 mld m³ gazu, co wywołało duże poruszenie w regionie. Niemieckie organizacje ekologiczne ostrzegają przed poważnym zagrożeniem dla środowiska i domagają się wstrzymania projektu. Eksperci podkreślają, że choć odkrycie ma znaczenie inwestycyjne, jego wpływ na bezpieczeństwo energetyczne Polski będzie ograniczony.

a) OZE

Energia słoneczna dostępna na żądanie
Koszt magazynowania energii w skali przemysłowej spadł do 65 USD/MWh (poza Chinami i USA) co sprawia, że połączenie energii słonecznej z bateriami do wykorzystania nocą stało się ekonomicznie opłacalne. Spadek cen wynika zarówno z tańszego sprzętu, jak i dłuższej żywotności baterii, wyższej wydajności oraz niższych kosztów finansowania. Dzięki temu energia słoneczna przestaje być tylko „dzienną” elektrycznością i staje się dostępna na żądanie, wspierając rozwój odnawialnych źródeł energii.

Nowe moce i rozwój magazynów energii dla stabilnego systemu OZE
Do 2030 r. Polska może potrzebować 56 GW nowych mocy, głównie z OZE, oraz 17 GW magazynów energii – wynika z symulacji Forum Energii. Eksperci podkreślają, że kluczową rolę w bilansowaniu systemu odegrają magazyny energii i mechanizmy elastyczności popytu, natomiast dodatkowe jednostki gazowe powinny pełnić jedynie funkcję wspierającą. Realizacja tych inwestycji wymaga uproszczenia procedur przyłączeniowych, reformy rynku mocy oraz efektywnego wykorzystania środków publicznych.

Lądowa energetyka wiatrowa: szansa na rozwój Polski
Lądowa energetyka wiatrowa może stać się jednym z głównych motorów wzrostu polskiej gospodarki, przynosząc inwestycje warte ponad 200 mld zł, z czego ponad połowa pozostanie w kraju dzięki lokalnemu udziałowi w produkcji. Obecnie jednak farmy wiatrowe można lokować tylko na 0,6 % powierzchni Polski z powodu przepisów i ograniczeń planistycznych. Odblokowanie tego potencjału zwiększyłoby bezpieczeństwo energetyczne, obniżyło ceny energii i wzmocniło konkurencyjność przemysłu.

b) efektywność energetyczna

Nabór na modernizację energetyczną budynków
Rozpoczął się nabór wniosków o dofinansowanie kompleksowej modernizacji energetycznej budynków publicznych i wielorodzinnych komunalnych na Podlasiu, z pulą blisko 7 mln zł z Funduszy Europejskich dla woj. podlaskiego. O wsparcie (do 85% kosztów kwalifikowalnych) mogą ubiegać się wyłącznie gminy zrzeszone w Stowarzyszeniu Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego. Wnioski należy składać elektronicznie w systemie WOD2021 do 23 stycznia 2026 r., a rozstrzygnięcie naboru planowane jest na czerwiec 2026 r.

c) transport

Rekordowy sezon dla bike sharingu
Sezon 2025 potwierdził, że rowery miejskie stały się stałym elementem transportu w polskich miastach – Nextbike odnotował 8,35 mln wypożyczeń w 80 miastach, a użytkownicy coraz częściej traktują je jako środek codziennych dojazdów. Bike sharing rośnie także zimą, wspierany przez łagodniejszy klimat i rozwój e-bike’ów, które już dziś odpowiadają za istotną część przejazdów. Inwestycje w elektryczne rowery, produkcję w Polsce i technologie IoT pokazują, że rowerowa mobilność będzie jednym z filarów miejskiego transportu w kolejnych latach.

Pierwsze miasto z pełni elektryczną komunikacją miejską
Świdnica jako pierwsze miasto w Polsce w pełni zelektryfikowała komunikację miejską i teraz stawia na całkowicie niezależne zasilanie autobusów z własnych źródeł odnawialnych. Wybrany w przetargu ML System zrealizuje za 45,2 mln zł instalację off-grid z fotowoltaiką, małymi turbinami wiatrowymi i magazynami energii. Po uruchomieniu systemu w 2026 r. elektryczny tabor MPK ma być zasilany wyłącznie energią wytwarzaną na terenie zajezdni.

