Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

luty 2025

Regionalny Plan Adaptacji – Śląskie przygotowuje się na zmiany klimatu
Śląsk ma najwyższy w Polsce udział terenów zurbanizowanych (14,8%), dlatego to właśnie w Katowicach odbyło się spotkanie poświęcone adaptacji miast do zmian klimatu. Jego kluczowym tematem był Regionalny Plan Adaptacji (RPA), pierwszy w kraju dokument strategiczny na poziomie regionalnym, który pomoże miastom w przeciwdziałaniu skutkom ekstremalnych zjawisk pogodowych. Plan, tworzony przy szerokim udziale społecznym, wpisuje się w unijną politykę klimatyczną i ma zostać opracowany do września 2025 r. .

Inwestycje w modernizację sieci ciepłowniczej
Energa-Operator ogłosiła największy w historii spółki program modernizacji i cyfryzacji sieci energetycznej do 2035 r., wart 40 mld zł. Dzięki inwestycjom w sieci, Energa planuje przyłączenie 200 tys. nowych prosumentów, budowę 21 tys. km sieci i instalację 1,6 tys. stacji ładowania pojazdów. Program ma także zwiększyć niezawodność sieci dla 3,5 mln klientów, a jego realizacja umożliwi integrację odnawialnych źródeł energii o mocy 9 GW.

a) OZE

Zielony wodór z terenów poeksploatacyjnych – nowa szansa dla Polski
Polska, jako jeden z największych producentów kruszyw piaskowo-żwirowych w Europie, może wykorzystać zbiorniki poeksploatacyjne do produkcji zielonego wodoru dzięki technologii Power-to-Gas (P2G) i pływającym instalacjom fotowoltaicznym (FPV). Badania AGH i Sun Energy Group wskazują, że do 2050 r. energia z tych instalacji mogłaby zasilić flotę 900 autobusów miejskich, wspierając cele Europejskiego Zielonego Ładu. Wdrożenie technologii FPV-P2G wymaga jednak uproszczenia procedur planistycznych, wsparcia legislacyjnego oraz dalszej optymalizacji kosztów produkcji wodoru.

Wyzwania i perspektywy rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce
Polska planuje osiągnąć 6 GW mocy z morskiej energetyki wiatrowej do 2030 r. i 18 GW do 2040 r. Kluczowymi wyzwaniami są jednak długi proces uzyskiwania pozwoleń, konieczność wsparcia krajowego przemysłu oraz zapewnienie udanej aukcji w 2025 r. (by uniknąć spiętrzenia w 2027 r.). Fundacja Instrat podkreśla, że dla stabilnego rozwoju sektora niezbędne są zmiany prawne, elastyczne zasady aukcji oraz skuteczna integracja farm wiatrowych z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym.

Przygotowania do przyłączenia farm wiatrowych Bałtyk 2 i 3 do lądu
Equinor i Polenergia rozpoczęły przygotowania do bezwykopowego wyprowadzenia kabli eksportowych z morskich farm wiatrowych Bałtyk 2 i 3 na ląd w Lędowie koło Ustki. Prace obejmują horyzontalny przewiert kierunkowy (HDD) pod dnem morza, plażą i wydmami, aby zapewnić minimalny wpływ na środowisko i bezpieczeństwo ludzi. Pierwsza energia z farm ma popłynąć do sieci w 2027 r., a pełne uruchomienie planowane jest na 2028 r.

b) efektywność energetyczna

Dofinansowanie na termomodernizację budynków mieszkalnych
Z końcem stycznia ruszył program dofinansowania termomodernizacji budynków w Pomorzu Zachodnim. Pula środków na dofinansowanie to 20,59 mln zł. Wnioski można składać od 31 stycznia do 18 kwietnia 2025 r., a rozstrzygnięcie nastąpi w sierpniu. Program obejmuje wsparcie dla samorządów, wspólnot mieszkaniowych i TBS-ów, a dofinansowanie może wynieść do 85% kosztów inwestycji.

