Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

sierpień 2025

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
    • rewolucyjnego akumulatora do samochodów elektrycznych
    • piaskowego magazynu ciepła
    • nowego celu OZE dla Polski
    • Krajowego Punktu Kontaktowego ds. OZE
    • szybkiego rozwoju energetyki obywatelskiej
    • pionierskiego projektu magazynu energii w kopalni odkrywkowej
Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

UE łagodzi regulacje klimatyczne pod presja USA
Unia Europejska i USA zawarły nową umowę handlową, która znosi cła na amerykańskie towary przemysłowe i ułatwia dostęp do europejskiego rynku produktom rolnym. W zamian Bruksela zgodziła się złagodzić kluczowe regulacje środowiskowe i zrównoważonego rozwoju, w tym przepisy dotyczące wylesiania, CBAM oraz dyrektywy CSDDD i CSRD. Porozumienie pokazuje, że pod presją gospodarczą UE jest gotowa ograniczyć swoją ambitną agendę klimatyczną, by utrzymać stabilne relacje handlowe z USA.

a) OZE

Pierwsza polska farma wiatrowa coraz bliżej uruchomienia
Na farmie wiatrowej Baltic Power, wspólnej inwestycji Orlenu i Northland Power, zainstalowano już pięć turbin o mocy 15 MW każda - cała instalacja ma ruszyć w 2026 r. i zasilać ponad 1,5 mln gospodarstw domowych. Projekt o łącznej mocy 1,2 GW, który ma pokryć do 3 proc. krajowego zapotrzebowania na energię, jest najbardziej zaawansowaną inwestycją w polską morską energetykę wiatrową. Orlen planuje także kolejne przedsięwzięcia offshore o mocy ok. 5,5 GW.

b) efektywność energetyczna

Efektywność energetyczna w samorządach – lokalny motor transformacji
Samorządy odgrywają kluczową rolę w transformacji energetycznej, inwestując w termomodernizację i odnawialne źródła energii, co znacząco poprawia efektywność energetyczną budynków. Dzięki funduszom z KPO możliwe są modernizacje szkół, urzędów czy przedszkoli, które obniżają koszty ogrzewania nawet kilkukrotnie. Wyzwanie stanowi jednak krótki czas realizacji projektów i złożone procedury, od których zależy osiągnięcie realnych oszczędności i redukcji emisji.

Pierwszy w Polsce beton z recyklingu
Holcim Polska wprowadził na rynek pierwszy w kraju gotowy beton workowany z 25-proc. domieszką kruszywa pochodzącego z recyklingu betonu rozbiórkowego. Produkt łączy wysoką wytrzymałość i szybkie wiązanie z ograniczeniem emisji oraz zużycia surowców naturalnych. Nowy beton wpisuje się w trend zrównoważonego budownictwa i rozszerza ofertę niskoemisyjnych rozwiązań.

c) transport

Żywotność baterii w elektrykach pozytywnie zaskakuje 
Testy ADAC pokazują, że akumulatory w samochodach elektrycznych starzeją się wolniej, niż obawiają się kierowcy – po 160 tys. km Volkswagen ID.3 stracił jedynie 9% pojemności. Odpowiednia kultura ładowania, unikanie skrajnych poziomów naładowania i ekstremalnych temperatur pozwala znacząco wydłużyć żywotność baterii. W praktyce dobrze eksploatowany akumulator może wystarczyć nawet na pół miliona kilometrów, zanim zajdzie potrzeba jego wymiany.

Przymusowa elektryfikacja flot firmowych?
Unia Europejska planuje przyspieszyć elektryfikację transportu, wprowadzając od 2030 r. obowiązek zakupu, leasingu i wynajmu wyłącznie pojazdów zeroemisyjnych do flot firmowych – od korporacji po jednoosobowe działalności gospodarcze. Już od 2027 r. zarządcy będą musieli zapewnić, by 75% nowych aut było elektrycznych - będzie to miało silnie wpływ na rynek, zwłaszcza w Polsce, gdzie firmy odpowiadają za większość rejestracji nowych samochodów. Choć rozwiązanie może przyspieszyć transformację, budzi jednak kontrowersje.

