Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

sierpień 2024

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
    • zagrożeń związanych z energetyką jądrową
    • prawdziwej wydajności paneli PV
    • wykorzystania zużytych baterii z elektryków
    • nowego funduszu transformacji energetycznej
    • państwa całkowicie zasilanego OZE
Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Krajowy plan odbudowy przyrody
Rozporządzenie o odbudowie przyrody (NRL-Nature Restoration Law), przyjęte przez UE w czerwcu 2023 r., zobowiązuje państwa członkowskie do odbudowy co najmniej 20% terenów lądowych i morskich do 2030 r., a także wszystkich ekosystemów wymagających naprawy do 2050 r. Polska, pomimo sprzeciwu wobec NRL, musi do 1 września 2026 r. przedstawić KE krajowy plan odbudowy przyrody, uwzględniający m.in. lasy, mokradła i ekosystemy miejskie. NGOs apelują o wyodrębnienie specjalnego funduszu na realizację tych działań

Czy inwestycje w energetykę jądrową zagrożą rozwojowi OZE?
Polska, zamiast inwestować w efektywne i tanie źródła odnawialne oraz magazyny energii, kieruje środki na kosztowny program jądrowy, co może przynieść wyższe koszty energii i zmniejszyć bezpieczeństwo energetyczne kraju. Energetyka jądrowa, ze względu na wysokie koszty i długi czas budowy, nie jest optymalnym rozwiązaniem w obliczu rosnącej konkurencyjności i niskich kosztów energii odnawialnej.

Ryzyko katastrofy elektrowni atomowej rośnie
Elektrownia jądrowa Kursk znalazła się na linii frontu wojny ukraińsko-rosyjskiej, co budzi obawy o bezpieczeństwo reaktorów typu RBMK, podobnych do tych z Czarnobyla. Dyrektor MAEA, ostrzega, że brak dodatkowych warstw ochronnych w tych reaktorach zwiększa ryzyko katastrofy w przypadku ostrzału. Rosnące zagrożenie awarią i elektrowni Kursk to kolejny problem, z jakim musi mierzyć się Ukraina.

Komentarz redakcji:
Niewątpliwie wielki, scentralizowany atom i działania zbrojne wokół i w elektrowniach jądrowych obsadzonych przez Rosję czy Ukrainę mogą wymknąć się spod kontroli. Skutki dotkną nie tylko te dwa kraje. Polskie lobby atomowe, promujące zbędną EJ w Choczewie, zapomina, że prezydent Zelenski po wojnie chce zbudować na Ukrainie zdecentralizowany system oparty na OZE!

a) OZE

Innowacyjny hybrydowy magazyn energii
Energy Vault buduje na Sardynii, na terenie po byłej kopalni węgla, innowacyjny magazyn energii, łączący technologię grawitacyjną z litowo-jonowymi bateriami. Projekt ma na celu długoterminowe magazynowanie energii odnawialnej, co może znacząco poprawić niezależność energetyczną wyspy. Budowa rozpocznie się wkrótce, a testy technologii planowane są na przyszły rok.

Jaka jest faktyczna wydajność paneli fotowoltaicznych?
System PV zainstalowany we Francji po 31 latach eksploatacji wykazuje wydajność na poziomie 79,5% wartości nominalnej, co przewyższa oczekiwania producenta. Badania przeprowadzone przez stowarzyszenie Hespul wskazują, że choć niektóre moduły uległy większej degradacji, średnie wyniki są bardzo zadowalające. Podobne testy przeprowadzono po 20 latach eksploatacji paneli i wtedy miały one średnią wydajność na poziomie 91,7%.

Kryzys przyłączeń OZE
W 2024 r. sieci energetyczne w Polsce odmówiły przyłączenia blisko 84 GW projektów OZE, co wskazuje na poważne problemy z infrastrukturą przesyłową. Ponad 41 GW odmów wynikało z braku technicznych możliwości, a 17,9 GW z przyczyn ekonomicznych. Rośnie obawa, że ograniczenia te mogą spowolnić transformację energetyczną w kraju.