Dotacje na termomodernizację domów kultury i bibliotek 
Domy kultury i biblioteki mogą otrzymać do 5 mln zł na termomodernizację w ramach Krajowego Planu Odbudowy - budżet programu wynosi 90 mln zł. Wsparcie obejmuje m.in. ocieplenie budynków, wymianę okien i instalację OZE, jednak nie dopuszcza wymiany źródeł ciepła na kotły gazowe. Nabór wniosków trwa od 10 lutego do 7 marca lub do wyczerpania środków, a dokumenty można składać elektronicznie przez system CST 2021.

c) transport

Program „Mój Rower Elektryczny” 
NFOŚiGW chce zmniejszyć budżet programu „Mój Rower Elektryczny” z 300 mln zł do 50 mln zł - pozwoli to na dofinansowanie zakupu ponad 17 tys. rowerów. W nowej wersji programu osoby fizyczne mogą liczyć na refundację do 50% kosztów kwalifikowanych, maksymalnie 2,5 tys. zł dla roweru elektrycznego i 4,5 tys. zł dla roweru cargo. Program ma być realizowany w latach 2025-2029, a nabory wniosków odbywać się będą w trybie ciągłym.

Zielony wodór dla transportu
W Koninie rozpoczął pracę zakład elektrolizy zasilany OZE. Zakład produkuje około 1000 kg zielonego wodoru dziennie, co pozwala zasilić 40 wodorowych autobusów. Polsat Plus i Grupa ZE PAK planują dalszą rozbudowę produkcji wodoru oraz rozwój sieci stacji tankowania Neso, które już działają w kilku miastach. Dodatkowo, firma produkuje wodorowe autobusy NesoBus, które kursują w miastach takich jak Rybnik, Gdańsk czy Konin.

Drugi nabór w programie „Energia dla Wsi”
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił drugi nabór wniosków w programie „Energia dla Wsi” na wsparcie OZE, w tym biogazowni i magazynów energii. Program skierowany jest do rolników i spółdzielni energetycznych i potrwa do 19 grudnia 2025 r. lub do wyczerpania środków. Finansowanie pochodzi z Funduszu Modernizacyjnego, a dotacje mogą wynosić od 45% do 65% kosztów inwestycji.

Bakterie mogą zrewolucjonizować produkcję zielonego wodoru
Naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego opracowali metodę wykorzystania zmodyfikowanych bakterii Shewanella oneidensis do produkcji zielonego wodoru, który zyskuje na znaczeniu jako alternatywa dla paliw kopalnych. Po wprowadzeniu genetycznych modyfikacji, bakterie zaczęły produkować wodór dziesięciokrotnie efektywniej, co może przełożyć się na obniżenie kosztów jego produkcji.  Odkrycie to może stać się podstawą technologii „sztucznych liści” pokrytych zmodyfikowanymi mikroorganizmami.
„Te innowacyjne liście, wystawione na działanie promieni słonecznych, niemal natychmiast rozpoczną produkcję wodoru” – podkreśla zespół badawczy.

Innowacyjny projekt odzysku ciepła
Veolia i Metro Warszawskie rozpoczną testy innowacyjnej technologii, która pozwala odzyskać ciepło z metra na stacji Bemowo linii M2. Ciepło generowane przez pasażerów, silniki pociągów i tarcie kół zostanie wykorzystane przez pompy ciepła, które zasilą stołeczną sieć grzewczą. W przyszłości podobne instalacje mają pojawić się na innych stacjach metra, zmniejszając emisje CO2 i poprawiając efektywność energetyczną.

Sopot innowacyjną przestrzenią dla lokalnych społeczności energetycznych
Sopot został wybrany jako testowa lokalizacja w międzynarodowym projekcie badawczym SUSTENANCE, którego celem było stworzenie lokalnych społeczności energetycznych neutralnych pod względem emisji CO2. W ramach projektu w jednej z sopockich spółdzielni mieszkaniowych wdrożono rozwiązania, takie jak instalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła, stacje ładowania pojazdów elektrycznych oraz modernizację sieci energetycznej. Wyniki badań potwierdziły skuteczność integracji OZE i inteligentnych systemów zarządzania, ale także ujawniły wyzwania związane z regulacjami prawnymi oraz świadomością mieszkańców.

Wielka Brytania na ścieżce transformacji energetycznej
Wielka Brytania zaprezentowała ambitny plan klimatyczny, zobowiązując się do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 81% do 2035 r. Nowy rząd, po objęciu władzy, szybko wprowadził reformy, m.in. zakończenie produkcji energii z węgla i przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii. W ramach transformacji, Wielka Brytania planuje również wprowadzenie podatku CBAM oraz zakaz sprzedaży samochodów spalinowych do 2030 r.