Akumulator, który może odmienić rynek elektromobilności
Największy producent akumulatorów do samochodów elektrycznych zaprezentował baterie sodowo-jonowe „Naxtra”, które mogą zastąpić obecne ogniwa litowo-jonowe, oferując rekordową trwałość i dziesięciokrotnie niższy koszt produkcji. Nowa technologia umożliwia przejechanie nawet 5,8 mln km bez konieczności wymiany akumulatora, co oznacza koniec problemu krótkiej żywotności baterii w elektrykach. Dzięki wykorzystaniu powszechnie dostępnego sodu rozwiązanie jest także znacznie bardziej ekologiczne i niezależne od ograniczonych zasobów litu czy kobaltu.

Włochy ograniczają kukurydzę w biometanowniach
We Włoszech od 2022 r. obowiązują przepisy ograniczające wykorzystanie kukurydzy w biometanowniach, dopuszczając jedynie drugi zbiór i promując surowce odpadowe. Nowy system wsparcia premiuje instalacje oparte na resztkach rolniczych i produktach ubocznych, czyniąc klasyczne biogazownie kukurydziane ( oparte na kukurydzy specjalnie sadzonej dla uzyskania energii biometanu- przyp.  red.) coraz mniej opłacalnymi. Dzięki temu sektor biometanu rozwija się dynamicznie, a do 2026 r. produkcja ma wzrosnąć do 2,3 mld m³.

Tani i wydajny podgrzewacz wody zasilany słońcem i piaskiem
Indyjscy naukowcy opracowali system Fine Sand Solar Geyser, który wykorzystuje energię z paneli fotowoltaicznych do nagrzewania piasku i magazynowania ciepła, a następnie podgrzewania wody. Prototyp osiągnął sprawność ładowania i rozładowania na poziomie około 90–97 proc., dostarczając ponad 140 litrów gorącej wody dziennie. Koszt systemu wynosi ok. 278 dolarów, jego żywotność szacuje się na 25 lat, a zwrot inwestycji następuje po ok. 4,5 roku.

Wodór w hutnictwie: innowacyjna technologia obniża emisje CO₂
ArcelorMittal w Krakowie wdrożył piece wyżarzalnicze zasilane wodorem, które pozwoliły zmniejszyć emisje CO₂ w tym procesie aż o połowę. Innowacyjna technologia skraca czas obróbki stali, ograniczając zużycie gazu i energii elektrycznej. To ważny krok ku zielonej transformacji hutnictwa, choć największe wyzwania wciąż dotyczą najbardziej emisyjnych  innych etapów produkcji stali.

Lokalna samowystarczalność energetyczna w woj. pomorskim
Wodociągi Słupsk planują zainwestować około 50 mln zł w klaster energetyczny, którego celem jest pełna samowystarczalność spółki i bezpieczeństwo energetyczne regionu. Projekt obejmuje cztery typy magazynów energii – bateryjne, biogazowe, biometanowe i cieplne – oraz integrację lokalnych producentów i odbiorców energii. Inicjatywa ma również służyć jako model dla innych regionów i wspierać rozwój społeczności energetycznych.

Komentarz Redakcji:
Rzadki i ciekawy przykład długofalowego myślenia i inwestowania w samowystarczalność energetyczną i odporność elektroprosumencką (bezpieczeństwo) regionu w woj. pomorskim.

Niższe koszty dla firm i szansa na inwestycje w zielone technologie
Komisja Europejska wprowadza pakiet deregulacyjny Omnibus, który ma ograniczyć obciążenia administracyjne firm o co najmniej 25–35% i wesprzeć zieloną transformację poprzez uproszczenie raportowania ESG i procedur dla projektów OZE. Dla polskich przedsiębiorstw oznacza to setki milionów złotych oszczędności rocznie oraz możliwość przeznaczenia uwolnionych środków na inwestycje w czyste technologie. Eksperci ostrzegają jednak, że brak presji regulacyjnej może spowolnić dekarbonizację i utrudnić dostęp do zielonego finansowania.