Biomasa napędem dekarbonizacji
Biomasa staje się jednym z kluczowych filarów transformacji energetycznej w Europie Środkowej, łącząc lokalną dostępność surowców, redukcję emisji i bezpieczeństwo dostaw bez kompromisów ekonomicznych. Jej elastyczność pozwala na wykorzystanie zarówno w dużych elektrociepłowniach, jak i mniejszych instalacjach, często przy adaptacji istniejącej infrastruktury i bez kosztów uprawnień do CO₂.

Polski startup w gronie międzynarodowych innowatorów 
Bydgoski startup Green Wedge jako jedyna polska innowacja zakwalifikował się do międzynarodowego konkursu INSPIRED Innovator Contest. Projekt łączy społeczne finansowanie odtwarzania ekosystemów z cyfrową platformą, która pozwala użytkownikom śledzić rzeczywisty wpływ nowych nasadzeń drzew na klimat. Green Wedge tworzy różnorodne, ekologiczne lasy we współpracy z lokalnymi partnerami i planuje rozpoczęcie pierwszych prac terenowych już w najbliższym sezonie.

Nowy materiał grafenowy może zrewolucjonizować magazynowanie energii
Naukowcy z Uniwersytetu Monash opracowali nowy materiał grafenowy (M-rGO), który pozwala superkondensatorom osiągać parametry zbliżone do baterii przy zachowaniu bardzo szybkiego ładowania. Dzięki innowacyjnej, multiskalowej strukturze grafenu udało się znacząco zwiększyć gęstość energii i mocy, co potwierdziły rekordowe wyniki testów. Technologia ta może znaleźć zastosowanie m.in. w pojazdach elektrycznych, sieciach energetycznych i elektronice użytkowej.

Fotowoltaika dla dachów o niskiej nośności
Firma Ergosun wprowadziła w Polsce Lekkie Panele – system fotowoltaiczny zaprojektowany specjalnie dla dachów o niskiej nośności, które dotąd były wykluczone z inwestycji PV. Instalacja waży zaledwie 5 kg/m² i może być montowana bez ingerencji w poszycie. Połączenie lekkiej konstrukcji z wysokowydajnymi modułami AIKO pozwala efektywnie generować energię na halach magazynowych, centrach dystrybucyjnych i zakładach produkcyjnych o ograniczonej wytrzymałości dachów.

Trójwymiarowe wieże fotowoltaiczne
Startup Janta Power opracował technologię trójwymiarowych wież fotowoltaicznych, które dzięki pionowej, warstwowej konstrukcji produkują nawet o 50% więcej energii przy jednej trzeciej zajmowanej powierzchni niż klasyczne instalacje PV. Firma pozyskała 5,5 mln dolarów finansowania, które przeznaczy na komercjalizację i wdrożenia m.in. na lotniskach, w centrach danych i infrastrukturze przemysłowej. Pilotaże w Europie i USA wskazują, że 3D Solar Tower może stać się rozwiązaniem dla miejsc z ograniczoną dostępnością terenu.

Pierwsza na świecie norma dla balkonowej fotowoltaiki 
Niemcy wprowadziły pierwszą na świecie normę produktową dla balkonowych instalacji fotowoltaicznych typu plug-in, podłączanych do sieci zwykłą wtyczką. Norma DIN VDE V 0126-95 określa wymagania bezpieczeństwa, testy i warunki eksploatacji dla kompletnych zestawów PV, w tym modułów, mikrofalownika i przewodów. Choć regulacja dotyczy obecnie tylko systemów bez magazynów energii, może stać się wzorem dla przyszłych norm w całej Europie.

Energetyczne autostrady UE
Europejski przemysł płaci za energię elektryczną średnio 2,5 razy więcej niż firmy w USA i Chinach, co skłoniło Komisję Europejską do zaprezentowania inicjatywy Grids Package and the Energy Highways. Pakiet ma przyspieszyć inwestycje i integrację unijnych sieci elektroenergetycznych, zwiększyć wykorzystanie OZE, obniżyć ceny energii oraz wzmocnić bezpieczeństwo energetyczne UE. Kluczowym elementem są transgraniczne „energetyczne autostrady”, których rozbudowa do 2040 r. wymagać będzie inwestycji liczonych w setkach miliardów euro.