Polska energetyka jądrowo niezgodna z prawem
Polityka Energetyczna Państwa 2040, w tym budowa elektrowni jądrowej w Choczewie, jest niezgodna z unijną polityką klimatyczną i energetyczną, która priorytetowo traktuje efektywność energetyczną oraz rozwój OZE. Inwestycja ta nie wspiera wiążących celów UE na 2030 r., takich jak ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 55% czy wzrost udziału OZE do 45%, a jej długi czas realizacji może opóźnić dekarbonizację Polski. Ponadto finansowanie elektrowni jądrowej nie kwalifikuje się do wsparcia z funduszy unijnych, co stawia pod znakiem zapytania jej wykonalność oraz zgodność z unijnym paradygmatem energetycznym.

Czy będzie przełom w sprawie wiatraków?
Premier dał zielone światło na przyspieszenie prac nad ustawą dotyczącą lądowej energetyki wiatrowej,  otwierających  szansę na odblokowanie nowych inwestycji. W projekcie uwzględniono również przepisy dotyczące repoweringu starszych turbin, co może znacząco zwiększyć moc istniejących farm wiatrowych. Choć ustawa jest gotowa do przedstawienia Radzie Ministrów, nadchodzące wybory prezydenckie mogą ponownie opóźnić jej procedowanie.

Mój Prąd” - zwiększenie budżetu i przedłużenie naboru
Wartość wniosków o dotacje w programie „Mój Prąd” przekroczyła 1 miliard złotych, a Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska rozważa przedłużenie naboru i zwiększenie budżetu. Program cieszy się dużym zainteresowaniem, szczególnie w zakresie mikroinstalacji fotowoltaicznych z magazynami energii, a dotacje mogą obejmować kwoty do 16 tys. zł. Decyzje o zwiększeniu budżetu i przedłużeniu terminu naboru mają zostać podjęte w najbliższych tygodniach.

Prosumenci zwiększają inwestycje w magazyny energii
W 2024 r. warszawscy prosumenci znacznie zwiększyli inwestycje w magazyny energii, przyłączając 657 nowych jednostek o łącznej mocy 4,022 MW, podczas gdy liczba nowych mikroinstalacji fotowoltaicznych pozostała na poziomie z 2023 r. Na koniec roku w stolicy działało 967 magazynów energii oraz 17 590 systemów PV, z czego 5% prosumentów posiadało własny magazyn. Stoen Operator planuje dalsze inwestycje w sieć elektroenergetyczną, pozyskując dofinansowania i rozwijając własne magazyny energii, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na moc w Warszawie.

Kara dla firm fotowoltaicznych za nieuczciwe umowy
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył kary na dwie firmy zajmujące się montażem fotowoltaiki i pomp ciepła za stosowanie niekorzystnych dla klientów klauzul w umowach. Polska Energia Grupa Kapitałowa zapłaci 2,8 mln zł, a Am Eco Energy – 54 tys. zł, m.in. za brak odpowiedzialności za uszkodzenia czy możliwość dowolnej zmiany terminów instalacji. UOKiK prowadzi także inne postępowania wobec firm z branży OZE, m.in. za telemarketing bez zgody klientów.

Ciepło z kopalni zostanie wykorzystane do ogrzania miasta
Południowy Koncern Węglowy, Veolia Południe i partnerzy technologiczni podpisali list intencyjny w sprawie wykorzystania ciepła z kopalni Janina do zasilenia lokalnej sieci ciepłowniczej w Lubiążu. Projekt zakłada wykorzystanie pomp ciepła i podziemnych wymienników ciepła, co ma zwiększyć efektywność energetyczną i przyczynić się do transformacji regionu. Veolia Południe podkreśla, że inicjatywa wpisuje się w strategię dywersyfikacji paliw i może stać się modelem dla innych lokalizacji.