Komentarz redakcji:
Duże, ciekawe opracowanie z grafami o sytuacji OZE w Polsce na tle UE.

b) efektywność energetyczna

Co się stało z budową energooszczędnych domów?
Spółka Polskie Domy Drewniane, powołana w 2019 r. miała zbudować 10 tysięcy tanich, efektywnych energetycznie domów w technologii drewnianej. Zrealizowano jednak budowę  jedynie 33 lokali, marnując 100 mln zł z budżetu państwa. Audyt ujawnił szereg nieprawidłowości, w tym niegospodarność i działania mogące nosić znamiona przestępstwa, co skutkuje złożeniem zawiadomienia do prokuratury. Większość powstałych lokali nie spełnia założeń projektu, a inwestycje budzą poważne wątpliwości.

c) transport

Stacje ładowania z rekordową mocą i niskimi cenami
Przy autostradzie A2 uruchomiono ultraszybkie stacje ładowania o mocy 400 kW - jedyne takie w Polsce - które umożliwiają naładowanie samochodu elektrycznego w kilkanaście minut. Stacje zbudowane przez Polenergię oferują klientom obniżone ceny ładowania w określonych godzinach i weekendy. Docelowo sieć takich stacji ma objąć osiem Miejsc Obsługi Podróżnych na autostradzie.

Zużyte baterie elektryków magazynują energię
Porsche wprowadziło nowy system magazynowania energii w swojej niemieckiej fabryce, wykorzystując zużyte baterie z elektrycznego modelu Taycan. System, o mocy 5 MW i pojemności 10 MWh, zbudowany z 4,4 tys. modułów akumulatorowych, zakłada powtórne zastosowanie zużytych baterii. Magazyn energii, zasilany częściowo energią słoneczną, zwiększa samowystarczalność fabryki i wspiera elastyczność sieci energetycznej.

Watykan stawia na agrofotowoltaikę
Watykan dąży do neutralności klimatycznej, planując budowę agrofotowoltaicznej farmy na obszarze Santa Maria di Galeria, która będzie produkować energię elektryczną i jednocześnie wspierać uprawy roślin. Projekt ten wpisuje się w szerszy plan papieża Franciszka, który promuje zrównoważony rozwój i wykorzystanie energii słonecznej do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Watykan posiada już od 2008 r. instalację na dachu Aula Paolo VI.

Biogaz w rolnictwie: Zrównoważona produkcja energii i ochrona środowiska
Rolnictwo wymaga modernizacji i bardziej ekologicznej produkcji żywności, gdyż odpowiada ono za ponad 13% globalnej emisji gazów cieplarnianych. Przykładem może być firma Goodvalley, pionier w Polsce, która uruchomiła swoją pierwszą biogazownię w 2005 r., tworząc modelowe gospodarstwo zgodne z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego. Firma obecnie posiada 8 biogazowni, które wytwarzają energię elektryczną i cieplną, redukując negatywny wpływ na środowisko.

Nowa technologia przekształci ciepło i drgania w zieloną energię
Europejscy naukowcy, w ramach projektu InComEss, pracują nad technologią, która przekształca drgania i ciepło, m.in. z chodzenia, motoryzacji i lotnictwa, w energię elektryczną. Opracowywane są inteligentne materiały zdolne do magazynowania energii i zasilania bezprzewodowych sieci czujników w różnych scenariuszach. Chociaż technologia nie jest jeszcze wystarczająco wydajna do samodzielnego zasilania sieci, to osiągnięto już sukcesy w zasilaniu poszczególnych elementów.