Weto dla ustawy wiatrakowej
Prezydent zawetował tzw. ustawę wiatrakową, co będzie skutkować spowolnieniem rozwoju lądowej energetyki wiatrowej i biometanu oraz ograniczy potencjał obniżenia cen energii w Polsce. Weto zwiększy koszty energii dla rodzin i przemysłu oraz uzależni bezpieczeństwo energetyczne od zagranicznych paliw kopalnych. Ustawa przewidywała m.in. skrócenie minimalnej odległości turbin od zabudowy, ułatwienia proceduralne, wsparcie dla biometanu oraz fundusz partycypacyjny dla lokalnych społeczności, a  podpis pod nią Prezydenta miałby realny wpływ na przyspieszenie transformacji energetycznej.

Polska podnosi cel OZE
Rząd przedstawił nową wersję Krajowego Planu w Dziedzinie Energii i Klimatu, w której cel udziału OZE w końcowym zużyciu energii wzrósł do 32,1% w 2030 r. i 61,7% w 2040 r. Największy udział w produkcji zielonej energii mają zapewnić lądowe farmy wiatrowe, choć najszybciej rozwijać się będzie fotowoltaika. Realizacja ambitnych celów będzie wymagała intensywnych inwestycji, zwłaszcza że w 2022 r. udział OZE w Polsce wynosił niespełna 17%.

Senat przyjął nowelizację wspierającą OZE 
Senat przyjął nowelizację ustawy deregulacyjnej w energetyce, która uprości rachunki za prąd i wprowadzi zmiany dla OZE. Ustawa podnosi próg mocy instalacji wymagającej koncesji z 1 do 5 MW, zwalnia z pozwolenia na budowę fotowoltaikę do 500 kW i wprowadza cable pooling dla lepszego wykorzystania sieci. Po uchwaleniu przez Senat projekt trafi teraz do podpisu Prezydenta.
Uwaga, Nawrocki ją też zawetował- trzeba dodac te informację!

Ograniczone dofinansowania pomp ciepła
Pompy ciepła są kluczowym, bezemisyjnym źródłem ogrzewania, wspierającym transformację energetyczną, ale po rekordowej sprzedaży w 2022 r. po 2 latach nastąpił spadek o 22%. Planowane zmiany w programie „Czyste Powietrze” ograniczą finansowanie pomp ciepła, uzależniając je od certyfikacji urządzeń i miejsca ich produkcji. Eksperci ostrzegają, że ograniczenia w dofinansowaniach mogą podnieść ceny, zmniejszyć dostępność technologii i zahamować rozwój polskiego rynku OZE.

Co dalej z prosumentami?
W 2031 r. kończy się 15-letni okres ochrony dla pierwszych prosumentów korzystających z net meteringu, a obecne przepisy nie przewidują dla nich dalszych rozwiązań. Brak ciągłości regulacyjnej może oznaczać ryzyko odłączenia części instalacji fotowoltaicznych od sieci, co byłoby stratą dla rynku i systemu energetycznego. Eksperci podkreślają, że to ostatni moment, by rozpocząć prace nad jasnymi zasadami dla ponad 1,5 mln prosumentów.

Tauron wprowadza taryfę wielostrefową i doradcę online 
Gospodarstwa domowe mogą zaoszczędzić nawet 20% na rachunkach za prąd, wybierając odpowiednią taryfę i zużywając energię w tańszych godzinach. Tauron wprowadził elektronicznego doradcę energetycznego, który pomaga klientom dopasować taryfę do ich stylu życia i wzorców zużycia energii. Nowa taryfa wielostrefowa G13s „Tanie Godziny” oferuje aż 24 strefy cenowe w ciągu doby, zapewniając przewidywalność kosztów i możliwość korzystania z ponad 4 tys. godzin tańszej energii rocznie.

Duże środki na zielone inwestycje dla średnich firm w Polsce
Europejski Bank Inwestycyjny i Crédit Agricole Bank Polska podpisały umowę wartą 50 mln euro, aby wspierać średnie przedsiębiorstwa inwestujące w transformację energetyczną i ochronę środowiska. Co najmniej 30% środków trafi na projekty proklimatyczne, takie jak fotowoltaika, biogazownie, modernizacje budynków czy zakup pojazdów elektrycznych. Dzięki preferencyjnym kredytom możliwe będzie uruchomienie inwestycji o łącznej wartości nawet 100 mln euro.