Nowe prawo energetyczne: bariera dla inwestorów OZE?
Rząd chce usprawnić przyłączenia OZE i ograniczyć spekulacyjne blokowanie mocy w sieci, jednak projekt nowelizacji Prawa energetycznego (UC84) budzi poważne obawy branży. Zdaniem PIGEOR (Polska Izba Gospodarcza Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej) proponowane rozwiązania, zwłaszcza drastyczne podniesienie opłat przyłączeniowych, mogą uderzyć w mniejszych i średnich inwestorów oraz zagrozić już realizowanym projektom. Organizacja postuluje o wygaszanie „projektów zombie” i większą transparentność zasad, bez tworzenia nowych barier wejścia na rynek.

Nowy KPEiK pod ostrzałem ekspertów
Nowy Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK) rządu ma zapewniać bezpieczną i „realistyczną” transformację energetyczną, opartą na atomie, gazie i biomasie. Eksperci ostrzegają jednak, że oznacza ona wolniejsze tempo zmian, wyższe koszty dla gospodarstw domowych i utrwalenie zależności od importowanych paliw. Krytycy wskazują, że plan ignoruje tańsze, dostępne dziś rozwiązania, takie jak elektryfikacja ciepłownictwa i lokalna produkcja energii, oraz zwiększa ryzyko środowiskowe związane z importowaną biomasą.

Komentarz Redakcji:
Ministerstwo Schyłkowej Energii, tak trzeba nazwać nowy resort prowadzony przez młodego polityka PSL po przedstawieniu zmienionego KPEiK. Naszym celem ma być „wolna transformacja” oparta na najdroższych, odchodzących rodzajach energii. Taką strategią politycy Koalicji na pewno nie spełnią swoich obietnic o „tanim prądzie”…

Koniec programu „Mój Prąd”
Program „Mój Prąd” zostaje zakończony, a jego miejsce zajmie nowa dotacja skupiona na magazynach energii, odpowiadających na rosnącą potrzebę autokonsumpcji i stabilności sieci. Szczegóły programu pozostają tajemnicą i zostaną ujawnione dopiero po konsultacjach społecznych, które odbędą się na początku przyszłego roku. Czas prostych dopłat do fotowoltaiki mija – nadchodzi era magazynowania energii jako kluczowego elementu polskiej energetyki prosumenckiej.

Jakie będą rachunki za prąd w przyszłym roku?
Ceny energii elektrycznej w taryfach na 2026 r. mają pozostać zbliżone do obecnego poziomu, czyli ok. 500 zł/MWh, bez przewidywanych gwałtownych podwyżek ani istotnych obniżek rachunków. Wzrost opłat stałych, w tym opłaty mocowej, może jednak podnieść końcową kwotę na rachunku za prąd. Ministerstwo Energii nie planuje dalszego mrożenia cen, a taryfy będą coraz bardziej odzwierciedlać realia rynkowe.

Nowe prawo budowlane uderza w MŚP 
Nowelizacja Prawa budowlanego, zamiast realnie uprościć przepisy, może stać się kolejną barierą dla rozwoju magazynów energii, szczególnie w sektorze MŚP. Pozorny próg 30 kWh bez formalności najbardziej uderza właśnie w małe i średnie firmy, bo instalacje 30–300 kWh – typowe dla MŚP – zostają obciążone dodatkowymi kosztami i biurokracją. Ustawa czeka na decyzję prezydenta, a w branży coraz częściej pojawia się pytanie, czy weto nie byłoby lepszym rozwiązaniem niż podpis.

Wiatraki wspierają rozwój gminy i lokalną społeczność
Gmina Darłowo od trzech dekad żyje z turystyki i rolnictwa, a dzięki 118 turbinom wiatrowym zyskała niezależność finansową i stabilne dochody sięgające 8 mln zł rocznie. Początkowe obawy mieszkańców i fake newsy o szkodliwości wiatraków ustąpiły miejsca faktom, a inwestycje przyczyniły się do budowy dróg, szkół i inicjatyw społecznych. Wiatraki stały się integralną częścią gminy, wspierając rozwój lokalny i edukację, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego.

Kraków odchodzi od węgla
PGE Energia Ciepła rozpoczęła budowę nowego, gazowego źródła ciepła w Krakowie, które ma stopniowo przejąć rolę obecnych bloków węglowych. W elektrociepłowni powstanie instalacja 10 silników gazowych o łącznej mocy ok. 100 MWe i 100 MWt. Inwestycja o wartości blisko 1 mld zł ma przynieść pierwsze efekty jeszcze przed 2028 r. i zmniejszyć zużycie węgla o ponad 200 tys. ton rocznie. Projekt ma poprawić bezpieczeństwo dostaw ciepła i obniżyć emisje w miejskim systemie ciepłowniczym.