Nowe wykorzystanie paneli PV
Litewska firma SoliTek testuje panele fotowoltaiczne montowane na ekranach akustycznych wzdłuż torów kolejowych w Wilnie i na trasie E85. Projekty mają sprawdzić efektywność takiej instalacji, która jednocześnie chroni przed hałasem i produkuje energię elektryczną. Łączna moc instalacji wyniesie 37,2 kW, a przewidywana roczna produkcja energii to około 28,2 MWh.

Obowiązek fotowoltaiki w Niemczech
W Niemczech coraz więcej krajów związkowych wprowadza obowiązek instalacji systemów fotowoltaicznych na dachach nowych i remontowanych budynków, wymogi te różnią się jednak między landami. Niespełnienie wymogów może skutkować karami finansowymi, sięgającymi nawet do 50 tys. euro. Obowiązek ten dotyczy głównie budynków mieszkalnych i komercyjnych, zależnie od powierzchni dachu.

Rząd chce stworzyć nowy fundusz na zieloną transformację
Ministerstwo Klimatu planuje utworzenie funduszu transformacji energetycznej, który zasilany będzie przychodami z uprawnień do emisji ETS, aby wspierać transformację i rozwój technologii clean-tech w Polsce. Pracuje również nad złagodzeniem wpływu ETS2 na gospodarstwa domowe poprzez możliwe renegocjacje w UE dotyczące wyjątków. Nowy fundusz ma systemowo prowadzić transformację energetyczną i obniżyć deficyt Polski w handlu emisjami.

Szansa na zwiększenie potencjału energii wiatrowej w Polsce
Nowelizacja ustawy wiatrakowej może podwoić potencjał polskiej energetyki wiatrowej do 2040 r., przynosząc gminom milionowe przychody z podatków. Mieszkańcy gmin będą mogli stać się wirtualnymi prosumentami, korzystając z 10% mocy turbin. Projekt zmian w ustawie ma zostać przyjęty przez rząd jeszcze w tym kwartale.

Ruszyły wnioski o bon energetyczny
Odbiorcy energii mogą od początku sierpnia składać wnioski o wypłatę bonu energetycznego, który rekompensuje rosnące koszty prądu. Wysokość bonu zależy od dochodów i liczby osób w gospodarstwie, a dla tych ogrzewających domy energią elektryczną, może wynieść nawet 1200 zł. Wnioski należy składać do 30 września 2024 r., a środki zostaną wypłacone pod koniec 2024 lub na początku 2025 r.

Kolejne dotacje dla PGG
Ministerstwo Finansów wyemitowało obligacje skarbowe na 1,5 miliarda złotych, które trafiły do Polskiej Grupy Górniczej, głównie na wypłaty dla załogi. To już trzeci taki zastrzyk finansowy w tym roku, a łączna wartość wsparcia może osiągnąć nawet 7 miliardów złotych. Wcześniejsze obligacje wyniosły 2 miliardy w maju i 1 miliard w czerwcu.

Rewolucyjne zmiany dla prosumentów
Od 1 sierpnia weszły w życie zmiany dla prosumentów, obejmujące możliwość tworzenia tzw. wirtualnych gospodarstw prosumenckich i przyłączania do nich wielu instalacji fotowoltaicznych. Nowe przepisy pozwalają na rozliczanie energii produkowanej przez kilka źródeł w różnych lokalizacjach, zwiększając elastyczność i potencjalne oszczędności. Wprowadzono także zmiany w rozliczeniach energii, co może wpłynąć na opłacalność inwestycji w fotowoltaikę.

Czy będą opłaty dla firmowych samochodów?
Podczas kolejnej rewizji KPO zostanie omówiona kwestia opłaty środowiskowej od samochodów spalinowych, która zgodnie z planem ma wejść w życie w I kwartale 2026 r., z wyłączeniem przedsiębiorców posiadających jeden samochód. Polska sprzeciwia się powszechnym opłatom, proponując, by były one skierowane głównie do korporacji posiadających floty pojazdów. KE nie jest jeszcze gotowa do pełnego stanowiska w tej sprawie i temat zostanie ponownie poruszony na początku przyszłego roku.