Największa farma PV w Polsce powstaje na Dolnym Śląsku
Pod Wrocławiem powstanie największa w Polsce farma fotowoltaiczna o mocy 303 MW, realizowana przez VSB Polska z grupy TotalEnergies. Projekt będzie częścią hybrydowego systemu OZE, łączącego energię słoneczną, wiatrową i magazynowanie energii, co ma zwiększyć stabilność dostaw i efektywność inwestycji. Budowa rozpocznie się w październiku 2025 r., a zakończenie planowane jest do końca 2026 r.

Bytom stawia na OZE
W Bytomiu realizowany jest projekt „Kopalnia Zielonej Energii”, który wykorzystuje odnawialne źródła energii i wody pokopalniane do zasilania systemu ciepłowniczego. Pierwsza instalacja, łącząca fotowoltaikę, geotermię i pompy ciepła już dostarcza ciepło do budynku mieszkalnego. Dzięki temu ograniczono spalanie węgla i emisję CO₂, a miasto zyskuje nowoczesne, ekologiczne rozwiązania grzewcze.

Nowe wsparcie dla inwestorów w zieloną energię
Ruszył Krajowy Punkt Kontaktowy ds. OZE – internetowy serwis wspierający osoby i firmy planujące inwestycje w odnawialne źródła energii. Portal zawiera praktyczne poradniki, listy wymaganych dokumentów, informacje o kosztach i czasie trwania procedur. Dzięki niemu łatwiej zaplanować cały proces inwestycyjny i uniknąć błędów formalnych. Użytkownicy mogą także skorzystać z formularza kontaktowego i uzyskać indywidualne porady ekspertów.

Energetyka obywatelska przyspiesza 
KPEiK przewiduje, że do 2030 r. w Polsce powstanie około 300 społeczności energetycznych, choć eksperci oceniają, że tempo rozwoju (energetyki obywatelskiej – przyp. red) pozwoli osiągnąć ten wynik już w ciągu kilkunastu miesięcy. Najszybciej rosną spółdzielnie energetyczne, których liczba przekroczyła 120, mimo braku strategii rozwoju i słabej promocji. Ruch ten pokazuje, że transformacja energetyczna może mieć lokalny, obywatelski wymiar, wspierając samorządy, firmy i mieszkańców tańszą oraz czystszą energią.

Rekordowa sprawność ogniw
Naukowcy z Instytutu Fraunhofera opracowali ogniwa słoneczne GaInP, które osiągają rekordową sprawność ponad 40% przy oświetleniu wewnętrznym. Dzięki zastosowaniu tzw. N-dopowania i optymalnej architektury udało się znacznie poprawić wydajność przy słabym świetle, co czyni je idealnymi do zasilania urządzeń IoT działających w budynkach. Technologia ta otwiera drogę do autonomicznych czujników, pilotów czy kalkulatorów, eliminując potrzebę zewnętrznego zasilania.

Szybki rozwój OZE
W 2024 r. globalnie przybyło 582 GW nowych mocy odnawialnych, głównie z fotowoltaiki i energetyki wiatrowej, które stały się najtańszym źródłem energii. Spadające koszty technologii i magazynowania czynią OZE bardziej konkurencyjnymi niż paliwa kopalne. Transformację spowalniają jednak bariery infrastrukturalne, polityczne i nierówności w finansowaniu inwestycji.

Innowacyjny magazyn energii na terenach pogórniczych
Politechnika Wrocławska realizuje projekt „GrEnMine”, którego celem jest budowa demonstratora grawitacyjnego magazynu energii RM-GES na terenie istniejącej Kopalni Węgla Brunatnego Turów. Inicjatywa o wartości ponad 3,5 mln euro, współfinansowana z europejskiego programu RFCS, ma wspierać stabilność sieci elektroenergetyczne przy rosnącym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Projekt, w który zaangażowani są także partnerzy z Polski i Europy, ma nie tylko znaczenie technologiczne, ale również środowiskowe, dając nowe funkcje terenom pogórniczym.