Gliwice stawiają na ekologiczne ciepło
PEC Gliwice otrzymało 116,5 mln zł dofinansowania na budowę nowoczesnego systemu ciepłowniczego, obejmującego magazyn ciepła (wysoki na 32 m), instalację solarną składającą się z ponad 1000 kolektorów solarnych oraz pompy ciepła. Projekt, realizowany w ramach programu „Zeroemisyjny system energetyczny OZE”, pozwoli na znaczną redukcję emisji CO₂ i zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii. Całkowity koszt inwestycji wynosi 166,5 mln zł, a zakończenie prac planowane jest na 2027 rok.

Komentarz Redakcji:
Jeszcze kilka lat temu mówiono, że w ciepłowniach się nie da przejść na OZE i osiągnąć neutralność klimatyczną. Lidzbark Warmiński w mniejszej skali, miasto Gliwice w znacznie większej, pokazują, że się da. Słusznie, że NFOŚ takie rozwiązania wspiera.

Kolejny klaster wpisany do rejestru URE
W lutym do Rejestru Klastrów Energii został wpisany nowy klaster. Klaster Energii Clip Swarzędz działa na terenie gminy Swarzędz i obejmuje dziewięć podmiotów, a operatorem systemu dystrybucyjnego jest spółka Glosbe Sp. z o.o. Od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje nowy rejestr klastrów energii prowadzony przez Prezesa URE, w którym znajduje się obecnie siedem podmiotów. Wpis do rejestru jest dobrowolny, ale umożliwia skorzystanie z systemu wsparcia, np. zwolnienia z opłat OZE i kogeneracyjnej.

Mazowsze wspiera społeczności energetyczne
Mazowsze uruchamia program „Mazowsze dla społeczności energetycznych” i przeznacza 5 mln zł na wsparcie gmin inwestujących w odnawialne źródła energii. Podczas Mazowieckiego Forum Społeczności Energetycznych władze regionu podpisały porozumienie z BOŚ S.A. whttps://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/spolecznosci-energetyczne-wojewodztwo-mazowieckie-bank-ochrony-srodowiska-16223.html celu finansowania zielonych inwestycji i rozwoju spółdzielni energetycznych. Współpraca ma obniżyć koszty energii, zwiększyć efektywność energetyczną oraz przyspieszyć transformację energetyczną Mazowsza.

Rekordowy rok dla niemieckiej fotowoltaiki
Na początku 2025 r. całkowita moc elektrowni fotowoltaicznych w Niemczech przekroczyła 100 GW dzięki rekordowym inwestycjom w 2024 r., kiedy uruchomiono około 17 GW nowych instalacji. Mimo spadku inwestycji w domową fotowoltaikę wzrost odnotowały segmenty fotowoltaiki w przedsiębiorstwach (+25%) oraz naziemnych farm PV (+40%). Niemcy dążą do osiągnięcia 215 GW mocy PV do 2030 r., ale do realizacji tego celu konieczne są dalsze usprawnienia regulacyjne i wsparcie dla magazynowania energii.

OZE zamiast węgla?
Region bełchatowski stoi przed transformacją energetyczną, ponieważ w ciągu dekady wyczerpią się lokalne złoża węgla, a elektrownia Bełchatów będzie stopniowo wygaszana. Forum Energii podkreśla, że dzięki istniejącej infrastrukturze, centralnemu położeniu i terenom pokopalnianym region może stać się liderem w produkcji energii odnawialnej. Kluczowe jest szybkie wyznaczenie obszarów przyspieszonego rozwoju OZE, co przyciągnie inwestorów i zapewni nowe miejsca pracy.

Rządowy plan zamykania kopalń 
Rada Ministrów ma przyjąć w I kwartale 2025 r. nowy plan wygaszania kopalń, obejmujący 12 zakładów, co będzie się wiązało z dużymi kosztami na odprawy i programy osłonowe. Ministerstwo Przemysłu pracuje nad zmianą ustawy o funkcjonowaniu górnictwa, ale kluczowe będzie uzyskanie zgody Komisji Europejskiej na pomoc publiczną. Likwidacją kopalń mają zająć się same spółki górnicze, a nie Spółka Restrukturyzacji Kopalń.

Komentarz Redakcji:
Wreszcie. Lepsze każde planowane odejście od węgla, niż płacenie co roku po 9 mld zł dotacji, bez perspektywy rozliczenia się i szacunku dla pracowników, środowiska i ekonomii.