Paryska wioska olimpijska z nowoczesnym systemem OZE
Po zakończeniu igrzysk olimpijskich i paraolimpijskich przedmieścia Paryża zyskają system energetyczny oparty na OZE, który obejmuje instalacje fotowoltaiczne, magazyny energii i punkty ładowania elektrycznych pojazdów. W wiosce olimpijskiej zainstalowano 15 elektrowni fotowoltaicznych o łącznej mocy 450 kWp, które pokryją 20% zapotrzebowania energetycznego dzielnicy. Po igrzyskach obiekty te zostaną udostępnione mieszkańcom, wspierając ich samowystarczalność energetyczną.

Zielone inwestycje pod Wrocławiem
Firma Promet-Plast intensywnie rozwija na Dolnym Śląsku infrastrukturę OZE, w tym farmę wiatrową, agrofotowoltaiczną oraz pierwszy w Polsce elektrolizer do produkcji zielonego wodoru.  Firma inwestuje także w bateryjne i grawitacyjne magazyny energii, które pozwolą efektywniej zarządzać nadwyżkami energii odnawialnej. Dodatkowo, w planach jest budowa centrum biznesowego, który zasilany będzie w całości energią odnawialną.

Wyzwania i koszty transformacji regionów górniczych
W Niemczech toczy się dyskusja na temat transformacji regionów górniczych, która dotyczy również polskiego Turowa. Niemieckie organizacje ekologiczne ostrzegają przed ryzykiem przeniesienia kosztów rekultywacji na podatników i domagają się większej transparentności w planowaniu. Wybory w Saksonii i Brandenburgii mogą wpłynąć na przyszłość polityki energetycznej i transformacji tych regionów.

Kolejny zarejestrowany Klaster Energii
Rejestr Klastrów Energii, prowadzony przez URE, wzbogacił się o kolejny wpis – Klaster Energii w Gliwicach dołączył do pierwszego, Ciechanowskiego Klastra Energii. Rejestracja, obowiązkowa zgodnie z nową ustawą o OZE, daje klastrom dostęp do wsparcia, w tym zwolnień z opłat. Wpis do rejestru jest dobrowolny, lecz klastry będą musiały składać coroczne sprawozdania od 2025 r.

Rekordowe tempo rozwoju zielonej energii
Chiny zainstalowały niemal dwa razy więcej mocy w energetyce słonecznej i wiatrowej niż wszystkie inne kraje razem wzięte, osiągając 339 GW. Jeszcze w tej dekadzie kraj ten planuje zainstalować kolejnych 720 GW, co pokazuje ich dominację w globalnej energetyce odnawialnej. Pomimo wzrostu mocy węgla, szybki rozwój OZE w Chinach prowadzi do spadku emisji CO2, co sugeruje, że kraj może osiągnąć swój szczyt emisji wcześniej niż planowano.

Jak przeprowadzić transformację Turowa?
Transformacja regionów węglowych wymaga wielopoziomowego podejścia, w tym rozwoju OZE i tworzenia nowych miejsc pracy, co wiąże się z istotnymi zmianami społecznymi. W debacie na temat Turowa podkreśla się obawy mieszkańców i trudności związane z zakończeniem działalności kopalń, porównując sytuację do Wałbrzycha. Istnieje potrzeba odważnych decyzji politycznych, aby skutecznie przeprowadzić transformację energetyczną tego regionu.

Państwo w pełni zasilane OZE?
Indonezja może stać się całkowicie zasilana energią słoneczną już w połowie tej dekady, dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu i rozwijającej się ekonomii. Duże nasłonecznienie oraz możliwości budowy paneli na lądzie i morzu dają krajowi ogromny potencjał w dziedzinie fotowoltaiki. Wyzwanie stanowi magazynowanie energii, które badacze proponują rozwiązać za pomocą elektrowni szczytowo-pompowych.