Lokalna transformacja energetyczna na Dolnym Śląsku
Lądek-Zdrój, aby ograniczyć smog i niską emisję, rozpoczął transformację energetyczną rozwijając OZE – głównie fotowoltaikę oraz docelowo geotermię. W 2023 r. uruchomiono farmę PV, która produkuje ok. 1100 MWh rocznie, pokrywając całe zapotrzebowanie energetyczne gminy i jej jednostek oraz generując ponad 400 tys. zł oszczędności rocznie. Kluczowym instytucjonalnym elementem przedsięwzięcia jest Lądecka Spółdzielnia Energetyczna, która planuje dalszą rozbudowę mocy oraz włączenie przedsiębiorców i mieszkańców do lokalnego systemu.

Nordycka firma wchodzi na polski rynek energetyczny z Wirtualną Elektrownią 
CheckWatt rozpoczyna działalność w Polsce, podpisując pierwsze umowy na Wirtualną Elektrownię (VPP) i rejestrując firmę w URE. Otwiera to nowy etap rozwoju modelu agregacji rozproszonych zasobów energii w Polsce. Doświadczenie zdobyte na rynkach nordyckich ma pozwolić na szybkie wdrożenie usług wspierających stabilność systemu i integrację OZE. Rozwiązania oparte na agregacji magazynów energii umożliwią polskim klientom udział w transformacji energetycznej oraz uzyskiwanie dodatkowych przychodów.

Pilotaż spółdzielni energetycznych na Dolnym Śląsku
Ministerstwo Klimatu i Środowiska wspiera WFOŚiGW we Wrocławiu w pilotażowym programie spółdzielni energetycznych na Dolnym Śląsku, który ma promować lokalną produkcję i autokonsumpcję energii odnawialnej. Program ma pokazać, że OZE są opłacalne i bezpieczne, a gotowe modele spółdzielni będą mogły być wdrażane w innych regionach kraju. Budżet wynosi 5 mln zł, a dofinansowanie obejmuje trzy etapy realizacji projektów, w tym przygotowanie koncepcji, organizację spółdzielni i dokumentację inwestycyjną dla instalacji OZE.

Nowe ogniwo perowskitowo-krzemowe
Chiński producent LONGi zaprezentował elastyczne tandemowe ogniwo perowskitowo-krzemowe o rekordowej sprawności, osiągającej ok. 33,4% dla małego ogniwa 1 cm² oraz 29,8% dla wersji „wafer-size” 260 cm². Kluczową innowacją jest podwójna warstwa buforowa SnOx, która poprawia przyczepność, transport ładunku oraz odporność mechaniczną i temperaturową przy zachowaniu wysokiej efektywności. Ogniwo cechuje się niską masą, dużą odpornością na zginanie i wysoką trwałością.

Kolejny kraj w Europie generuje 100% energii z OZE 
Albania dzięki elektrowniom wodnym i instalacjom fotowoltaicznym generuje 100% energii elektrycznej z OZE, co czyni ją jednym z dwóch krajów w Europie (drugim jest Islandia) o całkowicie zielonym miksie energetycznym. Sukces wynika z korzystnych warunków naturalnych i świadomej polityki rządu, w tym zmian legislacyjnych wspierających OZE oraz funduszy na efektywność energetyczną. Tirana planuje dalszą dywersyfikację miksu, rozwijając energetykę wiatrową i słoneczną, aby zmniejszyć zależność od hydroenergii i zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne.

Zamknięta kopalnia węglowa będzie produkować zielony wodór
W Hamburgu rozpoczęto budowę elektrolizera o mocy 100 MW na terenie zamkniętej w 2021 r. elektrowni węglowej Moorburg, przekształcając dawną kopalnię w instalację produkującą zielony wodór z energii wiatrowej. Projekt ma być ukończony do 2027 r. i pozwoli wytworzyć około 10 tys. ton wodoru rocznie dla przemysłu trudnego do elektryfikacji. Inicjatywa jest jednym z pierwszych dużych projektów wodorowych w Niemczech, gdzie rozwój rynku OZE i wodoru wciąż napotyka wyzwania.